Ai thuộc nhóm có nguy cơ suy giảm nhận thức khi lớn tuổi?

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thống kê hiện có khoảng 55 triệu người đang sống chung với sa sút trí tuệ và mỗi năm con số này tăng thêm gần 10 triệu ca mắc mới.

Theo ThS Nguyễn Văn Hải - Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, suy giảm nhận thức là sự suy giảm khả năng tư duy, trí nhớ, ngôn ngữ, khả năng giải quyết vấn đề... vượt quá mức bình thường của quá trình lão hóa tự nhiên.

Vậy ai có yếu tố nguy cơ suy giảm nhận thức và làm sao để phòng ngừa suy giảm nhận thức ở người cao tuổi.

Ai có nguy cơ cao?

Theo bác sĩ Hải, có hai nhóm yếu tố nguy cơ chính dẫn đến suy giảm nhận thức:

Nhóm không thể thay đổi:

Tuổi tác: Nguy cơ tăng lên đáng kể sau tuổi 65.

Di truyền: Có người thân (bố, mẹ, anh chị em ruột) mắc bệnh, đặc biệt là bệnh Alzheimer, làm tăng nguy cơ.

Tuy nhiên bác sĩ Hải cho hay tiền sử gia đình làm tăng nguy cơ chứ không phải nếu gia đình có người mắc bệnh chắc chắn sẽ di truyền cho thế hệ sau. Người có người thân mắc suy giảm nhận thức cần chủ động các biện pháp phòng ngừa từ sớm.

Nhóm có thể thay đổi và kiểm soát:

Bệnh lý tim mạch và chuyển hóa: Tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu, béo phì.

Lối sống không lành mạnh: Hút thuốc, lạm dụng rượu bia, chế độ ăn nhiều đường và chất béo bão hòa.

Thiếu vận động thể chất và trí tuệ: Lối sống tĩnh tại, ít đọc sách, ít tham gia các hoạt động trí óc.

Ít tương tác xã hội: Sống cô lập, ít giao tiếp với bạn bè, người thân.

Sức khỏe tinh thần: Trầm cảm, lo âu kéo dài, rối loạn giấc ngủ không được điều trị.

Theo bác sĩ Hải, phần lớn các yếu tố nguy cơ đều có thể kiểm soát bằng thay đổi lối sống.

6 nguyên tắc để phòng ngừa suy giảm nhận thức

Bác sĩ Hải khuyến nghị 6 nguyên tắc đơn giản và hiệu quả mà mọi người nên áp dụng ngay từ hôm nay, không chỉ người cao tuổi mà cả những người trẻ tuổi:

Vận động thể chất đều đặn: Không cần các bài tập quá nặng. Đi bộ, dưỡng sinh, yoga, làm vườn... ít nhất 30 phút mỗi ngày.

Chế độ ăn uống lành mạnh cho não: Ưu tiên rau xanh, cá, các loại hạt, dầu thực vật (chế độ ăn Địa Trung Hải). Hạn chế đường, mỡ động vật và thực phẩm chế biến sẵn.

Luôn thử thách trí não: Đừng để bộ não "nghỉ hưu". Hãy đọc sách, chơi cờ, giải ô chữ, học một ngôn ngữ mới hoặc một kỹ năng mới. Các hoạt động này giúp duy trì sự linh hoạt và khả năng thích ứng của não bộ.

Tăng cường tương tác xã hội: Tham gia các câu lạc bộ, hoạt động cộng đồng, thường xuyên trò chuyện với con cháu, bạn bè. Giao tiếp xã hội là một hình thức "tập thể dục" tuyệt vời cho não.

Ngủ đủ giấc và chất lượng: Giấc ngủ sâu (7-9 tiếng mỗi đêm) là thời gian để não bộ tự "dọn dẹp" và củng cố trí nhớ. Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ.

Quản lý tốt các bệnh nền: Kiểm soát chặt chẽ huyết áp, đường huyết, mỡ máu. Điều trị dứt điểm các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu.

Bác sĩ Hải cũng khuyến cáo người dân không nên ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia y tế. Việc tự chẩn đoán hoặc bỏ qua các triệu chứng có thể làm chậm trễ quá trình điều trị. Một số nguyên nhân gây suy giảm nhận thức như thiếu vitamin B12 hay bệnh lý suy giáp hoàn toàn có thể điều trị và đảo ngược nếu được phát hiện kịp thời.