Giảm xe xăng, tăng xe điện: Tránh trống đánh xuôi, kèn thổi ngược

Trong bối cảnh cả nước đẩy mạnh phát triển giao thông xanh, khuyến khích người dân chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện thì tại TP.HCM lại đang nảy sinh một nghịch lý: việc gửi và sạc xe điện ở các chung cư vẫn thiếu thống nhất - nơi cho, nơi cấm!

Mới nhất là ban quản lý chung cư Tân Phước (TP.HCM) không nhận giữ xe điện tại hầm chung cư từ ngày 23-7. Thông báo của ban quản lý chung cư cho rằng việc gửi ô tô điện tại hầm xe tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn về phòng cháy chữa cháy, bởi đặc thù liên quan tới hệ thống pin, ắc quy và việc sạc điện không đúng quy định.

Xe điện ở chung cư: nơi tiếp nhận, nơi từ chối

Ghi nhận tại nhiều chung cư ở TP.HCM cho thấy hầu hết đều chưa có khu vực đỗ và sạc riêng cho xe điện. Ở một chung cư thuộc phường Bình Trưng, hầm để xe vốn đã chật kín xe xăng, nhiều chủ ô tô phải gửi xe ngoài đường. 

Một chủ xe sống tại đây cho biết: "Chỗ đậu xe còn không có, lấy đâu ra không gian cho xe điện". Tương tự, một chung cư ở phường Khánh Hội từ nhiều năm qua vẫn nhận giữ xe điện nhưng không cho sạc điện. Cư dân phải loay hoay đem ô tô điện ra hệ thống trạm sạc ở khu trung tâm thương mại hoặc đem bình điện (xe máy điện) lên căn hộ sạc rất vất vả.

Trái ngược với tình trạng kể trên, một số chung cư hiện đại tại TP.HCM đã chủ động đầu tư hạ tầng, sẵn sàng đón xe điện. Tại một chung cư ở phường Long Bình, mỗi block đều có trạm sạc riêng cho ô tô và xe máy điện, chia khu vực rõ ràng, vận hành thuận tiện. 

Cư dân có thể sử dụng hạ tầng sạc điện ở đây một cách nhanh chóng, dễ dàng. Ở phía ngoài, trong khuôn viên khu đô thị này có đến 3 - 4 khu vực sạc điện được bố trí bài bản phục vụ chủ xe điện.

Còn ở chung cư Jamona City (đường Đào Trí), khu vực để xe điện trong hầm xe được bố trí riêng biệt, nằm cách xa xe xăng khoảng 15m. Khu vực này được trang bị 5 ổ cắm điện đấu nối với CB tổng. 

Khi có sự cố về cháy nổ xảy ra, chỉ cần ngắt CB tổng thì nguồn điện của các ổ cắm không còn và có thể xử lý sự cố nhanh chóng hơn. Chưa kể, lúc sạc xe điện luôn có bảo vệ túc trực liên tục để phản ứng khi có sự cố.

Đại diện chung cư Jamona City cho hay theo nội quy một lần chỉ được sạc bốn xe điện cùng lúc, không được sạc thêm. Việc này nhằm giảm tải lượng điện năng khi sạc bởi nếu sạc cùng lúc quá nhiều xe dẫn đến quá tải nguồn điện, dễ xảy ra sự cố cháy nổ. 

Bên cạnh đó, chung cư cũng quy định sau 22h đến 7h sáng hôm sau phải ngắt CB tổng, không để cư dân tự ý sạc xe điện.

Theo nhiều người dân, rào cản về hạ tầng đang là thách thức khiến việc nơi cho, nơi cấm sạc xe điện. "Tôi thấy xu hướng hiện nay là chuyển đổi xe xăng sang xe điện êm ái, tiết kiệm. Nghịch lý có chung cư cho gửi xe điện, nhưng nhiều chỗ lại không cho, thậm chí cấm. 

Tôi cho rằng thay vì cấm, các đơn vị chức năng có những quy định giải quyết bố trí khu vực đỗ xe, sạc điện đảm bảo an toàn cho người dân một cách hợp lý", chị Thu Thủy (một cư dân đang sống ở chung cư tại phường Bình Trưng) chia sẻ.

Nhu cầu tăng, hạ tầng điện cũng phải tăng

Để hóa giải nỗi lo, các chuyên gia đều cho rằng cơ quan chức năng cần sớm ban hành đầy đủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn cần thiết; đồng thời triển khai các chính sách hỗ trợ "đột phá" nhằm tạo sự đồng thuận, thúc đẩy quá trình chuyển đổi đạt hiệu quả cao.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, giám đốc một doanh nghiệp đang đầu tư trạm sạc ở TP.HCM cho rằng tình trạng chung cư nơi cho, nơi cấm xe điện xuất phát từ vấn đề hạ tầng điện và nỗi lo về an toàn phòng cháy chữa cháy. 

Phải khẳng định rằng khi có trạm sạc, nhu cầu sử dụng điện tăng lên rất nhiều, hạ tầng điện cũng phải được đầu tư tương xứng mới đáp ứng nhu cầu.

Cũng theo vị này, đối với các khu dân cư, chung cư mới, quá trình triển khai đầu tư cần phải tính toán ngay từ đầu về nhu cầu trạm sạc cho xe điện để tránh tình trạng "mạnh ai nấy làm". 

