Gia Lai xây dựng đề án trùng tu ngôi tháp cổ gần 900 năm tuổi

Trước tình trạng xuống cấp của ngôi tháp cổ gần 900 năm tuổi, Sở VH-TT-DL tỉnh Gia Lai đang xây dựng đề án trùng tu trong giai đoạn 2026 - 2030.

Nằm lặng lẽ trên đỉnh đồi cao gần 80 m ở P.An Nhơn Bắc, tỉnh Gia Lai (trước đây thuộc TX.An Nhơn, Bình Định), tháp Chăm Phú Lốc đã hiện diện gần một thiên niên kỷ. 

Người dân địa phương gọi tháp Phú Lốc bằng nhiều tên như tháp Thốc Lốc, Phốc Lốc, trong khi người Pháp từng gọi là Tour d'Or (tháp Vàng). Dù mang tên nào, đây vẫn là một trong những công trình tháp Chăm cổ kính, từng là điểm nhấn kiến trúc rực rỡ trong quá khứ.

Tháp Phú Lốc được xây dựng vào nửa cuối thế kỷ 12, trên nền hình vuông, cao khoảng 15 m, mỗi cạnh 9,7 m. Dáng tháp khỏe khoắn với những đường gờ dọc vút cao, cửa chính và cửa giả uốn cong nhọn hình mũi lao, gợi lên hình ảnh chiến binh Chăm sừng sững giữa trời. Nhiều chi tiết đá chạm khắc tinh xảo vẫn còn lưu lại, thể hiện rõ phong cách tháp Chăm Bình Định.

Từ xa, tháp Phú Lốc nổi bật giữa cánh đồng, song tiếp cận khó khăn vì cây bụi phủ kín lối đi. Càng đến gần, người ta càng xót xa khi chứng kiến những "vết thương" của công trình gần 900 năm tuổi do sự bào mòn của thời gian, mưa gió: Gạch bị bong tróc, phong hóa; rễ cây len lỏi trong khe gạch khiến thân tháp bị nứt; cửa chính và cửa giả sụp lở, các đai đá rơi rụng.

Đáng buồn hơn, trên thân tháp Chăm cổ kính lại chi chít chữ viết, hình vẽ nguệch ngoạc của khách đến tham quan. Bên trong tháp, hơi ẩm tích tụ, rêu phong dày đặc, phân dơi hôi hám khiến không gian u ám, nặng nề.

Theo Bảo tàng tỉnh Gia Lai, do kinh phí hạn chế, tháp Phú Lốc hiện chưa có người trông coi thường xuyên. Công trình mới chỉ được gia cố phần chân để chống sập, trong khi toàn bộ thân tháp, vốn mang giá trị kiến trúc và lịch sử đặc biệt, vẫn chưa được trùng tu bài bản.

Điều đáng mừng là ngành văn hóa đang tính đến việc bảo tồn ngôi tháp cổ này. Một lãnh đạo Sở VH-TT-DL tỉnh Gia Lai cho biết đang xây dựng đề án trình Bộ VH-TT-DL nhằm trùng tu tháp Phú Lốc trong giai đoạn 2026 - 2030. Đây sẽ là cơ hội để gia cố, khôi phục công trình, đồng thời gìn giữ giá trị kiến trúc Chăm cho thế hệ mai sau.

Các chuyên gia văn hóa cho rằng để trùng tu hiệu quả, cần khảo sát kỹ hiện trạng, lựa chọn phương án bảo tồn phù hợp với nguyên gốc, đồng thời xử lý triệt để tình trạng xâm hại từ cây cối và con người. 

Với vị trí thuận lợi, tháp Chăm Phú Lốc hoàn toàn có thể trở thành điểm đến du lịch văn hóa - lịch sử hấp dẫn, gắn với hành trình khám phá vùng đất giàu di sản Gia Lai. Nếu được đầu tư bài bản, nơi đây không chỉ là dấu ấn quá khứ mà còn góp phần phát triển du lịch, giáo dục cộng đồng về giá trị di sản.