Các nước châu Á ưu đãi xe điện như thế nào?

Tại Việt Nam, chính sách hỗ trợ phương tiện xanh mới được triển khai vài năm gần đây. Từ tháng 3/2022, Chính phủ miễn 100% lệ phí trước bạ cho ôtô điện trong 3 năm, sau đó đến tháng 3/2025 tiếp tục gia hạn miễn phí thêm 2 năm, kéo dài đến 28/2/2027.

Đến tháng 6, Thủ tướng ban hành Chỉ thị 20, yêu cầu Hà Nội cấm xe máy xăng vào vành đai 1 từ 7/2026. Sau thông tin này, Hà Nội đề xuất hỗ trợ 3-5 triệu đồng khi người dân đổi từ xe xăng sang xe máy điện trị giá từ 15 triệu đồng. Thành phố cũng dự kiến miễn lệ phí trước bạ, phí đăng ký đến 2030, đồng thời áp lộ trình cấm xe máy xăng trong nội đô.

Ngày 17/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Tài chính hoàn thiện trong quý IV chính sách hỗ trợ tài chính cho người dân chuyển sang phương tiện xanh.

Trong khi Việt Nam mới bắt đầu hình thành các cơ chế khuyến khích phương tiện xanh, nhiều quốc gia châu Á như Thái Lan, Ấn Độ hay Trung Quốc đã triển khai từ sớm với những chính sách như trợ giá trực tiếp cho người dân, kết hợp ưu đãi cho nhà sản xuất và đầu tư hạ tầng, mang lại những kinh nghiệm hữu ích trong quá trình thúc đẩy xe điện.

Thái Lan

Thái Lan là một trong những quốc gia Đông Nam Á triển khai sớm chính sách hỗ trợ tài chính khuyến khích người dân chuyển sang phương tiện xanh. Chính phủ nước này áp dụng gói hỗ trợ EV 3.0 từ năm 2022, sau đó nâng cấp thành EV 3.5 cho giai đoạn 2024-2027.

Cụ thể, người tiêu dùng khi mua xe điện được giảm từ 2.200-4.700 USD cho ôtô điện tùy dung lượng pin và giá bán. Với xe máy điện, mức hỗ trợ là 315 USD nếu đáp ứng tiêu chuẩn dung lượng pin, giá bán và được sản xuất trong nước. Ngoài khoản trợ cấp trực tiếp, EV 3.0 còn kèm theo hàng loạt ưu đãi về thuế, như giảm thuế tiêu thụ đặc biệt cho xe điện, miễn thuế nhập khẩu linh kiện phục vụ lắp ráp. Chính phủ cũng cam kết hỗ trợ hạ tầng sạc và khuyến khích ngân hàng tung gói vay ưu đãi cho cả người mua và doanh nghiệp sản xuất.

Đáng chú ý, chính sách này không chỉ nhắm đến người tiêu dùng mà còn buộc nhà sản xuất phải "chơi theo luật" để được hưởng các ưu đãi trên. Ban đầu các nhà sản xuất phải lắp ráp xe điện tại Thái Lan theo tỷ lệ một xe nội địa cho mỗi xe nhập khẩu. Nếu không đáp ứng được điều này, tỷ lệ sẽ nâng lên thành 1,5 xe sản xuất nội địa cho mỗi xe nhập khẩu vào 2025. Tuy nhiên vì người dân mua xe điện chưa đủ nhiều, chính phủ Thái Lan đã nới thời hạn cho tỷ lệ 1:1 đến năm 2027.

Nhờ vậy trong thời gian ngắn, nhiều thương hiệu quốc tế như BYD, Great Wall đã công bố kế hoạch xây dựng nhà máy pin và xe điện tại Thái Lan, đưa nước này trở thành trung tâm sản xuất EV mới ở Đông Nam Á.

Ấn Độ

Ấn Độ là thị trường xe máy lớn nhất thế giới, vì vậy chính sách chuyển đổi sang phương tiện xanh của nước này ưu tiên mạnh cho xe máy điện. Từ năm 2015-2019, chính phủ triển khai chương trình FAME (Faster Adoption and Manufacturing of Hybrid and Electric Vehicles), hiện đang ở giai đoạn FAME-II.

Theo đó, trước tháng 6/2023, người mua xe máy điện tại Ấn Độ được trợ cấp khoảng 180 USD cho mỗi kWh dung lượng pin, nhưng không vượt quá 40% giá xe. Từ tháng 6/2023, mức hỗ trợ được điều chỉnh giảm còn 120 USD/kWh, tối đa 15% giá xe. Nhờ chính sách này, một mẫu xe máy điện phổ thông có thể rẻ hơn hàng trăm USD so với giá gốc. Ngoài ra, nhiều vùng còn có ưu đãi bổ sung trên mỗi xe, khiến giá xe điện dễ tiếp cận hơn với số đông.

Chính phủ Ấn Độ đã đưa ra nhiều ưu đãi khác, trong đó có giảm thuế nhập khẩu linh kiện xe điện và hỗ trợ sản xuất nội địa. Nhờ các chính sách này, doanh số xe máy điện tăng nhanh, năm 2023 vượt mốc 700.000 chiếc, giúp những thương hiệu nội địa như Ola Electric hay Ather Energy vươn lên cạnh tranh với các hãng nước ngoài.

Trung Quốc

Trung Quốc được xem là một trong những quốc gia đi đầu trong việc điện hóa phương tiện giao thông, với chiến lược trải rộng từ ôtô cho đến xe máy điện. Từ năm 2009, nước này đã thí điểm chương trình trợ cấp xe năng lượng mới (NEV) tại 13 thành phố, mức hỗ trợ tối đa 8.800 USD mỗi xe. Đến 2013, chính sách mở rộng toàn quốc, kèm theo nhiều ưu đãi theo từng địa phương, tạo đà cho thị trường xe điện bùng nổ.

Với ôtô, Trung Quốc dần dịch chuyển từ trợ cấp trực tiếp sang ưu đãi dài hạn. Từ 2017, cơ chế tín chỉ NEV (new energy vehicle) buộc các hãng phải sản xuất xe điện theo tỷ lệ nhất định trong tổng doanh số. Từ 2019-2022, trợ cấp tiền mặt bị cắt giảm dần và chính thức dừng hẳn vào cuối 2022, thay bằng duy trì ưu đãi thuế mua xe, hỗ trợ nghiên cứu pin, và phát triển hạ tầng sạc và đổi pin. Nhờ đó, năm 2023, Trung Quốc bán được 9,5 triệu xe điện, chiếm hơn 30% thị phần nội địa, theo số liệu của Hiệp hội xe con Trung Quốc (CPCA).

Ở mảng xe máy, từ 2015, nhiều thành phố lớn gần như dừng cấp biển số xe máy xăng, đồng thời miễn hoặc giảm phí đăng ký cho xe máy điện. Bên cạnh đó, nhiều địa phương triển khai chương trình "đổi xe điện cũ lấy xe điện mới" cho xe máy điện, mức hỗ trợ phổ biến từ 40-90 USD tùy thành phố. Người dân sử dụng xe điện còn được hưởng thêm các tiện ích như miễn phí đỗ xe, giảm phí cầu đường hoặc không bị hạn chế giờ cao điểm.

Hồ Tân