6 năm thực hiện bức tranh sơn mài 3 tấn đạt kỷ lục Guinness

Đó là hành trình của họa sĩ trẻ Chu Nhật Quang với bức tranh sơn mài liền khối lớn nhất thế giới được Guinness công nhận.

Từ nhựa tái chế đến bức tranh nặng khoảng 3 tấn

Chu Nhật Quang (30 tuổi, Hà Nội) là họa sĩ trẻ chuyên về sơn mài, kết hợp kỹ thuật truyền thống với tinh thần đương đại. Nhật Quang không bắt đầu bức tranh đạt kỷ lục Guinness của mình bằng màu hay cọ, mà bằng… nhựa tái chế. "Trong sơn mài truyền thống, gỗ là nền vóc quen thuộc. Nhưng với kích thước quá lớn, gỗ lại bộc lộ hạn chế: dễ nứt, dễ cong khi gặp điều kiện thời tiết không ổn định. Tôi và anh rể nghĩ đến một vật liệu mới để bức tranh có thể đứng vững lâu dài", Quang nói.

Ý tưởng táo bạo ấy khiến anh cùng với anh rể là họa sĩ Nguyễn Thanh Tùng dành trọn hai năm chỉ để thử nghiệm. Nhựa phế liệu được gom từ nhà máy, xưởng sản xuất, rồi mang về xưởng để mày mò làm vóc. Suốt hai năm, anh biến xưởng vẽ thành phòng thí nghiệm, liên tục thử và loại bỏ những tấm vóc không đạt. "Có những giai đoạn tuần nào cũng thất bại. Làm lại, chỉnh sửa, rồi lại thất bại tiếp. Nhiều đến mức không thể đếm nổi" anh kể.

Điều khác biệt của Quang nằm ở chỗ: anh tiếp cận nghệ thuật bằng tư duy kỹ thuật. Hành trình sáu năm của anh không chỉ là lao động sáng tác, mà còn là quá trình nghiên cứu vật liệu, kiểm soát môi trường, tính toán vận chuyển. "Một ngày của tôi bắt đầu từ 7 giờ sáng và có giai đoạn làm xuyên đêm, để kịp bồi lớp sơn, chờ khô, rồi lại tiếp tục. Với tôi, đó không còn là xưởng vẽ, mà là phòng thí nghiệm".

Khó khăn nối tiếp khó khăn. Với tranh nhỏ, công đoạn ủ khô có thể dùng buồng ủ. Nhưng ở khổ này, Quang phải dựng một giàn khổng lồ, phủ bông thủ công để giữ ẩm. "Chỉ cần độ ẩm chênh một chút, bề mặt có thể nứt hoặc bong. Có khi cả tuần công sức biến mất chỉ vì một ngày thời tiết thất thường".

Cùng Quang là 40 cộng sự trẻ. Họ thay phiên nhau đảm nhận từng công đoạn, từ chuẩn bị, bôi sơn đến hỗ trợ kỹ thuật. Vũ Hà Phương Thảo (24 tuổi, ngụ ở P.Cầu Giấy, TP.Hà Nội; trước đây là P.Yên Hòa, Q.Cầu Giấy, TP.Hà Nội), một thành viên trong nhóm thừa nhận khối lượng công việc khổng lồ đôi khi khiến mọi người kiệt sức. "Khó nhất là giữ nhịp độ ổn định trong nhiều tháng liền. Có giai đoạn tiến độ bị chậm, mọi người căng thẳng và dễ nản. Nhưng nhìn Quang làm việc gần như không ngừng nghỉ, tụi mình lại tự nhủ phải cố gắng theo kịp", Thảo nói.

Sau 6 năm, họa sĩ Nhật Quang hoàn thành một tác phẩm với hai mặt: một bên tái hiện khoảnh khắc Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập ngày 2.9.1945, với sự tham chiếu nhiều nguồn tư liệu, hình ảnh lịch sử. Mặt còn lại mang tên "Mùa xuân dân tộc", gợi niềm hân hoan và khí thế của đất nước trong ngày độc lập.

Mong muốn kể lại lịch sử bằng hội họa

Ý tưởng về một bức tranh sơn mài khổng lồ thực ra không đến bất chợt, mà được Chu Nhật Quang ấp ủ từ gần mười năm trước. Khi còn ngồi trên ghế nhà trường, anh đã say mê tìm hiểu lịch sử, lưu giữ những bản thảo và manh nha giấc mơ một ngày sẽ làm nên tác phẩm lớn gắn với các giá trị văn hóa dân tộc. "Từ rất sớm tôi đã có mong muốn kể lại những khoảnh khắc lịch sử bằng hội họa, đặc biệt là bằng sơn mài - một chất liệu mang hồn Việt," Quang chia sẻ.

Người tiếp thêm động lực cho Quang là anh rể. Trong những cuộc trò chuyện giữa hai anh em, giấc mơ về một bức tranh lớn dần thành hình. Nhưng để thực hiện được, Quang cần nhiều hơn cảm hứng: anh phải tích lũy kiến thức, kỹ thuật và một cách nhìn rộng mở.

Vì thế, trước khi bắt tay vào dự án kéo dài 6 năm, Quang đã trải qua 8 năm du học, trong đó 5 năm theo học hội họa tại Trường CĐ Mỹ thuật Santa Ana (California, Mỹ) giai đoạn 2013 - 2018, sau đó học cử nhân và tốt nghiệp ngành thiết kế ứng dụng tại ĐH RMIT (Melbourne, Úc) vào năm 2023.

Chính những năm tháng du học ở Mỹ và Úc cho Quang học được cách một bức tranh không chỉ đẹp mà còn phải đứng vững bằng kỹ thuật, bằng logic. Chính điều này giúp Quang nhìn sơn mài không chỉ bằng cảm xúc, mà còn bằng giải pháp.

Bức tranh ba tấn, sáu năm lao động và vô số thất bại. Nhưng từ những lần thất bại ấy, Chu Nhật Quang tìm ra con đường riêng: biến vật liệu tái chế thành nền vóc bền chắc, biến xưởng vẽ thành phòng thí nghiệm và biến giấc mơ của một họa sĩ trẻ thành kỷ lục Guinness.

Với Quang, Guinness không phải đích đến, mà là minh chứng cho một hướng đi: nghệ thuật có thể đi xa nếu dám thử nghiệm, dám thất bại và dám quay về để bắt đầu từ gốc rễ.