Áp lực đè nặng ông Trump sau loạt thất bại bầu cử của đảng Cộng hòa

Một ngày sau khi đảng Cộng hòa hứng chịu thất bại nặng nề trong các cuộc bầu cử cấp địa phương và bang, Tổng thống Donald Trump hôm 5/11 vẫn tỏ ra lạc quan tại sân vận động chính ở trung tâm thành phố Miami, Florida.

"Chúng ta đang có nền kinh tế tuyệt vời nhất. Rất nhiều người không thấy được điều đó", ông nói trước các khán giả là những giám đốc điều hành doanh nghiệp và nhà đầu tư, cũng như con rể Jared Kushner, đặc phái viên Steve Witkoff cùng đại sứ Arab Saudi tại Mỹ Reema Bandar.

Tổng thống ca ngợi thị trường chứng khoán Mỹ đã đạt mức cao kỷ lục, tăng trưởng kinh tế vững chắc và hàng loạt "tòa nhà AI" đang mọc lên khắp cả nước. Ông cũng tuyên bố "giá cả đang giảm rất nhanh", mặc dù chỉ số giá tiêu dùng hàng năm đã tăng 3%, theo dữ liệu mới nhất cho tháng 9, mức tăng tương đương khi ông nhậm chức hồi tháng một.

"Tôi đã nói với đảng Cộng hòa rằng nếu các bạn muốn giành chiến thắng trong những cuộc bầu cử, các bạn phải nhấn mạnh những sự thật này", Tổng thống cho hay.

Ông Trump thể hiện tự tin bất chấp kết quả bầu cử ở New York, New Jersey và Virginia, nơi vấn đề về chi phí sinh hoạt đã giúp các ứng viên Dân chủ như Zohran Mamdani, Abigail Spanberger và Mikie Sherrill giành chiến thắng áp đảo trước đối thủ từ đảng Cộng hòa. Loạt thất bại bầu cử của phe Cộng hòa đã cho thấy áp lực mà Tổng thống Trump phải đối mặt khi thực hiện cam kết kéo giảm lạm phát và nâng cao khả năng chi trả của người dân.

"Bài học chính trong năm 2025 cũng giống như năm 2024, đó là vấn đề về khả năng chi trả vẫn đang giành được phần lớn quan tâm từ cử tri. Tâm lý bi quan về kinh tế, sau một giai đoạn lạc quan ngắn ngủi khi Tổng thống Trump chiến thắng bầu cử, đã quay trở lại", Kevin Madden, đối tác cấp cao tại Penta Group, công ty tư vấn toàn cầu có trụ sở ở Washington, nói.

Các quan chức Nhà Trắng khẳng định Tổng thống luôn tập trung vào vấn đề kinh tế. Tuy nhiên, nỗ lực giải quyết vấn đề vật giá tăng cao đã phải chia sẻ vị trí với nhiều ưu tiên khác trong chương trình nghị sự nhiệm kỳ hai của ông Trump, từ vấn đề nhập cư và trấn áp tội phạm trong nước cho đến các cuộc đàm phán thương mại căng thẳng, nỗ lực ngoại giao nhằm xây dựng thỏa thuận hòa bình ở Gaza và Ukraine, cùng kế hoạch giải cứu Argentina trị giá 20 tỷ USD.

"Chúng ta cần tập trung vào mặt trận trong nước", Phó tổng thống JD Vance hôm 5/11 viết trên mạng xã hội X.

"Chúng ta sẽ tiếp tục nỗ lực để đảm bảo một cuộc sống tử tế, giá cả hợp lý ở đất nước này và đó sẽ là thước đo đánh giá chúng ta vào năm 2026 cũng như sau đó", ông cho biết thêm, ám chỉ cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm sau và cuộc đua tổng thống năm 2028.

Nhưng dường như đảng Dân chủ đã nắm bắt được mối quan tâm của cử tri về sinh hoạt phí, tận dụng nó để vượt lên trên Tổng thống Trump và đảng Cộng hòa trong các cuộc bầu cử vừa qua.

