Ai sẽ thay thế ông Ishiba làm Thủ tướng Nhật Bản?

Sau khi Thủ tướng Shigeru Ishiba từ chức vì thất bại bầu cử, Nhật Bản đứng trước cuộc đua quyền lực mới với sự góp mặt của 5 chính khách từ cả đảng cầm quyền và phe đối lập.

Cựu Thủ tướng Nhật Bản Thủ tướng Shigeru Ishiba. Ảnh: Reuters.

Hôm 7/9, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã tuyên bố từ chức sau khi chịu sức ép từ nội bộ đảng cầm quyền, buộc ông phải nhận trách nhiệm vì chuỗi thất bại trong các kỳ bầu cử, mới nhất là thượng viện hồi tháng 7.

Việc ông Ishiba ra đi mở đường cho một cuộc đua giành ghế lãnh đạo trong đảng Dân chủ Tự do (LDP). Người chiến thắng sẽ phải đối mặt với cuộc bỏ phiếu tại Quốc hội để trở thành thủ tướng.

Tuy nhiên, do liên minh cầm quyền đã đánh mất đa số ở cả hai viện, việc chủ tịch LDP đương nhiên trở thành thủ tướng không còn chắc chắn. Không loại trừ khả năng lãnh đạo phe đối lập sẽ nắm quyền điều hành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới.

Dưới đây là danh sách những nghị sĩ có thể ra tranh cử:

Bà Sanae Takaichi, 64 tuổi

Bà Sanae Takaichi, phát biểu trong một cuộc tranh luận tại Tokyo, Nhật Bản, ngày 14/9/2024 với chức vụ Bộ trưởng An ninh Kinh tế Nhật Bản khi đó. Ảnh: Reuters.

Là chính khách kỳ cựu, từng đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như Bộ trưởng An ninh kinh tế và Bộ trưởng Nội vụ, bà Takaichi từng thua ông Ishiba trong vòng chạy nước rút của cuộc đua lãnh đạo LDP năm ngoái.

Bà Takaichi nổi tiếng với lập trường bảo thủ, ủng hộ việc sửa đổi hiến pháp hòa bình hậu chiến và thường xuyên tới đền Yasukuni - động thái khiến một số nước láng giềng coi là biểu tượng của chủ nghĩa quân phiệt cũ.

Bà cũng gây chú ý khi phản đối việc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) tăng lãi suất và kêu gọi tăng chi tiêu công để vực dậy nền kinh tế đang mong manh.

Nếu được chọn, bà Takaichi sẽ trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản.

Ông Shinjiro Koizumi, 44 tuổi

Shinjiro Koizumi phát biểu tại sự kiện thử nếm gạo dự trữ ở Tokyo, Nhật Bản, ngày 29/5. Ảnh: Reuters.

Là “thái tử chính trị” của một gia tộc đã góp phần định hình chính trường Nhật hơn một thế kỷ, Koizumi có thể trở thành thủ tướng trẻ nhất trong kỷ nguyên hiện đại.

Ông từng tham gia cuộc đua lãnh đạo đảng năm ngoái, tự giới thiệu là người cải cách có khả năng khôi phục niềm tin công chúng đối với LDP vốn vướng nhiều bê bối.

Khác với bà Takaichi - người rời chính phủ sau thất bại, Koizumi tiếp tục gắn bó với Ishiba và giữ chức Bộ trưởng Nông nghiệp, giám sát chiến dịch kiểm soát giá gạo được truyền thông chú ý.

Trước đó, khi là Bộ trưởng Môi trường năm 2019, ông kêu gọi Nhật Bản loại bỏ các lò phản ứng hạt nhân, đồng thời từng phát ngôn gây tranh cãi rằng chính sách khí hậu cần “ngầu” và “quyến rũ”. Quan điểm kinh tế của ông, đặc biệt liên quan đến BOJ, đến nay vẫn chưa rõ ràng.

Ông Yoshimasa Hayashi, 64 tuổi

Chánh văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi, phát biểu tại buổi tranh luận ở Câu lạc bộ báo chí Nippon Kisha, Tokyo, Nhật Bản, ngày 14/9/2024. Ảnh: Reuters.

Ông Yoshimasa Hayashi hiện là ứng viên Thủ tướng sáng giá tiếp theo sau khi ông Ishiba từ chức khi ông đang giữ chức Chánh văn phòng Nội các - vị trí then chốt kiêm phát ngôn viên chính phủ - từ tháng 12/2023 dưới thời Thủ tướng Kishida và Ishiba.

Ông từng nắm giữ nhiều bộ, trong đó có Quốc phòng, Ngoại giao và Nông nghiệp, thường được xem là người “chữa cháy” khi một bộ trưởng phải từ chức.

Thành thạo tiếng Anh, Hayashi từng làm việc cho tập đoàn Mitsui & Co, học tại Trường Kennedy (Đại học Harvard), đồng thời từng là trợ lý cho nghị sĩ Mỹ Stephen Neal và thượng nghị sĩ William Roth Jr.

Ông từng tranh cử lãnh đạo LDP năm 2012 và 2024, liên tục nhấn mạnh sự cần thiết phải tôn trọng tính độc lập của BOJ trong điều hành tiền tệ.

Ông Yoshihiko Noda, 68 tuổi

Yoshihiko Noda, lãnh đạo Đảng Dân chủ Lập hiến đối lập chính của Nhật Bản, phát biểu với các thành viên của giới truyền thông tại trụ sở đảng ở Tokyo vào ngày 20/7. Ảnh: Reuters.

Là thành viên của Đảng đối lập, cựu thủ tướng và hiện là lãnh đạo đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản (CDP) - lực lượng đối lập lớn nhất theo khuynh hướng trung tả - cũng là một ứng cử viên trong cuộc đua vào ghế Thủ tướng Nhật Bản.

Khi giữ cương vị thủ tướng giai đoạn 2011-2012, ông hợp tác với LDP để thông qua luật tăng gấp đôi thuế tiêu dùng lên 10% nhằm kiềm chế nợ công khổng lồ, từ đó được coi là chính khách “diều hâu tài khóa”.

Thuế tiêu dùng được chính thức nâng lên 10% vào năm 2019. Trong cuộc bầu cử thượng viện tháng 7 vừa qua, ông Noda thay đổi quan điểm, kêu gọi giảm tạm thời thuế tiêu dùng đối với mặt hàng thực phẩm. Ông nhiều lần thúc giục chấm dứt dần chương trình kích thích quy mô lớn của BOJ.

Ông Yuichiro Tamaki, 56 tuổi

Ông Yuichiro Tamaki, lãnh đạo Đảng Dân chủ vì Nhân dân (DPP) đối lập. Ảnh: Reuters.

Ông Yuichiro Tamaki hiện là lãnh đạo đảng Dân chủ Vì Nhân dân (DPFP) theo khuynh hướng trung hữu - một trong những chính đảng tăng trưởng nhanh nhất trong các kỳ bầu cử gần đây.

Xuất thân là quan chức Bộ Tài chính, Tamaki đồng sáng lập DPFP năm 2018. Ông chủ trương tăng thu nhập khả dụng của người dân bằng cách mở rộng diện miễn thuế và cắt giảm thuế tiêu dùng.

Về an ninh, ông ủng hộ tăng cường năng lực quốc phòng, siết chặt quy định người nước ngoài mua đất và xây dựng thêm nhà máy điện hạt nhân. Tamaki cho rằng BOJ cần thận trọng khi thu hẹp chương trình kích thích, và chỉ nên hành động khi tiền lương thực tế tăng trở lại, đủ sức nâng đỡ tiêu dùng.