Hội đồng học bổng Fulbright từ chức, biểu tình lan rộng tại Mỹ

Toàn bộ 12 thành viên của ban quản lý chương trình học bổng Fulbright thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ đã đồng loạt từ chức ngày 11.6 để phản đối việc Nhà Trắng can thiệp danh sách ứng viên.

Trong tuyên bố đăng trên nền tảng Substack, Hội đồng học bổng Fulbright nước ngoài thông báo các thành viên đã nhất trí với số phiếu áp đảo để đạt được quyết định trên, theo Reuters ngày 12.6.

Tranh cãi quyền quyết định

Giải thích cho việc từ chức, hội đồng cáo buộc Nhà Trắng đã từ chối một số lượng đáng kể các cá nhân đã được chọn cho năm học 2025 - 2026 thông qua quy trình rà soát nghiêm ngặt và dựa trên thành tích học thuật. Tờ The New York Times đưa tin hội đồng đã duyệt hồ sơ của khoảng 200 giáo sư và nhà nghiên cứu Mỹ, dự kiến sẽ làm việc tại các trường đại học và viện nghiên cứu ở nước ngoài trong mùa hè năm nay. Lẽ ra Bộ Ngoại giao Mỹ phải gửi thư chấp thuận cho họ vào tháng 4. Thế nhưng, các thành viên ban quản lý phát hiện Văn phòng Ngoại giao công chúng của bộ lại gửi thư từ chối dựa trên chủ đề nghiên cứu của các học giả.

Hội đồng cũng nghi ngờ chính quyền Tổng thống Donald Trump đang rà soát lại 1.200 người nước ngoài được trao học bổng Fulbright, điều có thể dẫn đến có thêm người bị loại khỏi danh sách trúng tuyển. Theo lập luận của hội đồng, các thành viên phải là bên có quyền quyết định cuối cùng cho việc trao học bổng, và hoạt động độc lập về mặt chính trị. Vì lý do đó, các thành viên của hội đồng quyết định từ chức chứ không thuận theo những hành động chưa từng có mà họ cho rằng không được phép thực hiện, gây tổn hại cho lợi ích quốc gia và sự toàn vẹn của nước Mỹ.

The Washington Post đưa tin chương trình học bổng Fulbright được quốc hội Mỹ thành lập năm 1946 và triển khai thông qua Bộ Ngoại giao. Mục tiêu của chương trình nhằm quảng bá chính sách ngoại giao Mỹ qua hoạt động trao đổi học thuật. Mỗi năm, khoảng 8.000 suất học bổng được cấp cho các sinh viên, học giả, nhà khoa học, nghệ sĩ và giáo sư của Mỹ lẫn nước ngoài.

Trước diễn biến trên, Bộ Ngoại giao Mỹ ra thông báo bác bỏ các cáo buộc của 12 thành viên hội đồng. Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, hội đồng không phải bên có tiếng nói cuối cùng trong quy trình chọn lọc ứng viên trúng học bổng, nhất là khi cần xác định mức độ phù hợp về học thuật và liên kết với các sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump. "Việc tự cho rằng Đạo luật Fulbright Hayes trao cho Hội đồng Fulbright thẩm quyền toàn bộ và cuối cùng đối với các đơn đăng ký học bổng là sai", Reuters dẫn thông báo của Bộ Ngoại giao Mỹ. 12 thành viên của hội đồng vừa từ chức đều được bổ nhiệm dưới thời chính quyền Tổng thống Joe Biden.

Nguy cơ biểu tình lan rộng

Trong diễn biến khác, từ ngày 13.6 (giờ Mỹ), lực lượng thủy quân lục chiến sẽ được triển khai trên đường phố TP.Los Angeles (bang California) để phối hợp hành động với Vệ binh quốc gia ở đây, theo Reuters. Quân đội Mỹ hôm 11.6 thông báo 700 lính thủy quân lục chiến đã hoàn tất khóa huấn luyện đặc biệt cho nhiệm vụ ở Los Angeles, gồm kỹ năng kiểm soát đám đông và giảm căng thẳng leo thang. Cùng với Vệ binh quốc gia, thủy quân lục chiến được giao nhiệm vụ bảo vệ viên chức và tài sản liên bang. Với nhiệm vụ này, quân đội Mỹ cho biết thủy quân lục chiến sẽ được phép bắt giữ bất kỳ ai cản trở phía cơ quan di trú truy quét dân nhập cư lậu, hoặc đối đầu với lực lượng chức năng trong các cuộc biểu tình.

Quyết định triển khai lực lượng quân đội đối phó người biểu tình ở Los Angeles đã gây tranh cãi và dẫn đến biểu tình lan rộng ở nhiều nơi. Biểu tình cũng diễn ra ở Santa Ana (bang California), Las Vegas (Nevada), Philadelphia (Pennsylvania), Milwaukee (Wisconsin), Seattle (Washington), Boston (Massachusetts), Washington D.C, và San Antonio (Texas). Đến cuối tuần, dự báo làn sóng phản đối sẽ còn lan rộng, với tổng cộng 1.800 cuộc biểu tình được lên kế hoạch vào ngày 14.6, trùng ngày cuộc diễu binh dự kiến diễn ra tại thủ đô nhân kỷ niệm 250 năm thành lập Lục quân Mỹ.