Hộp sọ cổ đại Trung Quốc có thể viết lại lịch sử tiến hóa của loài người?

Một hộp sọ cổ đại được tìm thấy trong tình trạng bị biến dạng nghiêm trọng ở Trung Quốc nhiều năm trước giờ đây bắt đầu hé lộ những thông tin có thể làm rung chuyển cây tiến hóa của loài người.

Hộp sọ cổ đại được phát hiện từ năm 1990 tại tỉnh Hồ Bắc (Trung Quốc). Tuy nhiên, trong quá trình hóa thạch, hiện vật bị biến dạng nghiêm trọng, gây khó khăn trong việc xác định, cho đến gần đây.

Phát hiện mới nhờ vào kỹ thuật hiện đại

Nhờ vào các kỹ thuật mới, kết quả phân tích được công bố trên chuyên san Science cho thấy hộp sọ, được đặt tên Yunxian 2, thuộc về một nhánh cổ xưa, và tồn tại song song với tổ tiên trực tiếp của loài người hiện đại.

Đây có thể là bằng chứng lâu đời nhất từng được biết đến của dòng họ tiến hóa từng bao gồm người Denisovan, nhóm người cổ đại bí ẩn từng sinh sống rộng khắp châu Á và sau đó có hoạt động giao phối với Homo sapiens (tổ tiên loài người hiện đại).

Đội ngũ nghiên cứu đã sử dụng những kỹ thuật quét hình ảnh và tái cấu trúc kỹ thuật số để xác định hình dạng ban đầu của hộp sọ, có niên đại từ 940.000 đến 1,1 triệu năm tuổi. Dựa vào thông tin thu được, họ so sánh với hơn 100 hóa thạch khác của loài người.

Kết quả cho thấy Yunxian 2 thuộc về thành viên cổ nhất của nhánh tiến hóa bao gồm người Denisovan.

Trưởng nhóm nghiên cứu Ni Xijun của Đại học Phục Đán và Viện Cổ sinh vật có xương sống và Cổ nhân loại học và Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, cho hay hộp sọ nhiều khả năng thuộc về một người đàn ông khoảng 30–40 tuổi vào thời điểm tử vong.

Bằng chứng cho nhánh tiến hóa độc lập?

Trước đây, Yunxian 2 từng được phân loại tạm thời là Homo erectus (người đứng thẳng) đã tuyệt chủng và có vóc dáng gần giống con người hiện đại nhưng có não bộ nhỏ hơn và đặc điểm khuôn mặt khác biệt. Thế nhưng, phân tích mới cho thấy hộp sọ có nhiều đặc điểm không phù hợp với Homo erectus.

Đồng tác giả báo cáo, nhà nhân chủng học Chris Stringer của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London (Anh) chỉ ra Yunxian 2 sở hữu phần sọ dài, thấp, trán dốc và gờ chân mày nổi bật. Kích thước não được ước tính lớn nhất trong số các mẫu hóa thạch cùng niên đại.

Hộp sọ phần nào bị nghiền nát và biến dạng do áp lực từ đất đá đè nặng qua hàng trăm ngàn năm. Thế nhưng, dựa vào những đặc điểm còn lại của hóa thạch, đội ngũ chuyên gia xếp Yunxian 2 vào một nhánh hominin riêng biệt tại châu Á, trong đó có Homo longi (người Rồng) và người Denisovan.

Viết lại lịch sử loài người

Người Denisovan chỉ mới được phát hiện vào năm 2010 qua hóa thạch tại hang Denisova (Siberia), sau đó là nhiều địa điểm khác ở châu Á. Họ từng xảy ra giao phối với người Homo sapiens và Neanderthal trước khi tuyệt chủng với nguyên nhân chưa rõ.

Phát hiện mới về Yunxian 2 có thể thay đổi sự hiểu biết của con người trong quá trình tiến hóa. Các nhà nghiên cứu từng đưa ra giả thuyết rằng, khoảng hơn một triệu năm trước, từ tổ tiên chung, ít nhất 5 nhánh lớn của loài người xuất hiện tại châu Phi, châu Âu và châu Á.

Những nhánh này bao gồm Homo sapiens (loài người hiện đại), Homo longi/Denisovan, Homo neanderthalensis (người Neanderthal), Homo heidelbergensis và Homo erectus.

Các nhà nghiên cứu nhận định hộp sọ Yunxian 2 cung cấp bằng chứng cho thấy quá trình tách ra giữa các nhánh người đã bắt đầu sớm hơn nhiều so với vẫn tưởng.

"Dựa trên phát hiện mới, chúng tôi đã thách thức dòng thời gian từng biết về lịch sử tiến hóa loài người", ông Ni nhấn mạnh.