"Người dân đang gặp khó khăn về kinh tế. Các đảng viên Dân chủ đang hứa hẹn giải quyết những mối quan tâm cơ bản này và họ đã làm tốt. Họ xem kinh tế là vấn đề cốt lõi nếu muốn quay lại nắm quyền", Julian Zelizer, giáo sư lịch sử chính trị tại Đại học Princeton, nhận xét.

Những ý kiến cho rằng đảng Dân chủ đang đưa ra giải pháp tốt hơn cho vấn đề lạm phát khiến Tổng thống Trump nổi giận.

"Khi tôi tiếp quản, mọi thứ là một mớ hỗn độn, tôi đã giảm lạm phát rất nhiều. Tôi đã đưa nó xuống mức bình thường, thấp hơn mức bình thường", ông nói trên Fox News hôm 5/11.

Song thực tế, lạm phát Mỹ vẫn duy trì ở mức 3%, cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang và điều này đang gây khó khăn cho các hộ gia đình có thu nhập thấp và trung bình.

Theo Hiệp hội Ôtô Mỹ (AAA), giá trung bình một gallon (3,785 lít) xăng ở nước này là 3,08 USD, chỉ thấp hơn 3 xu so với một năm trước.

Tổng thống Trump đang tập trung vào một số mặt hàng nổi bật cụ thể mà ông muốn giá giảm. Hôm 6/11, ông công bố một kế hoạch mới nhằm giảm giá thuốc trị béo phì và trong vài tuần qua, ông liên tục cam kết kiềm chế đà tăng của giá thịt bò.

Ông cũng tăng áp lực lên Cục Dự trữ Liên bang nhằm tiếp tục hạ lãi suất thế chấp, vốn đã giảm từ khoảng 7% vào tháng một xuống còn 6,2% đối với khoản vay cố định 30 năm.

Nhưng rủi ro đối với Tổng thống Trump là ông có nguy cơ rơi vào cùng một cái bẫy chính trị về lạm phát như cựu tổng thống Joe Biden, người mà những tuyên bố rằng giá cả đang giảm đã không thuyết phục được cử tri trong cuộc bầu cử hồi năm ngoái.

Giới quan sát đánh giá thông điệp của ông Trump về cải thiện đời sống cũng như khả năng chi trả cho người dân khó gây được lòng tin khi Tổng thống vẫn tiếp tục xây dựng phòng khiêu vũ khổng lồ tại Nhà Trắng và tổ chức một bữa tiệc Halloween xa hoa theo chủ đề "Gatsby Vĩ đại" tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago giữa lúc chính phủ đóng cửa, khiến hàng triệu người đứng trước nguy cơ mất trợ cấp thực phẩm.

"Tổng thống có thể xây tất cả những phòng khiêu vũ lộng lẫy mà ông ấy muốn, có thể tổ chức những bữa tiệc Gatsby xa hoa, tuyệt vời, có thể xây phòng tắm bằng đá cẩm thạch, nhưng điều quan trọng đối với mọi người là họ phải trả bao nhiêu cho cà phê hay thịt bò khi đi siêu thị", thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Amy Klobuchar nói trên kênh MSNBC.

Liệu ông Trump có thay đổi hướng đi khi đối mặt áp lực hay không vẫn chưa rõ ràng. Lịch trình của Tổng thống vẫn dày đặc các cuộc gặp ngoại giao sau cuộc bầu cử hôm 4/11, như bữa tối với các lãnh đạo Trung Á hôm 6/11, gặp Thủ tướng Hungary Viktor Orban ngày 7/11 và gặp Ahmed al-Sharaa, lãnh đạo Syria đầu tiên thăm Mỹ trong hàng chục năm qua.

Nhưng Marjorie Taylor Greene, nữ nghị sĩ đảng Cộng hòa Georgia nổi tiếng thẳng thắn, người ngày càng chỉ trích ông Trump gay gắt trong những tuần gần đây, cho biết bà nhận thấy có những thay đổi đang diễn ra.

"Tôi vừa nói chuyện với Phó tổng thống Vance và tôi vui mừng thông báo rằng Tổng thống đang chuyển trọng tâm sang chính sách đối nội. Theo tôi, đó nên là trọng tâm duy nhất của chúng ta, nước Mỹ!".

Vũ Hoàng (Theo FT, AFP, Reuters)