Đại úy Đỗ Quang Nam - Trung tâm Huấn luyện và ứng phó về phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ - Bộ Công an, vẫn nhớ như in lần đầu đeo dây cứu nạn cùng tốp 4-5 chiến sĩ tiếp cận hiện trường căn nhà đổ sập trên phố Cửa Bắc (Hà Nội) cách đây 9 năm.
Con phố nhỏ tối om, nháo nhác người chạy quanh hiện trường ngổn ngang những gạch đá nhưng bất lực. Một vài nạn nhân lúc này vẫn kẹt dưới đống đổ nát.
Tìm nạn nhân dưới hang sâu
"Lần đầu tham gia tôi có phần bỡ ngỡ, còn đồng đội đều rất bình tĩnh, cẩn thận. Tôi hiểu rằng luôn phải như vậy để tránh ảnh hưởng tới tâm lý người nhà và nạn nhân, dù họ còn sống hay không" - đại úy Nam kể.
Tròn 10 năm công tác, công việc đặc thù của anh là huấn luyện, đào tạo chuyên sâu cho cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng, đồng thời luôn có mặt tìm kiếm cứu nạn tại các sự vụ nghiêm trọng trong nước và quốc tế.
Một ngày cuối tháng 2 cách đây chừng năm năm, hai anh em trai ở xã Vân Chài, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang (nay là xã Yên Minh, tỉnh Tuyên Quang), khi chạy xe máy ngang dốc núi thì mất lái, văng xuống một miệng hang ven đường.
Người anh mắc ở phía trên, cạnh xe máy, thoát nạn, trong khi nạn nhân S.M.S. (17 tuổi) rơi xuống dưới. Hơn một tuần sau đó, công an địa phương tìm kiếm, cứu nạn nhưng không kết quả. Hang quá sâu, họ chỉ xuống được chừng vài chục mét rồi lại quay lên.
Nhận lệnh hỗ trợ, đại úy Nam cùng năm cán bộ chiến sĩ thiện chiến nhất của Cục Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ lên đường.
Trời cuối đông trên cao nguyên đá rét cắt da. Quốc lộ 4C qua cổng trời Quản Bạ, gió táp, sương giăng kín khiến chặng đường thêm dài. Chiếc xe lắc lư theo từng con dốc vùng cao khiến tổ công tác hao mòn nhiều thể lực.
Gần nửa ngày di chuyển, tới nơi trước mắt họ là một cửa hang hẹp và tối, lối xuống phức tạp chỉ vừa đủ cho một người, không thể mang bình dưỡng khí. Cả đội cùng bắt tay ngay vào khảo sát.
"Hang sâu hơn 250m bằng một tòa nhà 60 tầng, địa chất cực kỳ phức tạp với nhiều chỗ thắt cổ chai. Tới độ sâu 80-100m bộ đàm không thể liên lạc" - anh Nam cho biết đã thử hét vào trong thì âm thanh dường như bị nuốt chửng, không có tiếng vọng
Giữa trưa, tổ công tác quyết định buộc một con gà thả xuống hang để thăm dò không khí. Gà được thả xuống nhiều lần, mỗi chặng cách nhau 70m. Đó cũng là độ sâu của mỗi chặng thiết lập liên lạc. "Nếu con gà chết thì ở vị trí đó coi như không thể xuống dưới vì trong hang có thể chứa khí metan hoặc không có oxy" - anh Nam lý giải.
Sau gần một tiếng, "trinh sát" đặc biệt này được kéo lên. Con gà vẫn sống là tín hiệu đáng mừng đầu tiên.
Một cán bộ từ TP.HCM lập tức xin ý kiến để xuống khảo sát. Lòng hang tối đen như mực, xung quanh nhỏ hẹp lại có rất nhiều nhũ đá lởm chởm, nhọn hoắt. Qua bộ đàm, đồng đội của anh Nam quyết không bỏ cuộc bởi như vậy công sức cả đoàn sẽ phí hoài và nạn nhân sẽ mãi mãi nằm lại vực sâu.
Chừng tiếng sau, trinh sát xuống tới đáy hang và tìm thấy nạn nhân. Quay trở lại, cả đội thống nhất phương án đưa thi thể lên. Lần xuống thứ hai mọi thứ suôn sẻ cho tới khi trời đột ngột đổ mưa to. Bùn đất theo nước tuôn xối xả xuống miệng hang.
Bộ đàm mất tín hiệu và dây trơn khiến ròng rọc dường như phải dừng hoạt động. Cán bộ trinh sát treo lơ lửng giữa bóng tối, không gian nhỏ hẹp và bùn nước khắp nơi. Phía trên, lực lượng công an tìm mọi cách hạn chế đường xối xuống của con nước.
Chờ đợi mưa ngớt, tất cả như nín thở, chỉ biết cầu nguyện đồng đội mình bình an.
Mưa tạnh sau đó chừng một tiếng, tổ cứu nạn vỡ òa khi bộ đàm được kết nối lại. Mọi người kéo hệ dây lên bằng sức người vì sau cơn mưa, ròng rọc điện không còn tác dụng.
