Chuyển 200 m² đất lên thổ cư, gia đình Đà Nẵng oằn mình với khoản nợ tỉ đồng

Một gia đình ở Đà Nẵng chấp nhận vay nợ ngân hàng hơn 1 tỉ đồng để đủ tiền chuyển 200 m² đất lên thổ cư, mong có chỗ an cư cho con cháu.

Ôm gánh nợ tiền tỉ để có sổ hồng

Theo đơn phản ánh gửi đến Báo Thanh Niên, bà Đoàn Thị Minh (60 tuổi, ở khu phố 7, xã Thăng Bình, TP.Đà Nẵng), cho biết sau khi chồng mất, bà và 4 người con được thừa kế một mảnh đất rộng 728 m² (bao gồm 200 m² đất ở và 528 m² đất trồng cây lâu năm).

Cuộc sống của 5 gia đình, với 4 người con đều đã lập gia đình, trở nên chật chội trong căn nhà cấp 4 cũ kỹ. Nỗi trăn trở lớn nhất của bà Minh là tìm được chỗ ở ổn định cho các con. Với mong muốn đó, bà quyết định làm thủ tục chuyển đổi 200 m² đất trồng cây lâu năm lên đất thổ cư.

Năm 2023, bà Minh bắt đầu làm hồ sơ và đến tháng 5.2024, bà nhận được thông báo cho phép chuyển đổi từ cơ quan chức năng tỉnh Quảng Nam cũ. Hồ sơ của bà đủ điều kiện để được giảm 50% thuế do mảnh đất này có nguồn gốc mua từ trước năm 1993.

Tưởng rằng gánh nặng đã được giảm bớt, nhưng một tháng sau, bà nhận được thông báo bất ngờ từ cán bộ Phòng TN-MT H.Thăng Bình (tỉnh Quảng Nam cũ) rằng: "Luật Đất đai thay đổi khiến gia đình bà không còn được giảm thuế, mà phải nộp 100% theo quy định mới".

Với giá đất địa phương là 7,2 triệu đồng/m², tổng số tiền thuế mà gia đình bà Minh phải nộp để chuyển đổi 200 m² đất trồng cây lâu năm lên đất ở lên tới hơn 1,4 tỉ đồng.

"Tôi quanh năm bám mặt vô mấy sào ruộng, 4 đứa con thì cũng chỉ có đồng lương ít ỏi thì lấy đâu ra số tiền lớn hơn 1,4 tỉ đồng để nộp thuế đây", bà Minh nghẹn ngào.

Dù vậy, vì tình thương con cháu và mong muốn có nơi an cư, bà Minh cùng các con đã chấp nhận gánh nợ. Họ vay ngân hàng hơn 1 tỉ đồng, cộng thêm tiền tích góp để đủ số tiền nộp thuế.

Sau khi hoàn thành các thủ tục và đóng đủ số tiền "khủng" này, gia đình bà đã nhận được sổ hồng vào ngày 12.5.2025.

Bà Minh cho biết, điều đáng mừng là hiện nay Bộ Tài chính đã dự thảo tờ trình gửi Chính phủ về dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 103/2024 quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.

Theo đó, tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sẽ được tính bằng 30% - 50% chênh lệch giữa 2 loại đất, thay vì 100% như hiện tại.

"Giá như tôi biết trước được sẽ có dự thảo sửa đổi này thì sẽ để qua năm 2026 mới lên thổ cư, để không phải mất số tiền lớn đóng thuế như hiện nay", bà Minh ngậm ngùi.

Cần chính sách hồi tố để đảm bảo công bằng

Theo bà Minh, nhiều hộ gia đình khác cũng đã phải chấp hành nộp 100% tiền sử dụng đất theo quy định của Nghị định 103 kể từ khi có hiệu lực vào ngày 1.8.2024.

"Tôi mong khi Nghị định 103 được sửa đổi, gia đình tôi sẽ được Nhà nước hoàn lại một nửa số tiền đã đóng thuế trước đó, để giảm bớt gánh nặng, trả bớt nợ cho ngân hàng", bà Minh bày tỏ mong muốn.

Về vấn đề này, trao đổi với PV Thanh Niên, luật sư Ngô Thanh Tài (Trưởng văn phòng luật sư Thanh Thiên, Đoàn Luật sư TP.Đà Nẵng), cho rằng sau này khi Nghị định 103 được sửa đổi và ban hành chính thức, có nội dung chuyển mục đích sẽ được tính bằng 30% - 50% chênh lệch giữa 2 loại đất, thay vì 100% như hiện nay, thì người dân có quyền làm đơn gửi cơ quan thuế, để xin truy thu lại 50% số tiền đã đóng thuế trước đó.

Trong trường hợp, cơ quan thuế không chịu áp dụng nghị định này thì người dân có quyền khởi kiện hành vi hành chính của cơ quan thuế này.

Tuy nhiên, luật sư cũng lưu ý rằng trong nghị định mới phải có điều kiện rõ ràng về việc người dân được quyền hồi tố trong khoảng thời gian nào.

"Hiện nay, Nghị định 103 sửa đổi chưa được ban hành chính thức nên chưa thể nói được gì. Vì vậy, giai đoạn này người dân nên dừng chuyển đổi mục đích để chờ, nhằm tránh việc phải đóng thuế đất cao. Bây giờ, cơ quan chuyên môn cũng như cơ quan thuế chỉ thực hiện theo các nghị định đã có hiệu lực hiện hành", ông Tài khuyên.

Theo luật sư Tài, cần sửa đổi điều khoản chuyển tiếp của nghị định theo hướng cho phép áp dụng hồi tố, hoàn trả hoặc khấu trừ vào nghĩa vụ tài chính khác cho những người dân đã nộp 100% tiền sử dụng đất, nhằm đảm bảo sự công bằng và giảm bớt gánh nặng cho người dân.