Digital Core Banking - mở ra cơ hội bứt phá cho “người đi sau” trong ngành ngân hàng

Tech Insider xem chi tiết

Ông đánh giá thế nào về tình hình áp dụng digital core banking tại Việt Nam hiện nay, và những rào cản lớn nhất mà các ngân hàng và các tổ chức tài chính lớn đang đối mặt là gì?

Digital Core Banking đang là xu hướng toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, đây vẫn là một "vùng xám", do cả rào cản pháp lý và tâm lý. Đã có một số ngân hàng mạnh dạn triển khai, nhưng cũng có một số ngân hàng vì nhiều lý do còn trì hoãn.

Song, thị trường ngành tài chính đang cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Nhiều ngân hàng, nếu cứ làm theo cách truyền thống … mua các máy chủ vật lý, cài đặt phần mềm thủ công, họ sẽ bị chậm chân hơn các đối thủ đổi mới sáng tạo nhanh hơn. Hiện nay, có lẽ phải đến 1/3 tăng trưởng doanh thu mới của ngành tài chính toàn cầu đã rơi vào tay các fintech, khi họ phục vụ tốt những đối tượng chưa được phục vụ  ( lấy ví dụ như sinh viên, tiểu thương, người thu nhập thấp…, những người thậm chí  không có tài khoản ngân hàng), với hàng loạt các chiến dịch được triển khai nhanh, trúng nhu cầu. Ví dụ, trong khi ngân hàng truyền thống muốn làm chiến dịch nhắm đến một tập khách hàng tiềm năng ( ví dụ: sinh viên mở mới tài khoản dịp nhập trường, họ phải mất nhiều thời gian để thêm sản phẩm mới, phát triển ứng dụng mobile apps dành cho riêng nhóm đối tượng này), thì ngân hàng số có thể chỉ mất vài ngày là có thể triển khai được.

Với các ngân hàng truyền thống, đặc biệt là các ngân hàng lớn, vấn đề thách thức hàng đầu là các hệ thống sẵn có (legacy systems). Họ sử dụng các công nghệ, hệ thống đã được phát triển từ lâu, xây dựng dựa trên các công nghệ khi mà các kiến trúc thuần tuý đám mây (Cloud Native), dịch vụ vi mô (Micro services) chưa ra đời. Ban đầu chúng hoạt động rất hiệu quả cho các nhu cầu vào thời điểm đó. Tuy nhiên, các hệ thống này giờ đã trở nên càng ngày càng phức tạp , khó bảo trì, và không còn đáp ứng được nhu cầu phát triển mới. Hệ thống này, sửa,vá lỗi, nâng cấp rất tốn kém, nhưng “đập đi xây lại” cũng không ổn.

Theo khảo sát của chúng tôi, những ngân hàng truyền thống này vật lộn với 70% chi phí IT cho việc duy trì và bảo trì hệ thống cũ, chỉ còn 30% để đầu tư cho phát triển sản phẩm mới. Trong khi đó, 74% khách hàng muốn dịch vụ tốt như các tổ chức công nghệ lớn (Big tech), 89% khách hàng mong muốn quy trình mở tài khoản hoàn toàn số hóa, nhưng các ngân hàng vẫn sử dụng cơ sở hạ tầng truyền thống.

Với nhiều ngân hàng, không hoàn toàn là do họ không sẵn sàng thay đổi, mà họ còn thiếu nguồn lực tài chính, hoặc có nguồn lực tài chính cũng cần số lượng lớn cán bộ IT chuyên trách để thực hiện những sáng tạo đổi mới, trong khi công việc hàng ngày để hệ thống vận hành tốt đã là cả một vấn đề lớn... Ngoài ra, đồng thời với tất cả các ngân hàng, không phân biệt ngân hàng lớn hay nhỏ đều phải đối mặt với những yêu cầu tuân thủ pháp lý ngày càng phức tạp, đòi hỏi tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về bảo mật và quản lý dữ liệu. Với nền tảng Digital Core Banking của Mambu, do chạy trên nền tảng SaaS (software as a service), phần lớn độ phức tạp vận hành một hệ thống ngân hàng lõi thuần số (digital core banking) đã được nền tảng Mambu đảm nhận. Ngoài ra, sự phổ biến với hơn 250+ khách hàng trên toàn cầu, các yêu cầu tuân thủ với các hệ thống tiêu chuẩn ngân hàng trên thế giới cũng được Mambu đáp ứng.

