Cần giải tỏa tâm lý e ngại truy thu thuế từ hộ kinh doanh

Để đạt mục tiêu chuyển 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030 theo Nghị quyết 68, nhiều ý kiến cho rằng cần xem xét có truy thu thuế của những năm trước hay không, tránh tâm lý lo ngại của hộ kinh doanh tại tọa đàm "Tháo gỡ vướng mắc hóa đơn điện tử, hướng tới 2 triệu doanh nghiệp" do báo Pháp luật TP.HCM tổ chức ngày 20.8.

Trong thời gian qua, khi các hộ kinh doanh (HKD) thực hiện chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai, áp dụng xuất hóa đơn điện tử kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế… đã phát sinh những khó khăn, vướng mắc khi thực hiện hóa đơn điện tử, đặc biệt là tâm lý e ngại bị truy thu thuế. 

Ông Trần Xoa - Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang thừa nhận, thực tế phát sinh một số HKD khi chuyển từ hộ khoán sang kê khai thì bị cơ quan thuế truy thu thuế từ nhiều năm trước, tính thêm tiền chậm nộp. Có hộ nộp thêm tiền thuế hơn 1 tỉ đồng. 

"Mặc dù trước đó, lãnh đạo cơ quan thuế cho rằng không truy thu thuế HKD nhưng thực tế phát sinh như vậy nên HKD lo ngại bị truy thu thuế những năm trước khi thực hiện kê khai thuế. Đây là vấn đề cần được xem xét giải quyết nhằm giải tỏa tâm lý cho người nộp thuế khi thực hiện chuyển đổi", ông Trần Xoa cho hay. 

Đối với vấn đề này, luật sư Nguyễn Văn Được, Trưởng ban chính sách - Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP.HCM, kiến nghị không nên hồi tố, thực hiện truy thu thuế khi HKD chuyển đổi từ khoán lên kê khai thuế.

Phát biểu tại tọa đàm, ông Nguyễn Tiến Dũng, Phó trưởng Thuế TP.HCM, cho biết tính đến cuối tháng 7.2025, đơn vị quản lý tổng cộng 349.255 hộ và cá nhân kinh doanh. Trong số này, có 266.089 hộ nộp thuế, đóng góp cho ngân sách Nhà nước 8.269 tỉ đồng trong năm 2024 và 6.248 tỉ đồng trong 7 tháng đầu năm 2025, tăng 24% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, hiện chỉ có 17.290 hộ đang nộp thuế theo phương pháp kê khai, chiếm tỷ lệ khiêm tốn 6,5%. Trong khi đó, có đến 248.799 hộ đang nộp thuế theo phương pháp khoán, chiếm tỷ lệ 93,5% tổng số hộ phải nộp thuế. Trong nhóm hộ khoán này, có 18.509 hộ có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên. Hộ có doanh thu từ 200 triệu đồng đến 1 tỉ đồng là 146.456 hộ, chiếm 58,86% tổng số hộ.

Theo ông Nguyễn Tiến Dũng, bước đầu, việc áp dụng công nghệ đã có nhiều tín hiệu tích cực. 100% hộ kê khai đã nộp hồ sơ khai thuế bằng phương thức điện tử và tỷ lệ nộp thuế điện tử chung đạt 80%; trong đó qua hệ thống etax Mobile đạt 70%. Ngoài ra, đã có 21.319 hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Trong quá trình các HKD thực hiện hóa đơn điện tử kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế, một số HKD e ngại khi không muốn công khai doanh thu. Thêm vào đó, thói quen sử dụng tiền mặt nên khi sử dụng hóa đơn sẽ thấy khó tiếp cận. Đồng thời, tâm lý lo ngại kết nối máy tính tiền thì doanh thu sẽ cao hơn so với lúc đóng thuế khoán. Tuy nhiên, việc áp dụng hóa đơn nhằm tạo môi trường kinh doanh minh bạch hơn.

Trước yêu cầu phải chuyển đổi toàn bộ gần 250.000 hộ khoán sang kê khai từ năm 2026, ông Dũng cho biết cơ quan thuế đã và đang triển khai hàng loạt giải pháp hỗ trợ thiết thực, lấy người nộp thuế làm trung tâm. Cụ thể, xây dựng kế hoạch chi tiết, xác định, kiểm đếm rõ đối tượng, phân loại đối tượng để giao nhiệm vụ cụ thể cho từng đơn vị thuế cơ sở, tiến hành các bước triển khai hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền đối với các nhóm HKD thuộc hộ khoán phải chuyển đổi, đảm bảo hoàn thành mục tiêu và nhiệm vụ cấp trên giao… Thiết lập kênh hỗ trợ kỹ thuật "phản ứng nhanh" từ các đơn vị cung cấp phần mềm để xử lý sự cố ngay tức thì, như lỗi đồng bộ hóa hóa đơn, phát hành sai thời gian... Đồng thời nghiên cứu, tham gia, đề xuất với cơ quan cấp trên về các dự thảo luật Quản lý thuế, luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi, chế độ sổ sách kế toán đối với HKD theo hướng hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn và đơn giản hóa thủ tục thuế cho HKD…