Elon Musk 'ra rìa'?

Từng là một nhân vật không thể thiếu bên cạnh ông Trump, Elon Musk giờ đây trở thành “kẻ ngoài cuộc” giữa lúc đảng Cộng hòa muốn tránh xa những yếu tố gây tranh cãi trước bầu cử.

Bình luận

Trong cuộc gặp với Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa, tỷ phú công nghệ Elon Musk, đồng minh thân cận của ông Trump và người đứng đầu chiến dịch "hiệu quả hóa bộ máy chính phủ" mang tên DOGE xuất hiện trong bộ đồ đen giản dị, lặng lẽ đứng cùng các nhóm phóng viên tại Phòng Bầu Dục.

“Elon đến từ Nam Phi nhưng tôi không muốn lôi Elon vào chuyện này”, ông Trump nói với Tổng thống Ramaphosa khi cả hai thảo luận về vấn đề nông dân da trắng bị tấn công. “Cậu ấy đến đây với mục tiêu khác: Đưa tên lửa lên sao Hỏa. Cậu ấy thích việc đó hơn”.

Sự im lặng của Musk trong suốt cuộc họp kéo dài một giờ như một dấu hiệu nhỏ nhưng đầy ẩn ý về việc ông đang dần rời xa quỹ đạo chính trị của Trump, theo Guardian.

Dù Musk vẫn giữ mối quan hệ thân thiết với Tổng thống và thỉnh thoảng ghé thăm Nhà Trắng hay Lầu Năm Góc, mối quan hệ từng được dự đoán sẽ bùng nổ lại đang lặng lẽ phai nhạt.

Từ tâm điểm quyền lực đến sự rút lui lặng lẽ

Hôm 19/5, một bài viết trên Politico chỉ ra tần suất ông Trump nhắc đến Musk trên mạng xã hội Truth Social đã giảm đột ngột, từ mức trung bình 4 lần mỗi tuần trong tháng 2 và 3, xuống còn 0 kể từ đầu tháng 4.

Trong tháng 2, Musk còn được đội ngũ tranh cử của ông Trump đưa vào email gây quỹ gần như mỗi ngày, thậm chí một tin nhắn còn có nội dung: “Tôi yêu Elon Musk! Truyền thông muốn chia rẽ chúng tôi, nhưng họ thất bại”.

Tuy nhiên, đến đầu tháng 3, những lời khen đó biến mất hoàn toàn, ngoại trừ một email hồi tháng 5 quảng bá chiếc mũ “Vịnh Mỹ” mà Musk từng đội.

Tài khoản mạng xã hội của Nhà Trắng cũng không còn đăng nội dung liên quan đến Musk. Các phóng viên hiếm khi nhắc đến ông trong các cuộc họp báo, còn giới nghị sĩ thì cố gắng né tên ông nhất có thể.

Tuần trước, CEO Tesla cũng xác nhận đã giảm vai trò trong DOGE xuống còn 2 ngày mỗi tuần, đồng thời cắt giảm mạnh chi tiêu chính trị - dấu hiệu rõ ràng cho thấy ông đang chuyển sự tập trung trở lại vào đế chế kinh doanh trong bối cảnh các nhà đầu tư ngày càng lo ngại.

Sự thay đổi này tương phản hoàn toàn với những tuần đầu nhiệm kỳ hai của ông Trump, khi Musk đồng hành cùng ông gần như khắp mọi nơi: Từ lễ nhậm chức, các hoạt động tại Mar-a-Lago hay các buổi phỏng vấn Fox News với những lời ca ngợi lẫn nhau. Khi ấy, DOGE lên trang nhất mọi tờ báo, như một chiếc cưa máy "xẻ thịt" bộ máy hành chính liên bang.

Ông Trump từng quảng cáo xe Tesla ngay tại Nhà Trắng. Ảnh: Reuters.