Chẳng hạn, chung cư mới phải tính toán nhu cầu đỗ bao nhiêu xe điện để đầu tư hạ tầng điện cho khớp. Những tiêu chuẩn này phải đưa vào quy hoạch ban đầu để góp ý trước khi duyệt chủ trương đầu tư dự án.

"Để giải quyết nỗi lo này, cơ quan chức năng cần phải phối hợp tổng rà soát để xác định rằng với hạ tầng điện hiện tại ở các chung cư cũ có đủ đáp ứng cho trạm sạc xe điện hay không. Nếu chưa đủ, cần phối hợp với các bên liên quan nâng cấp để đảm bảo đủ nhu cầu, góp phần tạo sự yên tâm cho người dân", vị này nói.

Trên thực tế trong quá trình xây dựng đề án chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện dành cho tài xế công nghệ và giao hàng, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM cũng nhìn nhận rằng hạ tầng trạm sạc điện tại TP.HCM hiện nay còn khá ít, phần lớn do các doanh nghiệp xây dựng. 

Để giải quyết vấn đề này, viện đã đề xuất các đơn vị chức năng ở TP.HCM rà soát, cần đảm bảo bố trí trạm sạc điện có bán kính phục vụ phù hợp theo từng tính chất hạng mục và từng khu vực (xem đồ họa).

Viện cũng kiến nghị giảm 50% tiền sử dụng đất liên quan nếu chủ đầu tư hoàn thiện và bàn giao hạ tầng sạc đúng tiến độ...

Trong khi đó, đại diện Phòng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ (PC07, Công an TP.HCM) cho biết những năm gần đây xe điện càng trở nên phổ biến tại Việt Nam nhờ ưu điểm thân thiện môi trường, chi phí vận hành thấp, không phát thải khí độc hại. 

Sử dụng xe điện là xu thế tất yếu trong thời đại giao thông xanh, nhưng cần đi đôi với nhận thức và trách nhiệm trong công tác phòng cháy chữa cháy.

Để hạn chế nguy cơ cháy nổ từ xe điện, lực lượng chức năng khuyến cáo hãy lựa chọn xe điện và thiết bị sạc đạt chuẩn. Nơi sạc điện cho xe động cơ điện trong nhà phải có giải pháp bảo đảm an toàn về phòng cháy. Đồng thời, các khu vực để xe điện như nhà ở, nhà trọ, bãi giữ xe, tầng hầm chung cư... cần bố trí bình chữa cháy xách tay phù hợp để chữa cháy xe điện.

Cần ban hành chính sách mạnh, kịp thời

Có thể khẳng định phát triển giao thông xanh là chủ trương đúng đắn và được khởi động nhiều năm nay. Ở Việt Nam, từ tháng 7-2022, Thủ tướng đã ban hành quyết định 876 phê duyệt chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon (CO2) và khí mê tan của ngành giao thông vận tải.

Tại TP.HCM, quá trình hiện thực hóa chủ trương này đang được triển khai thông qua hàng loạt đề án. Trong đó, đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên cơ sở nghị quyết 98 đang được TP.HCM triển khai xây dựng.

Bàn về vấn đề này, ông Lê Trung Tính - chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách TP.HCM - nói so với cả nước, TP.HCM đề ra mục tiêu khá cao với mục tiêu vào năm 2030 sẽ xanh hóa toàn bộ xe buýt, tức là đi trước các tỉnh thành khác từ 5 - 10 năm. Do vậy TP.HCM cần đi trước một bước là vận dụng nghị quyết 98 để ban hành ngay các chính sách ưu tiên dành cho chương trình chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện.

"Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông đã được TP bàn bạc, chuẩn bị khá kỹ trong 2 - 3 năm qua. Đã đến lúc phải triển khai và ban hành chính thức bởi đây chính là chìa khóa để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân trong quá trình chuyển đổi sang xe điện. Khi được hưởng chính sách hỗ trợ cụ thể, người dân, doanh nghiệp sẽ càng thêm ủng hộ và đồng tình chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện", ông Tính nói.

Còn một số nhà đầu tư trạm sạc điện tại TP.HCM cho rằng việc phủ sóng rộng rãi hệ thống trạm sạc công cộng là yếu tố then chốt giúp người dân an tâm hơn khi lựa chọn xe điện. Hiện khá nhiều doanh nghiệp có mong muốn tham gia đầu tư, phát triển trạm sạc. Tuy nhiên, hiện vẫn còn không ít rào cản khiến quá trình đầu tư gặp nhiều khó khăn.

Vì vậy, một số nhà đầu tư kiến nghị cần đơn giản hóa quy trình cấp phép và hỗ trợ hạ tầng điện. Chẳng hạn khi doanh nghiệp có nhu cầu, ngành điện lực sẽ hỗ trợ thủ tục, không cần xin thêm giấy phép con. Bên cạnh đó là chính sách hỗ trợ về đất đai, lãi suất cho vay... và cùng các cơ chế khuyến khích dài hạn khác.

"Chỉ khi trạm sạc được triển khai đồng bộ và đi trước một bước, người dân mới tự tin để chuyển đổi sang xe điện. Trạm sạc là nền tảng hạ tầng, nếu chưa sẵn sàng thì xe điện khó có thể phát triển đại trà", đại diện một nhà đầu tư nói.