Có vẻ như hiện nay, một số ngân hàng ở khối tư nhân lại là những người đi nhanh hơn trong việc chuyển đổi về công nghệ? Ông đánh giá thế nào về điều này?

Trong một cuộc đua, nếu người đi sau vẫn chạy theo kiểu truyền thống, thì không chỉ khó đuổi kịp mà còn có thể bị bỏ xa mãi mãi, vì đối thủ đã có lợi thế dẫn trước nhiều năm. Thay vì chạy theo lối mòn cũ, cách duy nhất để người đi sau bắt kịp là "nhảy cóc" – tức là áp dụng một công nghệ hoàn toàn mới để vượt lên.

Chìa khóa nằm ở việc đón đầu xu hướng. Ngân hàng số, chẳng hạn có thể tập trung vào thị trường nông thôn trước, các thị trường chưa được phục vụ, nơi các ngân hàng truyền thống chưa khai thác hết, phục vụ những nhóm khách hàng bị bỏ sót (underserved), chẳng hạn như tiểu thương hay sinh viên, giúp họ làm quen với trải nghiệm số hóa.

Hơn thế, khi người dùng đã quen với những dịch vụ nhanh chóng, tiện lợi, và hiệu ứng ngược cũng có thể xảy ra: khách hàng thành thị cũng sẽ dần quay lưng với giải pháp, quy trình kiểu cũ.

Nên theo tôi, ngân hàng số không chỉ là xu hướng tất yếu, mà còn là cơ hội để nhiều ngân hàng đi sau có thể lật ngược thế cờ, vươn lên trong cuộc cạnh tranh trên thị trường.

Vì thế, đối tượng khách hàng Mambu nhắm đến là các tất cả các ngân hàng không phân biệt quy mô lớn nhỏ, nếu là những ngân hàng  đang khao khát thay đổi, muốn đổi mới sáng tạo, muốn dùng công nghệ để đuổi kịp và thậm chí vượt qua các đối thủ lớn, hoặc nếu đã lớn thì vươn ra tầm khu vực và thế giới,phục vụ khách hàng tốt hơn, trong khi chi phí lại tối ưu hơn nhiều.

Chạy trên đám mây (cloud) không chỉ rẻ hơn, mà còn cung cấp cho ngân hàng khả năng ra mắt sản phẩm cực kỳ nhanh chóng và khả năng mở rộng linh hoạt (scale). Thay vì phải dự đoán thị trường – điều kém khả thi – thì với cloud, nền tảng có thể tự động "phình to" khi nhu cầu tăng, và "co lại" khi cần, một cách linh hoạt và hiệu quả. Đó mới là lợi thế cốt lõi.

Với 30.000 tham số cấu hình sản phẩm tại Mambu, mọi quy trình – từ mở tài khoản, chuyển tiền, đến thanh toán – đều có API sẵn sàng, cho phép tùy chỉnh linh hoạt. Trong khi đó, nhiều hệ thống khác chỉ hỗ trợ một số tính năng quan trọng cũng như khó kết nối với các hệ thống khác bên ngoài. Muốn thay đổi toàn bộ sẽ tốn kém, mất thời gian. Dù có thể làm được, họ cũng khó có thể đáp ứng ngay lập tức như giải pháp của chúng tôi. Tại các khách hàng của Mambu tại Việt Nam, thời gian triển khai Mambu chỉ tính bằng đơn vị tháng, thay vì nhiều năm.

Có ý kiến cho rằng, trong tương lai, việc triển khai các sản phẩm tài chính không còn phụ thuộc vào việc dự đoán xu hướng thị trường nữa, mà sẽ tập trung vào việc liên tục thử nghiệm, đưa sản phẩm ra thị trường nhanh nhất và liên tục điều chỉnh để hoàn thiện. Vậy giải pháp của Mambu có thể giúp ngân hàng và các tổ chức tài chính làm được điều này như thế nào?

Khi xây dựng Mambu, các nhà sáng lập của chúng tôi nhận thấy rằng, các nền tảng ngân hàng lõi (core banking) truyền thống giống như những “con khủng long” nặng nề, tích hợp mọi thứ, và rất kém linh hoạt. Và Mambu được thiết kế với những đặc điểm cốt lõi để giải quyết vấn đề này.