Ông Trump cũng có vẻ đã bị cuốn hút bởi người giàu nhất thế giới - người đưa tên lửa vào không gian và chi ít nhất 250 triệu USD cho chiến dịch tái tranh cử của ông năm ngoái. Tháng 3 vừa rồi, ông Trump còn biến bãi cỏ phía Nam Nhà Trắng thành một showroom tạm thời cho Tesla, trưng bày 5 mẫu xe điện và hứa sẽ “tậu một chiếc”. Nhưng các cuộc thăm dò nói lên điều khác. Tháng trước, khảo sát toàn quốc của Trường Luật Đại học Marquette cho thấy chỉ 41% người dân ủng hộ cách Musk điều hành DOGE, trong khi 58% phản đối. Khoảng 60% người được hỏi có cái nhìn tiêu cực về Musk, vượt xa tỷ lệ ủng hộ là 38%. Nghị sĩ Dân chủ Ro Khanna - người quen Musk hơn một thập kỷ - bình luận: “Khi tỷ lệ ủng hộ của Musk giảm, ông Trump cũng ngừng quan tâm. Ông Trump là người thực dụng, ông ấy vứt bỏ những ai không còn hữu dụng về mặt hình ảnh”. “Thất bại” với DOGE Khanna, người đại diện một khu vực ở trung tâm Thung lũng Silicon, từng dự đoán Musk sẽ không trụ quá 4-5 tháng trong chính trường: “Tôi nói rồi, Musk sẽ nản chí, kiệt sức, và cuối cùng Washington sẽ ‘ăn’ ông ấy chứ không phải ngược lại”. Thời điểm đó, Khanna hy vọng DOGE sẽ nhắm vào Bộ Quốc phòng. Thay vào đó, tổ chức này mạnh tay cắt giảm USAID (Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ), Bộ Giáo dục, Sở Thuế vụ và hàng loạt cơ quan khác. “Tôi đã nói, không đời nào ông ấy cắt được 2.000 tỷ USD. Thực tế là chưa đến 1.000 tỷ, chỉ tầm 81 tỷ USD. Musk cuối cùng đã học được bài học mà nhiều CEO từng mộng tưởng học được: Nền dân chủ không dễ uốn nắn theo ý họ”. Khó khăn vẫn chưa dừng lại. Ngày 21/4, Viện Hòa bình Mỹ được một thẩm phán liên bang trao lại quyền kiểm soát sau khi DOGE sa thải toàn bộ ban lãnh đạo và nhân viên một cách bất hợp pháp. DOGE do Elon Musk dẫn dắt đã cắt giảm mạnh tay nhiều cơ quan liên bang, trong đó có Sở Thuế vụ. Ảnh: Reuters. Một ngày sau, tòa án liên bang ở San Francisco tuyên bố Trump không thể tái cấu trúc chính phủ mà không có sự đồng thuận của Quốc hội, đồng thời ám chỉ sẽ kéo dài lệnh ngăn cản các cơ quan liên bang tiến hành sa thải hàng loạt. Dù vậy, DOGE vẫn đã gây ra thiệt hại đáng kể. Một số cơ quan bị cắt giảm nhân sự nghiêm trọng, thậm chí đứng trước nguy cơ bị xóa sổ hoàn toàn. Chẳng hạn, Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Liên bang (FEMA) - cơ quan chủ lực đối phó thiên tai bị CNN tiết lộ là “không sẵn sàng” cho mùa bão sắp tới. Cơ quan với hơn 20.000 nhân viên này đã mất khoảng 30% lực lượng toàn thời gian vì bị sa thải hoặc mua lại hợp đồng lao động. Nghị sĩ Khanna cảnh báo: “Chúng ta sẽ phải sống với hậu quả trong nhiều năm. Họ đã phá nát USAID, Viện Y tế Quốc gia (NIH), Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA), Cơ quan Bảo vệ Môi trường (FPA) và làm rỗng ruột Bộ Ngoại giao. Phải mất cả một thế hệ để tái thiết”. “Hy vọng thiệt hại dừng lại ở đây. Mong là sẽ không còn ‘búa tạ’ giáng xuống những thể chế này nữa”, vị nghị sĩ nói. Đảng Cộng hòa giữ khoảng cách Ngay cả giới bảo thủ, vốn ủng hộ thu hẹp chính phủ, cũng lo ngại. Rick Tyler, chiến lược gia chính trị từng tham gia các chiến dịch Cộng hòa, nhận định: “Việc thu nhỏ chính phủ là điều tôi tán thành. Nhưng đây không phải là cách làm hiệu quả. Không có tầm nhìn, không kế hoạch cải tổ. Chỉ là ‘đập phá và đốt sạch’”. Musk có lẽ đã “thua trận” chính trị tại Wisconsin - nơi ông chi ít nhất 3 triệu USD cho cuộc đua vào Tòa án Tối cao bang này, biến nó thành cuộc bầu cử tư pháp tốn kém nhất trong lịch sử Mỹ. Ông thậm chí đội mũ cheesehead đặc trưng của fan Green Bay Packers và phát tận tay những tấm séc trị giá 1 triệu USD để vận động. Nhưng ứng viên ông ủng hộ vẫn thua với cách biệt 10%. Phe Dân chủ đã tận dụng hình ảnh Musk để huy động cử tri trong chiến dịch được gọi là “Người dân chống lại Musk”. Elon Musk đội chiếc mũ phô mai trong cuộc bầu cử chính trị đắt đỏ tại Wisconsin. Ảnh: Reuters. Tuần trước, tại Diễn đàn Kinh tế Qatar do Bloomberg tổ chức ở Doha, Musk tuyên bố: “Tôi sẽ giảm mạnh chi tiêu chính trị trong tương lai”. Chủ tịch Đảng Dân chủ Wisconsin, ông Ben Wikler, nói với AP: “Người dân đã thắng. Nhà tài trợ lớn nhất cho đảng Cộng hòa giờ đã thu dọn đồ chơi và ra về”. Rõ ràng, Musk cùng chiếc cưa máy của mình đã trở thành gánh nặng chính trị đối với các ứng viên Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm tới. Phe Dân chủ dự kiến sẽ sử dụng Musk như một “ác mộng tranh cử” để công kích đối thủ. Rick Tyler kết luận: “Kết quả thăm dò, sự sụt giảm uy tín của ông Trump khiến các nghị sĩ lo lắng. Và thế là họ bảo ông ấy: ‘Thôi đừng nhắc đến Elon Musk nữa được không?’”. Wendy Schiller, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Brown, Rhode Island, phân tích thêm: “Musk là quả bóng thử nghiệm để xem phản ứng dân chúng về việc cắt giảm nhân sự liên bang. Nếu hiệu quả, họ có thể tiếp tục, có hoặc không có Musk. Nhưng khi phản tác dụng, họ lập tức bỏ rơi ông ấy”. “Không ai thực sự quan trọng với ông Trump vì ông ấy tin rằng mọi thành công đều do chính ông tạo ra. Và có lẽ ông ấy không sai. Nhưng một khi bạn trở thành gánh nặng, bạn sẽ bị gạt bỏ ngay lập tức”, giáo sư Schiller nhận xét. Đọc để hiểu rõ hơn lịch sử nước Mỹ Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Lẽ thường" - cuốn sách của tác giả Thomas Paine được xuất bản lần đầu vào năm 1776 và đã có vai trò quan trọng trong thời kỳ lập quốc của Mỹ. Cho đến hôm nay, cuốn sách vẫn còn nguyên giá trị lịch sử đối với những ai quan tâm đến lịch sử nước Mỹ.