Bộ trang phục triều Nguyễn 'thức giấc' sau trăm năm thất truyền

Lần đầu tiên sau hơn 100 năm ngủ yên dưới những biến động lịch sử, 80 năm kể từ ngày nhà Nguyễn cáo chung, bộ trang phục 'Nghê thường Vũ Y' triều Nguyễn mới thực sự được thức giấc.

Người đứng sau kỳ tích này là Khẩu Cao Nhựt Phúc, sinh viên ngành thiết kế thời trang Trường ĐH Văn Lang (TP.HCM). Trong suốt hơn 3 năm, Phúc đã dành tâm huyết để nghiên cứu và tái tạo bộ trang phục mang đậm dấu ấn văn hóa triều Nguyễn. Hiện "Nghê thường Vũ Y" được trưng bày tại triển lãm mùa Trung thu ở P.Xuân Hòa (TP.HCM), thu hút sự chú ý của đông đảo người yêu văn hóa.

Nhựt Phúc chia sẻ rằng dự án này bắt nguồn từ niềm đam mê và sự say mê với văn hóa. Hồi mới đặt chân đến TP.HCM để học tập, Phúc tình cờ ghé thăm bảo tàng và bị cuốn hút bởi vẻ đẹp của nhã nhạc cung đình Huế cùng kho tàng trang phục phong phú. Tuy nhiên, anh nhận ra rằng chỉ khoảng 60-70% các bộ trang phục cung đình được phục dựng, còn nhiều di sản vẫn đang bị lãng quên trong dòng chảy lịch sử. Trong số đó, "Nghê thường Vũ Y" là bộ trang phục múa đặc biệt khiến Phúc ấn tượng mạnh mẽ. 

"Từ trên xuống dưới, bộ trang phục này đều mang giá trị văn hóa, hoa văn, truyền thống và cả ý nghĩa của triều Nguyễn. Vì thế, mình quyết định phải phục dựng nó", Phúc tâm sự.

Hành trình tái hiện "Nghê thường Vũ Y" không hề dễ dàng. Phúc đã phải tham khảo hơn 20 tài liệu lịch sử, nghiên cứu 800 bức ảnh đen trắng và trải qua 10 lần thất bại trước khi thành công. Mỗi chi tiết trên trang phục đều được thêu tay và may tay tỉ mỉ trong suốt 3 năm. "Cái khó nhất là công đoạn nghiên cứu. Kết quả là một bộ trang phục không chỉ tái hiện được vẻ đẹp của cung đình mà còn chứa đựng cả tâm huyết và sự kiên trì của mình", Phúc nói.

Vương Nguyễn Thanh Triều (22 tuổi), đại diện Ban tổ chức triển lãm "Thu quang nhất dạ", cho biết không gian văn hóa này được tạo nên với mong muốn mang đến sự đa dạng và độc đáo thông qua các hiện vật và sản phẩm trưng bày. Ngoài bộ trang phục của Nhựt Phúc, triển lãm còn giới thiệu những món đồ thủ công truyền thống như tiến sĩ giấy và ông đánh gậy trông trăng, trống bỏi, trống lùng tùng và con ve ve… Mỗi món đều mang linh hồn của vùng đất sản sinh ra chúng. "Tụi mình tin rằng khi lấy những món đồ từ đúng nơi sản xuất, chúng sẽ mang theo giá trị văn hóa đặc trưng của vùng đất đó", Triều nói.

Để tạo nên không gian này, ban tổ chức đã kết nối với nhiều nghệ nhân trên khắp cả nước. Ví dụ, tiến sĩ giấy được đặt làm từ làng Hậu Ái (Hà Nội), con giống bột đến từ làng Xuân La (Hà Nội), còn tò he được mua từ làng Phú Xuyên (Đà Nẵng, trước đây là Quảng Nam). Những món đồ nhỏ đều được chọn lựa kỹ lưỡng từ các nghệ nhân, trong đó còn có mệ Chiều. Bà là người duy nhất còn giữ nghề làm rộn rã tiếng trống "lùng tùng" và âm thanh rì rì của con ve gỗ ở xứ Huế.

Tuy nhiên, việc kết nối không phải lúc nào cũng dễ dàng. Triều chia sẻ rằng một số nghệ nhân, như chú ở làng phỗng đất làng Hồ, không sử dụng mạng xã hội, nhưng may mắn là con trai của chú đã hỗ trợ liên lạc và gửi sản phẩm vào TP.HCM, để các bạn kịp thời đem vào triển lãm.

Triển lãm "Thu quang nhất dạ" được tổ chức bởi 13 sinh viên đến từ các Trường ĐH:  Văn Lang, RMIT và Văn Hiến. Với họ, đây không chỉ là một sự kiện mà là một chuỗi hoạt động nhằm lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam. Khác với những chương trình Trung thu thông thường tập trung vào vẻ đẹp hình thức, nhóm bạn muốn truyền tải những câu chuyện và kiến thức độc đáo về Tết Trung thu là một dịp đoàn viên, sum vầy, nơi mọi người có thể ngồi lại, trò chuyện và gắn kết thông qua tình yêu văn hóa. Các hoạt động như workshop, talkshow hay trưng bày đều được thiết kế để khơi gợi sự "chạm" đến văn hóa bằng cả trái tim và đôi mắt.

Nguyễn Thị Hồng Ánh, sinh viên Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn, đến tham quan triển lãm trong bộ áo ngũ thân, vấn tóc khăn, đeo vòng kiềng. 

Triều cho biết cả nhóm đã dồn hết tâm sức để thực hiện dự án, từ khâu chuẩn bị đến tổ chức. "Thấy mọi người ủng hộ và cảm nhận được không gian văn hóa, tụi mình rất vui. Với tụi mình, triển lãm không chỉ là nơi trưng bày mà còn là cầu nối để những người trẻ yêu văn hóa tìm thấy sự đồng điệu và cảm hứng", Triều nói.