Thuế quan từ Mỹ còn nhiều khó lường

Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố tăng thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng như dược phẩm, hàng nội thất và xe tải nặng cho thấy chính sách thuế của Nhà Trắng vẫn còn nhiều khó lường như một số dự báo mới đây.

Theo thông báo ngày 25.9 (giờ Mỹ), Tổng thống Trump tiến hành đợt thuế quan trừng phạt mới đối với một loạt mặt hàng nhập khẩu.

Đòn mới của Nhà Trắng

Thông báo trên được ông Trump đưa ra trên mạng xã hội Truth Social, nhưng không nêu chi tiết về việc liệu các khoản thuế mới có được áp dụng trên thuế quan quốc gia hay liệu các nền kinh tế có thỏa thuận thương mại như Liên minh châu Âu và Nhật Bản có được miễn hay không.

Theo đó, Mỹ sẽ tính thuế 100% đối với dược phẩm, 25% đối với xe tải hạng nặng, thuế 50% đối với tủ bếp, bàn trang điểm trong phòng tắm, và mức thuế 30% đối với một số mặt hàng nội thất. Các mức thuế vừa nêu có hiệu lực từ ngày 1.10.

Giải thích cho lý do tăng thuế các mặt hàng trên, ông Trump cho rằng hàng nhập khẩu các loại này "tràn ngập" ở Mỹ. Theo tờ Nikkei Asia, sau thông báo trên, cổ phiếu của các công ty dược phẩm trên khắp châu Á rớt giá.

Giới phân tích nhận xét, Nhà Trắng đã cẩn trọng và hành động chặt chẽ hơn trong việc ban hành các chính sách tăng thuế nhằm hạn chế rủi ro bị các tòa án Mỹ "tuýt còi". Vừa qua, chính quyền Mỹ đã mở hàng chục cuộc điều tra đối với việc nhập khẩu tuabin gió, máy bay, chất bán dẫn, polysilicon, đồng, gỗ và các khoáng sản quan trọng để tạo thành cơ sở cho thuế quan mới.

Tuần này, ông Trump đã công bố các cuộc điều tra mới về thiết bị bảo hộ cá nhân, vật dụng y tế, robot và máy móc công nghiệp. Đây là tín hiệu cho thấy việc tăng thuế có thể chưa dừng lại. Chính quyền của Tổng thống Trump luôn khẳng định thuế quan là một nguồn thu đáng kể, như Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent từng cho biết nước này có thể thu được 300 tỉ USD tiền thuế vào cuối năm nay.

Nhiều rủi ro tăng thuế

Thực tế, việc Mỹ tăng thuế đối với một số loại hàng hóa đã được dự báo. Hồi tuần trước, Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) công bố báo cáo mới về tình hình kinh tế thế giới. Trong đó, OECD cảnh báo: "Hậu quả từ nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm viết lại các quy tắc thương mại toàn cầu rất khó để đánh giá đối với các nhà kinh tế do cả quy mô của những thay đổi chính sách và sự không thể đoán trước của việc thực hiện". Cụ thể hơn, tổ chức này không khỏi lo ngại về "những rủi ro đáng kể" đối với triển vọng tạm thời, bao gồm khả năng đánh thuế thương mại hơn nữa hoặc tăng giá trở lại.

Tương tự, Công ty phân tích Moody's trong các báo cáo gần đây cũng nhận định Washington đã triển khai một lộ trình thuế quan được chuẩn bị kỹ lưỡng: đầu tiên là thuế quan đối ứng và thuế quan theo ngành, sau đó là thuế quan phổ quát, và giờ đây là một loạt thỏa thuận thương mại mà các nước phải ký kết với Mỹ.

Tuy nhiên, các thỏa thuận thương mại thực tế không có tính khả thi cao, tính ràng buộc cũng không cao. Điển hình Nhật Bản cam kết chi 150 tỉ USD và Indonesia cam kết chi 50 tỉ USD để mua máy bay Boeing của Mỹ. Giá trị trung bình của 1 chiếc Boeing 787 Dreamliner là khoảng 300 triệu USD, điều này có nghĩa là Nhật Bản sẽ phải mua 500 chiếc và Indonesia mua 166 chiếc. Trong khi đó, Garuda Indonesia - hãng hàng không hàng đầu Indonesia - hiện vận hành tổng cộng chỉ khoảng 210 máy bay gồm nhiều kích cỡ khác nhau.

Mặt khác, EU đã cam kết đầu tư thêm 600 tỉ USD vào Mỹ trong 3 năm tới, trong khi Nhật Bản cam kết đầu tư 550 tỉ USD và Hàn Quốc là 350 tỉ USD. Nhưng thực tế, cơ chế cho phép các khoản đầu tư này vẫn chưa rõ ràng, đặc biệt nếu các khoản đầu tư này đến từ khu vực tư nhân.

Những vấn đề vừa nêu đặt dấu hỏi về khả năng hoàn thành của các cam kết mua hàng, đầu tư trên. Vì thế, nếu các cam kết này không thể thực thi, không tiến triển đúng lộ trình, thì Mỹ cũng có thể tiếp tục áp dụng thêm các mức thuế bổ sung nhằm vào các nền kinh tế.