Thứ nhất, Mambu được thiết kế (thuần tuý đám mây) cloud-native ngay từ đầu, mọi thứ chạy trên đám mây, giúp giảm thiểu chi phí vận hành và tăng khả năng mở rộng. Không giống hệ thống on-premise truyền thống (giải pháp lưu trữ dữ liệu dưới đất), khi ngân hàng phải mua ví dụ số lượng rất lớn các máy chủ để dự trù cho số lượng lớn khách hàng, rồi đau đầu nếu nhu cầu tăng vọt hoặc giảm mạnh, Mambu cho phép mở rộng (scale up) hoặc thu hẹp (scale down) tức thì mà không cần đầu tư thêm phần cứng hay cũng như không sử dụng hết các máy chủ đã trót mua nhiều từ đầu.

Thứ hai, kiến trúc composable banking ( kiến trúc lắp đặt mềm dẻo và linh hoạt) cho phép tùy biến linh hoạt từng sản phẩm, trong bối cảnh thị trường thay đổi ngày càng nhanh, và không ai đoán có thể đoán chính xác được nhu cầu trong tương lai.

Giải pháp tiếp cận Ngân hàng lắp đặt mềm dẻo linh hoạt (Composable Banking) dựa trên đám mây, và kiến trúc có thể kết hợp với bất kỳ hệ thống bên ngoài nào ngay từ đầu. Điều này giúp ngân hàng có thể tránh được rủi ro và sự phức tạp khi di chuyển cơ sở hạ tầng hiện có. Ngân hàng kết hợp sẽ chuyển hoạt động kinh doanh lõi dần ra khỏi các hệ thống nguyên khối (khó thay đổi) sang các giải pháp lắp đặt mềm dẻo (composable), giúp ngân hàng lựa chọn các sản phẩm tốt nhất đối với từng hoạt động kinh doanh và sản phẩm cụ thể, tìm ra các hệ thống và công nghệ tương tác liền mạch với phần còn lại của kiến trúc, phù hợp với nhiều nền tảng từ các nhà cung cấp khác nhau.

Trước đây, việc phát triển sản phẩm thường áp dụng phương pháp “thác nước” waterfall – một quy trình tuyến tính, từng bước. Nhưng mất khoảng 3 đến 6 tháng, khi sản phẩm hoàn thành, nhu cầu của người dùng đã thay đổi. Trong môi trường kinh doanh hiện nay thay đổi nhanh như hiện nay, không ai có thể dự đoán chính xác nhu cầu thị trường sẽ ra sao. Vì vậy, cách duy nhất là thử và sai, với một vòng lặp cực kỳ nhanh.

Ví dụ, tôi có thể tung ra một sản phẩm, quan sát phản hồi, rồi phân tích: chỉ một nhóm nhỏ khách hàng đáp ứng, trong khi 80% không quan tâm. Lúc đó, tôi tập trung vào nhóm đáp ứng, tinh chỉnh sản phẩm và triển khai lại một cách nhanh chóng. Thậm chí, tôi có thể thoải mái thử nghiệm: tung ra cùng lúc 10 sản phẩm, trong đó 3 sản phẩm được đón nhận tốt, còn 7 sản phẩm khác không ổn thì bỏ. Điều tuyệt vời là chi phí để thử nghiệm 7 sản phẩm thất bại đó rất thấp, gần như không đáng kể. Chính quá trình thử và sai nhanh chóng này tạo ra "agility" – khả năng linh hoạt và thích nghi.

Và để làm được điều đó, kiến trúc composable là chìa khóa, cho phép xây dựng sản phẩm theo từng mô-đun, dễ dàng điều chỉnh, kết hợp hoặc thay thế, giúp quá trình thử nghiệm trở nên mượt mà và hiệu quả hơn.

Sự thay đổi trong quy trình, công nghệ phát triển sản phẩm của các ngân hàng sẽ đem lại lợi ích gì cho người dùng?

Hiện nay, các ngân hàng, kể cả những ngân hàng truyền thống vốn vẫn dùng hệ thống chạy trên máy chủ vật lý (on-premise), đang dần chuyển hướng tiếp cận khách hàng theo mô hình ngân hàng số.

Dù cách làm của mỗi ngân hàng đều khác nhau, nhưng xu hướng chung là số lượng người đến giao dịch trực tiếp tại quầy ngày càng giảm, thay vào đó là các tương tác diễn ra chủ yếu trên nền tảng số – qua ứng dụng di động, website, hoặc các kênh trực tuyến. Điều này có nghĩa, dù ngân hàng vẫn chạy core banking trên on-premise, cách họ giao tiếp với khách hàng đã chuyển sang số hóa hoàn toàn.

