Gỡ nút thắt trong chính sách nhân tài

Sau nhiều thập niên nỗ lực tìm kiếm và ban hành các chính sách thu hút nhân tài, thực tiễn vẫn cho thấy một bức tranh kém sáng.

Dù Đảng, Nhà nước không thiếu chủ trương, song việc thể chế hóa thành chính sách cụ thể lại thiếu đồng bộ, nặng về "thu hút" nhưng nhẹ về "trọng dụng" khiến tỷ lệ thu hút người tài chưa đạt mong muốn. Khi thực thi chính sách, vẫn còn tình trạng "trên trải thảm, dưới trải đinh" khiến không ít người tài tâm huyết phải ngán ngẩm.

Trong bối cảnh đó, Kết luận 205 ngày 7.11 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá trong tuyển dụng, bố trí, sử dụng, đãi ngộ cán bộ với loạt cơ chế đặc biệt trong thu hút, sử dụng nhân tài có thể coi là một "cú hích" thể chế, gỡ chiếc "vòng kim cô" kìm hãm chính sách nhân tài lâu nay.

Thay vì dừng lại ở các chính sách ưu tiên, Kết luận 205 đã đi thẳng vào "cơ chế đặc biệt" và "vượt chuẩn". Các nhà khoa học trẻ, có học hàm cao, chuyên gia đầu ngành hay các nhà quản lý, quản trị doanh nghiệp xuất sắc từ khu vực tư có thể được tuyển dụng đặc cách, không cần thi tuyển. Họ cũng có thể được bổ nhiệm giữ các chức vụ lãnh đạo kể cả trong trường hợp chưa đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn; được hưởng chế độ tiền lương, phụ cấp vượt trội; được bố trí nhà ở công vụ, được ưu tiên cao nhất trong nhóm được mua nhà ở xã hội…

Những cơ chế đặc biệt này đã phá vỡ hầu hết các rào cản hành chính cố hữu, tư duy "thâm niên", "sống lâu lên lão làng" trong công tác cán bộ, vốn là nguyên nhân chính khiến người tài không thể phát huy năng lực. Triết lý đột phá của cơ chế là đánh giá, sử dụng cán bộ dựa vào kết quả công việc. Người tài sẽ được hưởng cơ chế đặc biệt, vượt chuẩn nếu chứng minh được thực lực bằng hiệu quả công việc, không phải những lời nói suông.

Tuy nhiên, để chính sách đột phá nói trên có thể đi vào cuộc sống, tránh lặp lại điệp khúc "nghị quyết thì thật rằng hay, nhưng mà thực hiện còn gay trăm bề", việc thể chế hóa chính sách cần phải nhanh chóng, đồng bộ và triệt để. Kết luận 205 của Bộ Chính trị là chủ trương của Đảng. Để thực thi, nó cần được nhanh chóng "luật hóa". Tránh tình trạng nhiều năm sau ngồi tổng kết vẫn thấy các chính sách được đưa ra còn nguyên giá trị vì... chúng ta chưa làm được gì nhiều.

Quan trọng hơn, việc thực hiện chính sách phải hướng tới trọng tâm là "trọng dụng" thay vì chỉ "thu hút", là "đầu tư" thay vì "quản lý" nhân tài. Người tài không chỉ cần lương cao hay ưu tiên nhà ở. Cơ chế đãi ngộ với phụ cấp 300% lương hay nhà công vụ phải đi kèm với việc giao nhiệm vụ xứng tầm, trao quyền tự chủ thực sự và đánh giá dựa trên sản phẩm cuối cùng… Những chiếc thảm đỏ chính sách sẽ bị trải đầy đinh bên dưới bởi tư tưởng hẹp hòi, định kiến, bởi môi trường làm việc thiếu công khai, minh bạch, dân chủ và cạnh tranh lành mạnh.

Nói cách khác, Kết luận 205 là một "thanh bảo kiếm" mạnh mẽ, giải quyết gần như mọi điểm nghẽn thể chế trong chính sách nhân tài. Nhiệm vụ còn lại là quyết tâm chính trị trong thực thi. Và chỉ có thực thi một cách triệt để, hiệu quả các cơ chế đặc biệt này mới có thể tạo đột phá trong trọng dụng nhân tài - vấn đề mấu chốt giúp đất nước phát triển bứt phá trong giai đoạn tới.