Chân dung nữ thủ tướng Thái Lan vừa bị phế truất

Di sản quyền lực của gia tộc Shinawatra thêm một lần lung lay, khi tòa án Thái Lan ra phán quyết buộc bà Paetongtarn thôi chức Thủ tướng vì vi phạm chuẩn mực đạo đức chính trị.

Bà Paetongtarn Shinawatra tại Tòa nhà Chính phủ chiều 29/8 sau khi nhận phán quyết chính thức bị phế truất chức vụ Thủ tướng. Ảnh: Reuters.

Ngày 29/8, Tòa Hiến pháp chính thức phế truất bà Paetongtarn, 39 tuổi, kết thúc đột ngột nhiệm kỳ thủ tướng mới hơn một năm. Tòa cho rằng bà đã vi phạm chuẩn mực đạo đức công vụ khi đặt lợi ích cá nhân lên trên lợi ích quốc gia, làm tổn hại uy tín đất nước và khiến công chúng mất niềm tin vào người đứng đầu chính phủ.

Trước đó vào chiều 1/7, chưa đầy một giờ sau khi bị tòa đình chỉ mọi quyền hạn thủ tướng liên quan đến vụ rò rỉ cuộc gọi, bà Paetongtarn Shinawatra rời văn phòng tại Bangkok và lên tiếng xin lỗi công chúng.

“Tôi không muốn bất cứ điều gì cho bản thân. Tôi chỉ nghĩ làm sao để tránh chiến đấu và tránh đổ máu. Tôi xin khẳng định rằng tôi thực sự có ý định phục vụ đất nước. Tôi không có ác ý”, bà nói với các phóng viên.

Nữ thủ tướng trẻ nhất lịch sử

Bà Paetongtarn - một gương mặt mới trên chính trường, không có kinh nghiệm điều hành - lên nắm quyền hồi tháng 8 năm ngoái sau khi người tiền nhiệm Srettha Thavisin bị cùng chính tòa này phế truất.

Điểm nổi bật lớn nhất trong hồ sơ của bà là xuất thân: con gái cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, tỷ phú nhiều ảnh hưởng, người đã để lại dấu ấn hơn hai thập kỷ trên chính trường Thái Lan.

Bà từng theo học Đại học Chulalongkorn (Bangkok) và Đại học Surrey (Anh), rồi tham gia quản lý doanh nghiệp gia đình trước khi chính thức bước vào chính trường năm 2023, dẫn dắt đảng Pheu Thai dưới sự hậu thuẫn của ông Thaksin.

Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra tới Tòa nhà Chính phủ trước khi Tòa Hiến pháp công bố phán quyết vào ngày 29/8. Ảnh: Reuters.

Dù từng được 31,35% cử tri cả nước ủng hộ vào tháng 9/2024, mức tín nhiệm của bà Paetongtarn sụt giảm mạnh còn 9,2% vào tháng 6/2025, theo khảo sát của Viện Phát triển Quốc gia.

Yếu tố quyết định dẫn đến sự sụp đổ là đoạn ghi âm cuộc gọi với Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen hồi tháng 6, trong đó bà bị cho là quá nhún nhường trước cựu lãnh đạo Campuchia và chỉ trích một vị tướng được người dân Thái Lan yêu mến, gây phản ứng dữ dội trong dư luận.

Sau đó, 36 thượng nghị sĩ đã nộp đơn kiến nghị Tòa Hiến pháp, cáo buộc bà Paetongtarn thiếu trung thực và vi phạm chuẩn mực đạo đức. Ban đầu, bà bị đình chỉ công tác và cuối cùng là bị phế truất.

Ngay cả trước khi bị đình chỉ, bà Paetongtarn đã công khai xin lỗi về vụ rò rỉ cuộc gọi, khẳng định mục đích chỉ nhằm hạ nhiệt căng thẳng và luôn đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu.

Thêm một người trong gia tộc Shinawatra rời chính trường

Bà Paetongtarn thừa nhận tuổi thơ của mình gắn liền với sự nghiệp chính trị thăng tiến nhanh chóng của cha - ông Thaksin từ năm 1994 cho đến khi trở thành Thủ tướng chỉ sau 7 năm, đặt nền móng cho phong trào dân túy định hình chính trường Thái Lan nhiều năm sau đó.

Trong chiến dịch tranh cử, bà Paetongtarn - khi đó đang mang thai - khơi gợi ký ức về các chính phủ Shinawatra trước đây, hứa hẹn cải cách lớn để thu hút cử tri lao động.

Dù đảng Pheu Thai chỉ về nhì, nhưng khi đảng Move Forward thắng cử bị chặn đứng, bộ máy chính trị của ông Thaksin đã vận động để lập được liên minh đa số trong quốc hội, mở đường cho người của đảng Pheu Thai là ông Srettha làm thủ tướng và sau đó là bà Paetongtarn.

Tuy nhiên, trên cương vị lãnh đạo, bà không thực hiện được các cam kết lớn như thúc đẩy kinh tế đang trì trệ hay triển khai chương trình trợ cấp trọng điểm, vốn nay đã bị đình lại.

Với quyết định này, đã có 6 thủ tướng thuộc gia tộc Shinawatra hoặc gắn bó mật thiết với gia đình này bị mất chức bởi phán quyết của tòa hoặc đảo chính quân sự.

Tỷ phú, cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra là một người có tầm ảnh hưởng trong chính trường Thái Lan. Ảnh: Reuters.

Giờ đây, sau quyết định phế truất Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra vì vi phạm đạo đức, khiến tâm điểm chính trị Thái Lan giờ đây chuyển sang câu hỏi ai sẽ kế nhiệm. Thủ tướng tiếp theo có thể đến từ Pheu Thai, từ một đảng trong liên minh cầm quyền, hoặc thậm chí từ phe đối lập nếu họ liên kết đủ mạnh để giành đa số.

Khi mới nhậm chức, chính phủ của bà Paetongtarn từng phát đi thông cáo lạc quan: “Chúng tôi muốn làm việc trọn vẹn 3 năm để đảm bảo tính liên tục”.

Nhưng thực tế phũ phàng đã khép lại hy vọng đó, và Tòa nhà Chính phủ Thái Lan sẽ sớm đón vị thủ tướng thứ 3 chỉ trong vòng 2 năm.