Cần bộ quy tắc ứng xử để 'làm sạch' không gian mạng

Tại hội thảo lấy ý kiến dự thảo Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng do Bộ VH-TT-DL tổ chức ngày 22.10, nhiều đại biểu, chuyên gia và nghệ sĩ ủng hộ ban hành Bộ quy tắc này nhằm xây dựng môi trường mạng lành mạnh, văn minh và góp phần gìn giữ giá trị văn hóa VN.

Hành vi lệch chuẩn trên mạng ảnh hưởng thanh thiếu niên

Theo Phó cục trưởng Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử (Bộ VH-TT-DL) Nguyễn Thị Thanh Huyền, VN có khoảng 78 triệu tài khoản mạng xã hội (MXH) nhưng chủ yếu là các tài khoản trên các nền tảng MXH nước ngoài cung cấp vào VN như Facebook, TikTok và YouTube. Sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng, ứng dụng số này đã tạo ra môi trường cạnh tranh đa dạng, vừa mang lại cơ hội tiếp cận công nghệ tiên tiến.

Tuy nhiên, nhiều vấn đề bất cập đã và đang nảy sinh, sự phát triển bùng nổ của các loại hình truyền thông trên internet cũng là "con dao hai lưỡi" với những tác động tiêu cực tới nhiều lĩnh vực trong đời sống xã hội. Bên cạnh tin giả và thông tin sai lệch, tình trạng lừa đảo trên không gian mạng tại VN đang diễn biến phức tạp và ở mức báo động. Cùng với đó, ngôn ngữ thiếu chuẩn mực trên không gian mạng ngày càng phổ biến. "Việc xây dựng và ban hành Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng (gọi tắt: Bộ quy tắc - TN) là hết sức cần thiết. Bộ quy tắc sẽ là công cụ định hướng hành vi, tạo lập thói quen tích cực, bảo đảm sự phát triển lành mạnh của không gian mạng, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng con người VN thời kỳ mới", bà Huyền chia sẻ.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng thường trực Bộ VH-TT-DL Lê Hải Bình nhìn nhận, MXH với những tiện ích, tác động sâu sắc đến đời sống xã hội, đối với từng cá nhân. Song môi trường mạng cũng đặt ra không ít thách thức, trong đó sự gia tăng của những hành vi lệch chuẩn, phản văn hóa trên MXH đang gây ảnh hưởng tiêu cực tới quá trình hình thành nhân cách, đạo đức và lối sống của thanh thiếu niên, khiến nhiều bậc cha mẹ không khỏi lo ngại.

"Những gì không gian mạng tác động để lại câu chuyện rất lâu dài. Thế hệ tương lai của chúng ta trở nên như thế nào có một phần rất quan trọng tác động của không gian mạng. Trong không gian thực, chúng ta có pháp luật, có những chuẩn tắc đạo đức; còn trên không gian mạng, luật pháp đang xây dựng có phần nào, nhưng chuẩn tắc dường như chưa có", ông Bình cho hay.

Vì vậy, theo ông Bình, việc ban hành Bộ quy tắc là rất cần thiết. Đây sẽ là công cụ quan trọng góp phần hình thành môi trường mạng lành mạnh, văn minh - nơi các giá trị tốt đẹp, nhân văn được lan tỏa rộng rãi, đóng góp một phần xây dựng xã hội tốt đẹp hơn.

Cần một bộ quy tắc ứng xử "sống" cùng người dùng

Góp ý dự thảo, NSND Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VH-TT-DL), đề cập đến quy định về các đơn vị cung cấp dịch vụ và nội dung. Theo ông Bắc, hiện nay có nhiều công ty truyền thông lớn, uy tín, nhưng lại có những kênh con đưa ra các nội dung không thực sự phù hợp, có những cái tít phản cảm, gây hiểu lầm. "Không chỉ tác động tiêu cực đến người xem mà còn cố tình gây hiểu lầm từ những cái tít kích thích. Tôi cho rằng cần có quy định chặt chẽ hơn, ràng buộc trách nhiệm rõ hơn cho các đơn vị cung cấp nội dung", ông Bắc kiến nghị.

Trong bối cảnh MXH bùng nổ, theo NSND Xuân Bắc, bây giờ ai cũng có thể làm "đạo diễn, diễn viên, biên tập viên" trên không gian mạng, việc xây dựng Bộ quy tắc là rất trúng, đúng và rất cần thiết. "Rất nhiều người đã trở thành nạn nhân của tấn công mạng. Tôi ủng hộ việc khuyến khích người dùng đăng ký bằng tên thật, thông tin thật để hạn chế tài khoản ảo chuyên tung tin đồn nhảm, miệt thị hay công kích người khác", ông Bắc nhấn mạnh.

Từ góc nhìn địa phương, ông Nguyễn Ngọc Hồi, Phó giám đốc Sở VH-TT TP.HCM, cho biết từ đầu năm đến nay, Sở đã xử lý 30 vụ việc liên quan vi phạm trên không gian mạng. Đáng lo ngại, gần đây xuất hiện trào lưu sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo các clip dung tục nhằm thu hút người xem, gây tác động xấu đến xã hội.

"Các KOL, nghệ sĩ và người có ảnh hưởng mà chúng tôi tiếp xúc đều đồng tình rằng cần có bộ quy tắc ứng xử để mỗi người dựa vào đó hành xử chuẩn mực hơn. Tuy nhiên, cũng cần tiêu chí cụ thể để phân biệt giữa người chấp hành tốt và người vi phạm, qua đó khích lệ, tôn vinh hành vi văn hóa tích cực trên không gian mạng. Chúng tôi kỳ vọng bộ quy tắc góp phần tuyên truyền, đưa ra quy tắc góp phần cải thiện văn hóa ứng xử trên không gian mạng", ông Hồi nêu ý kiến.

Theo Phó trưởng ban Tuyên giáo - Dân vận T.Ư Trần Thanh Lâm, VN là một trong những quốc gia tham gia sớm và nhanh vào không gian mạng, cởi mở trong việc chào đón các doanh nghiệp công nghệ và nền tảng MXH hoạt động. Sự phát triển này đã mang lại nguồn sinh khí mới, tạo điều kiện để người dân, đặc biệt là giới trẻ, kết nối, học hỏi và sáng tạo không ngừng. Tuy nhiên, cùng với luồng gió tích cực ấy, vẫn tồn tại những ngọn gió tiêu cực.

Ông Lâm nhận định việc xây dựng Bộ quy tắc hoàn toàn phù hợp với tinh thần các nghị quyết của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 33 về xây dựng và phát triển văn hóa, con người VN trong giai đoạn mới.

"Với 78 triệu người - chiếm gần 2/3 dân số tham gia không gian mạng, bộ quy tắc này sẽ tác động sâu rộng đến mọi tầng lớp. Nhưng để "sống" được trong đời sống xã hội, bộ quy tắc phải được người dân nhớ đến, nhắc đến và thực hành. Bên cạnh khích lệ, khen thưởng cá nhân tiêu biểu, cũng cần có cơ chế nhắc nhở, xử lý vi phạm để quy tắc không chỉ nằm trên giấy", ông Lâm nhấn mạnh.