Chàng trai M’nông nghỉ việc công chức xã, về buôn làng làm du lịch bên 'bạn voi'

Bỏ lại công việc Nhà nước ổn định, chàng trai người M’nông Y Xim Ndu (SN 1992) ở Đắk Lắk trở về buôn làng, khởi dựng mô hình du lịch cộng đồng bên các "bạn voi".

Quyết định ngược dòng

Tốt nghiệp Học viện Hành chính ở TPHCM, từng làm công việc "nhiều người mơ ước" tại UBND xã, thế nhưng năm 2018, Y Xim Ndu bất ngờ xin nghỉ việc.

Quyết định ấy của anh khiến gia đình phản đối, bạn bè ngỡ ngàng. Nhưng Y Xim tin tưởng vào con đường mình lựa chọn: trở về buôn làng khởi dựng mô hình du lịch cộng đồng (DLCĐ) bên voi.

Tuổi thơ của Y Xim gắn với những đêm theo cha vào rừng, nằm bên đàn voi, nghe tiếng cồng chiêng vọng về. Lớn lên, anh xót xa chứng kiến cảnh voi bị bắt kéo gỗ, chở khách còn buôn làng vắng bóng người trẻ, thanh niên bỏ đi làm xa.

Y Xim rong ruổi khắp nơi, từ Lào Cai, Lâm Đồng sang Campuchia để học hỏi mô hình DLCĐ và nông nghiệp công nghệ cao.

Sau vài năm tích lũy kinh nghiệm, cuối năm 2020, anh quyết định trở về buôn làng khởi nghiệp với mô hình DLCĐ trải nghiệm văn hóa. Ban đầu, mô hình của Y Xim có homestay, trải nghiệm làm nông dân, đi leo rừng, tắm suối, tìm hiểu ẩm thực và văn hóa M’nông…   

Tuy nhiên, ở giai đoạn này, những hoạt động bên voi còn nhỏ lẻ, chủ yếu dừng ở việc du khách ngắm voi chứ chưa có điều kiện cùng đưa voi vào rừng trải nghiệm.

Đến đầu năm 2024, nhờ gói tài trợ của Tổ chức động vật châu Á (Animals Asia Foundation - AAF) và sự quản lý trực tiếp của Ban quản lý lịch sử, văn hóa, môi trường hồ Lắk, mô hình du lịch sinh thái bên voi mới chính thức đi vào hoạt động. 

Y Xim là một trong những người tiên phong tham gia mô hình. Anh trực tiếp dẫn dắt du khách khám phá Vườn quốc gia Chư Yang Sin, đồng hành, quan sát và tìm hiểu đời sống của voi trong môi trường tự nhiên.

Ở đây, du khách không cưỡi hay xem voi biểu diễn mà được trải nghiệm cho voi ăn, theo voi đi rừng, lắng nghe già làng kể sử thi bên ché rượu cần và hòa mình trong tiếng cồng chiêng rộn rã bên bếp lửa buôn làng.

Mô hình du lịch trải nghiệm, sinh thái - cộng đồng níu chân du khách bởi sự mộc mạc: cùng thưởng thức bữa cơm cá suối, ăn măng rừng, nắm xôi gói lá, ngủ nhà dài nghe tiếng tre kẽo kẹt, cùng đồng bào lên nương.

“Khách đến đây không chỉ để vui chơi, để 'check-in sống ảo', mà còn để tìm hiểu văn hóa của đồng bào M’nông tại địa phương” - Y Xim nói.

Bảo tồn đàn voi, mở lối phát triển

Bước ngoặt đến khi chương trình thực tế Gia đình Haha ghi hình tại Đắk Lắk. Giữa không khí sôi động của dàn cast nơi đại ngàn, khán giả bỗng lặng đi khi nghe Y Xim kể về quyết định rời công việc Nhà nước để thực hiện sứ mệnh giữ voi, giữ buôn làng.

Những hình ảnh dàn nghệ sĩ cùng anh dắt voi đi rừng, ăn cơm mộc mạc bên ống tre, ngủ nhà dài đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ.

Chỉ sau vài ngày phát sóng, buôn làng đón thêm nhiều đoàn khách về tham quan, trải nghiệm. Những thanh niên trong buôn hào hứng học làm hướng dẫn viên, tự hào giới thiệu về các chú voi đã đồng hành cùng buôn làng và nông sản sạch được bày bán.

Những băn khoăn, trăn trở nay đã dần có câu trả lời rõ ràng về sứ mệnh giữ voi. Trước kia, gia đình từng phản đối, buồn bã khi Y Xim nghỉ việc Nhà nước thì nay tự hào và đồng hành cùng anh.

Mỗi đoàn du khách đến, không chỉ Y Xim mà mẹ anh cũng hân hoan giới thiệu về văn hóa M’nông, về đất và người vùng Lắk.

Đắk Lắk hiện chỉ còn 36 con voi nhà, trong khi những năm 1980 có hơn 500 con. Tốc độ suy giảm nhanh khiến loài voi đứng trước nguy cơ biến mất. Chính quyền địa phương đã có chính sách hỗ trợ tới 400 triệu đồng cho người nuôi voi nếu voi mang thai, sinh sản - một nỗ lực để bảo tồn loài vật gắn với bản sắc Tây Nguyên.

Trong bối cảnh ấy, lựa chọn của Y Xim không chỉ là quyết định cá nhân mà còn là lời giải cho bài toán sống còn: giữ voi, giữ văn hóa và tạo sinh kế mới cho cộng đồng.

Du lịch đang dần trở thành động lực phát triển của tỉnh. Năm 2023, Đắk Lắk đón hơn 1,16 triệu lượt khách với doanh thu khoảng 925 tỷ đồng, riêng quý 1 năm nay đã đạt hơn 700 nghìn lượt khách, doanh thu vượt 600 tỷ đồng.

Tỉnh đặt mục tiêu năm cả năm nay đạt 1,5 triệu lượt khách và doanh thu 1.250 tỷ đồng. Trong dòng chảy ấy, những mô hình du lịch cộng đồng - sinh thái, du lịch trải nghiệm như Y Xim đang đi đầu chính là hạt nhân quan trọng.

Từ những nỗ lực đó, Đắk Lắk không chỉ bảo tồn được động vật hoang dã của đại ngàn, mà còn mở ra hướng phát triển du lịch bền vững, hài hòa giữa bảo vệ thiên nhiên và gìn giữ bản sắc văn hóa Tây Nguyên.