"Lúc đấy chúng tôi tay tê cóng vì mưa rét nhưng nhất quyết không chùn vì cố gắng cho an toàn nhất chiến sĩ của mình ở dưới và đưa người xấu số trở về với gia đình" - đại úy Nam kể.
Khoảng 15h, công tác tìm kiếm hoàn tất. Nạn nhận được bàn giao cho gia đình để lo hậu sự.
Cố tìm những "cái còn trong cái mất"
Ví công việc của mình như những người "ngược dòng lửa, ngược dòng hiểm nguy để cứu người" nhưng đại úy Đỗ Quang Nam nói ngay cả khi xác định nạn nhân không còn cơ hội sống sót, anh cùng đồng đội vẫn giữ nguyên quyết tâm tìm kiếm bằng được thi thể của họ. Đó là những "cái còn trong cái mất", phần nào vơi đi đau thương cho thân nhân.
Trận động đất mạnh 7,7 độ xảy ra gần Mandalay, Myanmar hồi cuối tháng 3 gây thiệt hại nghiêm trọng trên khắp đất nước và các khu vực lân cận, bao gồm cả Thái Lan.
Hơn 5.000 người được xác nhận đã thiệt mạng. Một khu vực rộng lớn bị bao phủ bởi những đống đổ nát. Mùi tử khí bốc lên nồng nặc dưới cái nắng 41-42oC mùa hè phía tây bán đảo Đông Dương.
Với tinh thần "giúp bạn như giúp mình", đoàn công tác Bộ Công an đã lên đường tham gia tìm kiếm cứu nạn với nhiều trang thiết bị hiện đại. Đại úy Nam cũng là thành viên tổ công tác.
"Các đoàn cứu hộ quốc tế không được tự đi tìm kiếm cứu nạn ở các khu vực mà phải do bên điều phối phía nước bạn chỉ định. Chúng tôi luôn được giao tới những điểm khó nhất" - đại úy Nam nói.
Tại tòa nhà 2204 (thị trấn Zabu Thiri), khi tổ công tác tiếp cận thì những người quanh đó nói rằng thân nhân của họ có khả năng còn sống và bị mắc kẹt phía dưới. Tổ tìm kiếm đã nhanh chóng tiếp cận và dò tìm bằng radar. Qua đánh giá, nạn nhân đã tử vong.
Sau khi phản hồi thông tin, đại úy Nam cho biết nơi này trước đó đã có đoàn đến tìm kiếm nhưng rời đi bởi xác suất đưa được nạn nhân ra ngoài "cực nhỏ". Những dư chấn vẫn còn khiến sập đổ thứ cấp có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
"Đó là căn nhà bốn tầng. Tầng 1 sập đổ còn tầng 2 và 3 đè lên theo hình chữ thập. Trong khi đó, nạn nhân lại nằm ở góc tường, kẹt dưới khung giường bằng inox" - anh Nam kể.
Những cuộc thảo luận quyết định có nên tiếp tục tìm kiếm ở nơi này hay không, bởi thời gian của đoàn có hạn.Trưởng đoàn khi ấy là đại tá Nguyễn Minh Khương đã quyết định: tiếp tục cử một tổ công tác ở lại hiện trường tìm bằng được nạn nhân."Tìm được nạn nhân dù là thi thể cũng vơi đi nỗi đau cho thân nhân họ" - anh tiếp lời.
Do tòa nhà 2204 có thể tiếp tục đổ sập bất kỳ lúc nào, để bảo đảm an toàn cho công tác tìm kiếm, cứu nạn, cán bộ, chiến sĩ Đội cứu nạn cứu hộ Bộ Công an Việt Nam đã lên phương án tỉ mỉ, đào, lật từng lớp đất, gạch...
Những chai nước dốc ngược cũng được đặt lên trên để phòng khi dư chấn lớn, họ dễ dàng phát hiện và thoát ra ngoài. Hơn một ngày vất vả tìm kiếm, các cán bộ, chiến sĩ đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, bàn giao thi thể cho gia đình.
Sau hơn một tuần thực hiện nhiệm vụ quốc tế, đoàn đã độc lập đưa được bảy thi thể nạn nhân bị mắc kẹt trong các tòa nhà bị đổ sập cho gia đình lo hậu sự. Đồng thời các cán bộ chiến sĩ phối hợp với các đơn vị cứu hộ của Myanmar, Philippines, Indonesia, Singapore đưa bảy thi thể khác ra khỏi đống đổ nát...
*****************
Có một chàng công an xã người đồng bào thiểu số Cor nhưng uy tín trong cộng đồng còn hơn già làng.
>> Kỳ tới: Chuyện anh công an "Năm Cor"
Gian số L4-07 tầng 4, nơ-2 - Gold Season, 47 Nguyễn Tuân, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 1900 98 98 36
Fax: 045625169
Email: info@daisan.vn