3 nước châu Âu thăm dò khả năng thanh sát hạt nhân Iran thay cho trừng phạt

Các quan chức cấp cao từ Iran và ba nước hàng đầu châu Âu gặp nhau tại Thụy Sĩ ngày 26-8 để bàn về việc nối lại các cuộc thanh sát hạt nhân của Tehran nếu không muốn đối mặt trừng phạt.

Pháp, Anh và Đức, được gọi là nhóm E3, từ lâu đã đe dọa sẽ "bật lại" các lệnh trừng phạt Iran tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Gần đây, nhóm này cho biết dự định sẽ đưa ra quyết định vào cuối tháng 8, trừ khi Iran đưa ra những nhượng bộ có thể thuyết phục họ trì hoãn trong một thời gian ngắn.

Các cuộc đàm phán đang căng thẳng do Iran rất tức giận trước vụ Mỹ và Israel - các đồng minh của nhóm E3 - đánh bom các cơ sở hạt nhân của nước này vào tháng 6 rồi.

"Chúng tôi sẽ xem xét liệu người Iran có đáng tin cậy để chấp nhận hoãn trừng phạt hay họ đang lừa mọi người. Chúng tôi muốn xem liệu họ có đạt được bất kỳ tiến triển nào về các điều kiện chúng tôi đã đặt ra để không trừng phạt hay không", một quan chức E3 cho biết.

Những điều kiện nói trên bao gồm việc nối lại các cuộc thanh sát của Liên hợp quốc, kiểm kê kho uranium đã làm giàu của Iran. Nhóm E3 cũng yêu cầu Iran nối lại các hoạt động ngoại giao, kể cả với Mỹ. Tehran đã nhiều lần bác bỏ các cuộc đàm phán trực tiếp với Washington.

Các quan chức phương Tây nghi ngờ Iran đã quay lại chiến thuật đàm phán nhằm câu giờ. Nhóm E3 sẽ tìm cách xác định liệu điều này có đúng trong cuộc đàm phán ngày 26-8. Tehran đã cảnh báo về một "phản ứng cứng rắn" nếu các lệnh trừng phạt được khôi phục.

Cuộc gặp giữa các quan chức cấp cao Iran và ba nước E3 dự kiến sẽ bắt đầu lúc 15h30 giờ địa phương, truyền thông Iran đưa tin.

Các quan chức tại Geneve không mong đợi sẽ có những tuyên bố công khai được đưa ra ngay sau cuộc họp. Liên minh châu Âu, với tư cách là điều phối viên của thỏa thuận hạt nhân Iran và nhóm P5+1 năm 2015, cũng dự kiến sẽ tham dự.

Iran được cho là đã làm giàu uranium lên đến 60% độ tinh khiết, chỉ kém so với khoảng 90%  ở cấp độ vũ khí.

Tuy nhiên, việc sản xuất vũ khí thực sự sẽ mất nhiều thời gian hơn. Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) nhận định mặc dù không thể đảm bảo chương trình hạt nhân của Tehran hoàn toàn vì mục đích hòa bình, song họ không có bằng chứng đáng tin cậy nào về một dự án vũ khí tại Iran.