Gia đình tôi 5 người chen chúc trong căn hộ tập thể cũ 20 m2

Hà Nội, TP HCM và nhiều đô thị lớn ở Việt Nam từng có một "thời vàng son" của những khu tập thể. Đó là nơi gắn bó với bao thế hệ công nhân, cán bộ, viên chức trong những năm bao cấp. Nhưng giờ đây, sau hàng chục năm, hình ảnh những khu tập thể cũ kỹ, xuống cấp, ẩm thấp và chật chội đã trở thành nỗi ám ảnh trong ký ức của không ít người từng sống ở đó.

Tôi sinh ra và lớn lên trong một khu tập thể xây từ thập niên 70. Khi ấy, cuộc sống còn nhiều thiếu thốn, một căn hộ vỏn vẹn hơn 20 m2 nhưng phải chen chúc cả gia đình bốn, năm người. Cầu thang chung tối om, bám đầy rêu mốc; nhà vệ sinh dùng chung, lúc nào cũng ám mùi khó chịu. Mùa mưa, nước dột từ mái xuống, chảy theo những vết nứt loang lổ. Mùa hè, căn hộ nóng như lò than vì mái fibro xi măng hấp nhiệt.

Tuổi thơ tôi gắn liền với cảnh xếp hàng lấy nước, những buổi tối mất điện phải cầm đèn dầu học bài, và cả những lần sợ hãi khi chứng kiến chuột, gián bò khắp nơi. Dù là mái ấm, nhưng nhắc lại, tôi vẫn rùng mình vì sự chật hẹp và bí bách ấy.

Ngày nay, khi phần lớn dân cư đã chuyển sang chung cư hoặc nhà riêng, nhiều khu tập thể cũ vẫn tồn tại trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng. Các bức tường bong tróc, cầu thang gãy sập, hệ thống điện chằng chịt như mạng nhện, nguy cơ cháy nổ luôn thường trực. Nhiều khu tập thể đã quá niên hạn sử dụng hàng chục năm, nhưng vẫn còn hàng trăm hộ dân bám trụ.

Không ít vụ việc sập tường, cháy nhà, chập điện đã xảy ra, cướp đi sinh mạng con người. Mỗi khi báo chí đưa tin về những sự cố ấy, tôi lại thấy lạnh sống lưng. Bởi tôi hiểu, chỉ một chút sơ sẩy, nơi vốn là "tổ ấm" có thể biến thành hiểm họa.

>> Tôi không bán nhà chung cư cũ Hà Nội dù 70 triệu đồng một m2

Chủ trương cải tạo chung cư, tập thể cũ đã được đưa ra từ nhiều năm, nhưng tiến độ vẫn ì ạch. Vướng mắc lớn nhất là bài toán "đền bù, tái định cư", khi chủ đầu tư và người dân không tìm được tiếng nói chung. Người dân lo lắng mất chỗ ở quen thuộc, còn doanh nghiệp thì cân nhắc lợi nhuận. Trong khi đó, nhiều khu tập thể cứ ngày một xuống cấp, cũ nát và nguy hiểm hơn. Thời gian chờ đợi kéo dài khiến cả cư dân và chính quyền đều mệt mỏi. Tôi tự hỏi, phải chăng chúng ta đang "chấp nhận sống chung với nguy hiểm" thay vì tìm giải pháp quyết liệt hơn?

Nhiều khu tập thể cũ hiện nay đã biến dạng so với thiết kế ban đầu. Người dân cơi nới bằng những chuồng cọp, lồng sắt, ban công "nhô ra" chồng chéo, khiến toàn khu trông như một "mê cung sắt thép" lơ lửng. Bước vào những dãy hành lang tối tăm, dây điện chằng chịt, tôi có cảm giác như đang đi vào một "ổ chuột trên cao". Đằng sau sự ngột ngạt ấy là hàng nghìn phận người, nhiều khi cả ba thế hệ cùng sống trong một căn hộ nhỏ bé. Không gian sống chật hẹp làm cho các mối quan hệ gia đình dễ căng thẳng, đời sống tinh thần cũng vì thế mà nặng nề hơn.

Nỗi ám ảnh về khu tập thể cũ không chỉ là chuyện của riêng tôi, mà còn là vấn đề xã hội. Nó đặt ra câu hỏi: chúng ta sẽ tiếp tục để hàng vạn hộ dân sống trong những khu nhà chực chờ sập đổ đến bao giờ? Cần có sự quyết tâm mạnh mẽ hơn từ chính quyền, sự đồng thuận từ người dân, và sự tham gia của các nhà đầu tư. Việc cải tạo không chỉ là xây mới, mà còn là cơ hội tái thiết đô thị, tạo ra những không gian sống văn minh, an toàn.

Mỗi khi đi ngang qua những khu tập thể cũ kỹ, tôi lại thoáng rùng mình khi nhớ về tuổi thơ của mình ở đó. Đó là ký ức không thể nào quên, vừa thân thương, vừa ám ảnh. Nhưng tôi cũng mong rằng, thế hệ con cháu sau này sẽ không phải trải qua cảm giác ấy nữa. Một thành phố văn minh không thể tồn tại những khu tập thể nứt nẻ, nguy hiểm ngay giữa lòng đô thị. Cải tạo, tái thiết chúng không chỉ là nhu cầu bức thiết, mà còn là trách nhiệm với hàng vạn cư dân – để "nỗi ám ảnh tập thể cũ" sớm trở thành quá khứ.

Bảo Ngọc