Nếu một hệ thống core banking đủ linh hoạt – ví dụ như Mambu với kiến trúc composable – thì người dùng chẳng cần bận tâm nó chạy trên đám mây hay máy chủ vật lý, điều mà họ sẽ cảm nhận rõ rệt là những nhu cầu nhỏ nhất – dù chỉ là một phản hồi đơn giản – cũng được đáp ứng một cách nhanh chóng.

Chẳng hạn, nếu đội ngũ phát triển nhận thấy khách hàng cần một tính năng mới, hoặc nhìn thấy đối thủ tung ra một ứng dụng với các chức năng hấp dẫn, họ có thể ngay lập tức tích hợp tính năng đó vào chu kỳ sản phẩm tiếp theo. Quá trình cập nhật thậm chí chỉ đơn giản là một thông báo "yêu cầu update" trên các Apps Store – và người dùng có thể cập nhật với một cú chạm vào màn hình. Nhưng đằng sau đó tất cả sự linh hoạt mềm dẻo đó, ngân hàng cần một  "động cơ" (core banking engine) phải đủ mạnh mẽ và linh hoạt để thích nghi nhanh chóng, đảm bảo mọi thay đổi đều mượt mà, từ giao diện đến trải nghiệm người dùng.

Để thúc đẩy quá trình chuyển đổi cloud trong ngành tài chính, ngân hàng diễn ra mạnh mẽ hơn nữa, Mambu có đề xuất gì?

Trong hơn 6 năm trong lĩnh vực điện toán đám mây  “clouds” này, tôi thấy rõ sự thay đổi trong thái độ của các bên: từ chỗ nói "không" với cloud, rồi chuyển sang đắn đo, đến nay hầu hết các tổ chức, cơ quan, ngân hàng  bắt đầu từng bước triển khai.

Dĩ nhiên, tôi đồng ý rằng có những ứng dụng quan trọng như các hệ thống liên quan đến bảo mật dữ liệu cá nhân, không thể hoàn toàn lên cloud. Tuy nhiên, với một nền tảng như Mambu – một hệ thống core banking hoàn toàn số hóa – chúng ta có thể linh hoạt: dữ liệu cá nhân nhạy cảm có thể được lưu trữ tại hạ tầng vật lý, trong khi các giao dịch vẫn có thể được mã hóa kỹ lưỡng trước khi đưa lên đám mây. Thực tế, có rất nhiều kỹ thuật có thể triển khai để đảm bảo yếu tố này, miễn là dữ liệu không được liên kết trực tiếp với danh tính cá nhân – lúc đó, việc lưu trữ trên cloud là hoàn toàn khả thi.

Việt Nam chúng ta không phải là người phát minh ra các công nghệ này, từ cloud computing đến các giải pháp tiên tiến khác như AI – tất cả đều đến từ nước ngoài. Nhưng sân chơi này không chỉ dành riêng cho họ. Nếu chúng ta không tận dụng để đứng trên vai người khổng lồ, mà cứ tự bước từng bước, chi phí sẽ vô cùng lớn và rủi ro tụt hậu là điều khó tránh.

Thật ra đề xuất của chúng tôi là vào giai đoạn này cũng hoàn toàn tương ứng với cách mà Việt Nam đang làm trong giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay. Nghị định 94/2025/NĐ-CP của chính phủ Việt nam, thường gọi là Nghị định sandbox cho tài chính đã từng bước cho phép  thiết lập một "sandbox" -  một môi trường thử nghiệm an toàn, đảm bảo hai nguyên tắc: thứ nhất, nếu phát hiện rủi ro hoặc không đáp ứng yêu cầu, có thể đóng ngay lập tức; thứ hai, nếu mọi thứ ổn định, có thể mở rộng dần.

Nếu không có cơ chế phù hợp, nhiều công ty fintech với đội ngũ sáng lập ở Việt Nam có thể sẽ chọn mở văn phòng ở Singapore hay Dubai, phục vụ khách hàng toàn cầu, trong khi thị trường nội địa của chúng ta cũng vô cùng tiềm năng, và sẽ rất đáng tiếc nếu chúng ta không giữ chân được họ.

Cảm ơn ông!