Charlie Kirk, Jimmy Kimmel và một nước Mỹ phân cực

Cái chết của Charlie Kirk gây tranh cãi: phe chỉ trích cho rằng ông gieo rắc thù ghét, trong khi người ủng hộ xem ông là biểu tượng tự do ngôn luận.

Gần ba tuần trước, tôi ngồi trên xe taxi tình cờ chạy ngang qua Đại học Utah Valley trên đường ra sân bay Salt Lake City để trở về Việt Nam. Nhìn qua cửa sổ xe taxi, khuôn viên trường thật yên bình với dãy núi sau lưng nằm phía xa xa, và ánh nắng vàng cuối hè phủ lên những tòa nhà học hiệu.

Tôi chợt nghĩ đây chính là cảm giác mà nước Mỹ nên có. Nhưng hôm 10-9, chính khuôn viên thanh bình ấy lại trở thành hiện trường của một vụ ám sát chính trị với những ảnh hưởng sâu rộng. Charlie Kirk, người sáng lập tổ chức bảo thủ cực hữu Turning Point USA, bị bắn khi ông đang phát biểu trước đám đông sinh viên.

Không gian yên bình mà tôi từng ngưỡng mộ biến thành nơi bạo lực đổ máu và phơi bày vết thương sâu sắc của một quốc gia đang bị chi phối bởi sự phân cực và bạo lực chính trị.

Chia rẽ đảng phái trầm trọng

Các trường đại học, từng là nơi đối thoại cởi mở và thẳng thắn, giờ trở thành nơi đối đầu bạo lực. Vụ ám sát Kirk ngay tại một cơ sở giáo dục cho thấy sự sụp đổ của lòng khoan dung trong không gian học thuật ở ngay trong lòng nước Mỹ.

Những người chỉ trích Charlie Kirk cáo buộc ông lan truyền thông tin sai lệch và sự thù ghét. Họ cho rằng ông kích động chia rẽ người Mỹ, đặc biệt là giới trẻ, dưới danh nghĩa đối thoại. Người ủng hộ thì xem ông như một tử sĩ của quyền biểu đạt - một biểu tượng của tự do ngôn luận và giá trị bảo thủ.

Cái chết của Charlie Kirk không chỉ là câu chuyện bi kịch của một cá nhân hay một gia đình, mà còn là câu chuyện phân cực của nước Mỹ. Nó phản ánh một xã hội bị phân mảnh cảm xúc, xung đột bản sắc và dường như mọi thứ đã bị chính trị hóa. Đằng sau cái chết của Charlie Kirk, người Mỹ hiện đang phải đối mặt với một câu hỏi sâu sắc là: Liệu bất đồng chính trị đã trở nên không thể hòa giải?

Ngày 18-9 (theo giờ địa phương), Thượng viện Mỹ đã lấy ngày sinh (14-10) của Charlie Kirk làm Ngày Tưởng niệm quốc gia, với lý do "ông Kirk luôn vận động cho tự do ngôn luận, tự do tín ngưỡng, cũng như ủng hộ mạnh mẽ quyền tự do cá nhân và bảo vệ các nguyên tắc hiến pháp".

Tuy nhiên, việc tôn vinh một nhà hoạt động cực hữu có thể làm trầm trọng hơn sự chia rẽ đảng phái và chính trị ở Mỹ.

Liệu đây là sự tri ân một nhân vật có công hay là một hành động mang tính đảng phái có nguy cơ làm sâu sắc thêm sự chia rẽ quốc gia? Động thái này đặt ra câu hỏi về vai trò của biểu tượng chính trị trong một nền dân chủ hiện đang bị phân cực giữa những người bảo thủ và cấp tiến ở Mỹ.

Người dân Mỹ có khuynh hướng ngày càng xem đối thủ chính trị không chỉ sai lầm, mà còn nguy hiểm.

Tranh cãi tự do ngôn luận

Ngoài vụ Charlie Kirk, việc Đài ABC vừa mới đình chỉ vô thời hạn người dẫn chương trình nổi tiếng Jimmy Kimmel đã thổi bùng một cuộc tranh luận gay gắt về quyền tự do ngôn luận, sự can thiệp của chính phủ và sự lành mạnh của nền dân chủ Mỹ.

Ông Kimmel bị rút khỏi sóng truyền hình sau khi đưa ra những bình luận đối với vụ ám sát ông Charlie Kirk.

Người dẫn chương trình kiêm diễn viên hài Kimmel cho rằng phong trào chính trị MAGA (Làm cho Nước Mỹ vĩ đại trở lại) của Tổng thống Trump muốn lợi dụng cái chết của Kirk để thúc đẩy các mục tiêu chính trị của mình.

Quyết định sa thải Kimmel được đưa ra sau khi Chủ tịch Ủy ban Truyền thông liên bang (FCC), ông Brendan Carr, công khai gây áp lực lên ABC và các đài liên kết. Ông Carr kêu gọi hãng truyền thông ABC "có hành động", đồng thời cảnh báo rằng hãng tin này có thể đối mặt với hậu quả pháp lý nếu không tuân thủ.

Tổng thống Trump đã viết trên nền tảng Truth Social của mình khi nghe tin Kimmel bị cho nghỉ việc: "Xin chúc mừng ABC vì cuối cùng đã có đủ can đảm để làm những gì cần phải làm". Ông cũng kêu gọi sa thải thêm các người dẫn chương trình đêm khuya khác, càng làm cho vấn đề trở nên chính trị hóa nhiều hơn.

Bức tranh lớn hơn là điều này làm dấy lên lo ngại về sự can thiệp của Chính phủ Mỹ hiện nay vào quyền tự do ngôn luận, đặc biệt khi nó liên quan đến phát ngôn chính trị - một lĩnh vực được Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ bảo vệ mạnh mẽ.

Những người ủng hộ tự do ngôn luận cho rằng Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ không chỉ bảo vệ những phát ngôn được yêu thích mà nó bảo vệ cả những phát ngôn khiến người ta khó chịu.

Cựu Tổng thống Barack Obama cũng lên tiếng, gọi hành động của FCC là "chính xác kiểu ép buộc từ chính phủ mà Tu chính án thứ nhất được thiết kế để ngăn chặn".

Một e ngại chính là hệ quả từ việc ngừng việc vô thời hạn đối với Jimmy Kimmel có thể định hình lại các cuộc tranh luận trong tương lai về ranh giới của tự do ngôn luận, vai trò của chính phủ trong truyền thông, và sức mạnh của các thể chế dân chủ.

Hành động này của chính quyền diễn ra chỉ hai ngày sau khi Tổng thống Donald Trump kiện tờ New York Times, nhà xuất bản sách Penguin Random House và bốn phóng viên của tờ New York Times vì những bài viết và phân tích mà tổng thống không thích.

Điều gì đang chờ nước Mỹ phía trước, khi sự khác nhau về tư tưởng đang bị xem là mối đe dọa tồn vong lẫn nhau? Bản sắc đảng phái đã và đang thay thế các chuẩn mực khác.