Thế giới giảm nhiên liệu hóa thạch nhờ Trung Quốc

Báo cáo mới chỉ ra Trung Quốc đang là "động cơ" thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu, giúp các nước tránh xa nhiên liệu hóa thạch.

Theo báo cáo của tổ chức nghiên cứu năng lượng sạch Ember (Anh) công bố hôm 9-9, thế giới có thể sẽ bắt đầu giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong khoảng 5 năm tới, nhờ vào quá trình chuyển đổi nhanh chóng sang năng lượng tái tạo của Trung Quốc và sự phụ thuộc ngày càng lớn vào điện năng.

Thay đổi bức tranh năng lượng

Việc cắt giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch được xem là cần thiết để giảm lượng khí thải carbon và tránh những hậu quả tồi tệ nhất từ tình trạng Trái đất nóng lên.

Kể từ khi kỷ nguyên công nghiệp bắt đầu, nền kinh tế toàn cầu ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào các nguồn nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí đốt để thúc đẩy tăng trưởng.

Tuy nhiên báo cáo mới của tổ chức nghiên cứu năng lượng Ember cho thấy bức tranh này đang dần thay đổi.

Những nỗ lực quyết liệt của Trung Quốc trong việc xuất khẩu pin, tấm pin năng lượng mặt trời và tuốc bin gió ra toàn thế giới đang dần khép lại kỷ nguyên thống trị của nhiên liệu hóa thạch.

Theo Ember, sự thống trị của Trung Quốc trong các ngành công nghiệp năng lượng sạch "đang tạo điều kiện cho việc giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch".

Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng quy mô sản xuất khổng lồ của Trung Quốc kể từ năm 2010 đã làm giá của các công nghệ năng lượng sạch giảm từ 60 - 90%.

Chỉ riêng trong năm ngoái hơn 90% các dự án điện gió và điện mặt trời trên toàn cầu đã sản xuất điện với chi phí rẻ hơn bất kỳ nguồn nhiên liệu hóa thạch nào, một điều bị coi là "nực cười" trước khi Bắc Kinh rót hàng tỉ USD trợ cấp cho lĩnh vực này.

"Trung Quốc chính là động cơ của sự chuyển đổi này. Họ đang làm thay đổi bức tranh năng lượng, không chỉ trong nước mà còn ở nhiều quốc gia khác trên thế giới" - ông Richard Black, biên tập viên của báo cáo trên, bình luận.

Theo báo New York Times, cần lưu ý hiện nay Trung Quốc vẫn đốt nhiều than đá hơn phần còn lại của thế giới cộng lại, đồng thời phát thải lượng khí nhà kính nhiều hơn cả Mỹ và châu Âu gộp lại.

Tuy nhiên trong năm qua 84% nhu cầu tăng thêm về điện năng của Trung Quốc được đáp ứng bởi năng lượng mặt trời và gió. Điều này cho phép Trung Quốc cắt giảm việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch 2%, ngay cả khi nhu cầu điện năng tiếp tục tăng.

Toàn bộ nền kinh tế Trung Quốc cũng đang ngày càng phụ thuộc vào lĩnh vực năng lượng sạch. Năm ngoái hoạt động đầu tư và sản xuất năng lượng sạch đã đóng góp gần 2.000 tỉ USD vào nền kinh tế Trung Quốc - tương đương khoảng 1/10 GDP quốc gia, một con số tương đương toàn bộ nền kinh tế Úc.

Lĩnh vực năng lượng sạch tăng trưởng gấp ba lần tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế Trung Quốc.

Động lực cho các nước

Trung Quốc thúc đẩy sự thống trị trong lĩnh vực năng lượng tái tạo một phần vì lợi ích kinh tế, và một phần để bảo đảm an ninh quốc gia thông qua giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu dầu mỏ. Tuy nhiên, tác động tích cực đối với sức khỏe hành tinh còn lớn hơn rất nhiều.

Các nhà khoa học từ lâu đã đồng thuận rằng giảm mạnh việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch là cách hiệu quả để làm chậm biến đổi khí hậu.

"Trong một thời gian dài, các nền kinh tế mới nổi dường như đã phải đối mặt với sự đánh đổi khắc nghiệt giữa tăng trưởng và tính bền vững. Báo cáo của Ember thách thức giả định này" - ông Suwit Khunkitti, cựu phó thủ tướng Thái Lan, bình luận.

Giá năng lượng tái tạo giảm đi đã mang lại động lực mạnh mẽ cho nhiều quốc gia, đặc biệt là những nước đang phát triển, giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Theo báo cáo của Ember, năng lượng giá thấp tạo ra từ các công trình điện gió và điện mặt trời do Trung Quốc chế tạo đã giúp Mexico, Bangladesh và Malaysia vượt Mỹ trong vài năm gần đây xét về mức sử dụng điện từ nguồn tái tạo (thay vì từ nhiên liệu hóa thạch) trong các hoạt động hằng ngày như sưởi ấm, làm mát tòa nhà hoặc cung cấp năng lượng cho phương tiện giao thông.

Tại châu Phi, số tấm pin mặt trời nhập khẩu từ Trung Quốc đã tăng 60% chỉ trong vòng 12 tháng qua, với 20 quốc gia tại châu lục này đạt mức nhập khẩu kỷ lục.

Trong khi đó các công ty Mỹ - vốn không sản xuất tấm pin mặt trời hay tuốc bin gió với quy mô sánh được với Trung Quốc - đang ở vào thế bất lợi nghiêm trọng. Hiện nay các công ty Trung Quốc cung cấp tới 80% tấm pin mặt trời và 60% tuốc bin gió toàn cầu.

Tuy nhiên vẫn có một số quốc gia do dự trước việc phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ Trung Quốc vì lý do địa chính trị.

Cùng với đó Hãng tin Bloomberg bình luận con đường hướng tới mức phát thải ròng bằng 0 (net zero) đã trở nên phức tạp bởi nhiều yếu tố, từ sự thờ ơ, thậm chí là thái độ phản đối quá trình chuyển đổi năng lượng ở một số quốc gia như Mỹ, cho đến những lo ngại về chi phí thực hiện ở các quốc gia khác.