Điều trị viêm gan C tại Việt Nam: Nghiên cứu mới hóa giải nhiều thách thức

Một nghiên cứu đa trung tâm thực hiện tại Việt Nam trong 6 năm đã mở ra chương mới trong điều trị viêm gan C, giúp người bệnh tiếp cận dịch vụ một cách hiệu quả nhất, nhanh nhất và rẻ nhất.

Ngày 15.5, Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU - Anh), đặt tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM, công bố kết quả thử nghiệm VIETNARMS - một nghiên cứu quan trọng cung cấp các dữ liệu giúp cập nhật phác đồ điều trị viêm gan C tại Việt Nam và nhiều quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.

Theo kết quả nghiên cứu, việc sử dụng thuốc sofosbuvir/daclatasvir (SOF/DCV), một trong những lựa chọn điều trị phổ biến nhất hiện nay, đạt hiệu quả chữa khỏi trên 95%. Đồng thời, thử nghiệm cũng cho thấy các phác đồ rút ngắn thời gian điều trị từ 12 tuần xuống còn 4 - 8 tuần (tùy theo đáp ứng thuốc của từng bệnh nhân) vẫn duy trì được hiệu quả tương đương, trong khi chi phí có thể giảm đến một nửa so với phác đồ tiêu chuẩn - chỉ còn khoảng 16 - 17 triệu đồng.

Những phát hiện này được đánh giá là có ý nghĩa to lớn trong nỗ lực mở rộng khả năng tiếp cận điều trị viêm gan C, đặc biệt là với những cộng đồng khó khăn, dễ bị tổn thương tại Việt Nam và khu vực.

Thách thức lớn từ viêm gan C

OUCRU cho biết, viêm gan C là một vấn đề y tế toàn cầu với khoảng 58 triệu người đang sống chung với căn bệnh này. Bệnh có thể tiến triển thành xơ gan, ung thư gan, thậm chí tử vong nếu không được điều trị hiệu quả.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đặt mục tiêu loại trừ viêm gan C như một mối đe dọa sức khỏe cộng đồng vào năm 2030. Tuy nhiên, một trong những trở ngại lớn nhất hiện nay là chi phí điều trị cao và thời gian điều trị kéo dài.

Tại Việt Nam, phác đồ điều trị tiêu chuẩn hiện nay kéo dài 12 tuần với mức giá khoảng 33 triệu đồng, trong đó bảo hiểm y tế chỉ chi trả 50%.

Với nhiều bệnh nhân, đặc biệt là nhóm thu nhập thấp, đây là rào cản lớn khiến họ chần chừ điều trị hoặc không theo đủ liệu trình.

"Việc không điều trị đầy đủ không chỉ khiến bệnh không được kiểm soát mà còn gia tăng nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng", tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, chia sẻ.

Nghiên cứu quy mô, kết quả rõ ràng

Thử nghiệm VIETNARMS được tiến hành trong vòng 6 năm (từ 2018 đến 2024) với sự tham gia của 624 bệnh nhân tại Việt Nam. Đây là nghiên cứu ngẫu nhiên, đa trung tâm và là một trong những thử nghiệm lớn nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực điều trị viêm gan C tại khu vực Đông Nam Á.

Thử nghiệm so sánh hiệu quả giữa hai loại thuốc đang được sử dụng phổ biến: sofosbuvir/daclatasvir (SOF/DCV) và sofosbuvir/velpatasvir (SOF/VEL). Kết quả cho thấy SOF/DCV không chỉ hiệu quả tương đương, mà còn có tỷ lệ chữa khỏi cao hơn, đồng thời chi phí thấp hơn và dễ tiếp cận hơn - đặc biệt quan trọng đối với các quốc gia có nguồn lực y tế hạn chế.

Phác đồ rút ngắn: Giảm chi phí, giữ hiệu quả

Một điểm đột phá của thử nghiệm VIETNARMS là việc thiết kế bốn nhánh điều trị khác nhau, trong đó có các phác đồ điều chỉnh theo đáp ứng thuốc, cho phép rút ngắn thời gian điều trị từ 12 tuần xuống còn 4 - 8 tuần. Cụ thể:

Cả bốn nhóm đều ghi nhận tỷ lệ chữa khỏi cao, không có khác biệt đáng kể về hiệu quả, nhưng chi phí điều trị ở nhóm phác đồ rút ngắn thấp hơn đáng kể.

Chi phí của phác đồ 4 tuần chỉ khoảng 16 - 17 triệu đồng, giảm một nửa so với mức 33 triệu đồng hiện tại. Đây là điều kiện lý tưởng để tăng khả năng tiếp cận cho người bệnh.

Toàn bộ kết quả nghiên cứu này đã được công bố online trên tạp chí lâm sàng uy tín thế giới The Lancet ngày 7.5.2025.

Ứng dụng vào thực tế điều trị tại Việt Nam

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Văn Vĩnh Châu (đồng nghiên cứu viên chính của đề tài tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới) cho biết: "Kết quả nghiên cứu này là tiền đề để WHO và Bộ Y tế Việt Nam có thể xem xét cập nhật phác đồ điều trị viêm gan C. Nếu có thể rút ngắn thời gian điều trị mà vẫn đảm bảo hiệu quả, đồng thời giảm chi phí, thì đó là bước tiến lớn trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng".

Ông chia sẻ thêm: "Thực tế tại TP.HCM có nhiều bệnh nhân đồng nhiễm HIV và viêm gan C. Họ đã phải duy trì điều trị HIV và methadone thường xuyên, việc phải chi thêm hàng chục triệu để điều trị viêm gan C khiến nhiều người bỏ dở giữa chừng. Nếu phác đồ mới được triển khai, đây là cơ hội vàng cho nhóm bệnh nhân thu nhập thấp tiếp cận điều trị".

Giáo sư Graham Cooke, Đại học Hoàng gia London, chủ nhiệm nghiên cứu VIETNARMS, nhận định:

"Dù ban đầu có một số lo ngại về tính hiệu quả của phác đồ rút ngắn, dữ liệu từ nghiên cứu đã chứng minh rằng SOF/DCV hoàn toàn có thể là lựa chọn lý tưởng tại các quốc gia có thu nhập trung bình như Việt Nam. Việc rút ngắn thời gian và giảm chi phí điều trị không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính, mà còn có ý nghĩa sống còn với các cộng đồng dễ bị tổn thương".

Tác động toàn cầu từ nghiên cứu tại Việt Nam

Kết quả từ thử nghiệm VIETNARMS đang được kỳ vọng sẽ định hình lại các hướng dẫn điều trị viêm gan C toàn cầu, đặc biệt là với các quốc gia đang phát triển. Nghiên cứu cung cấp bằng chứng rõ ràng về khả năng chữa khỏi nhanh chóng, an toàn và tiết kiệm, góp phần đẩy nhanh mục tiêu loại trừ viêm gan C theo kế hoạch của WHO đến năm 2030.

OUCRU và các đối tác quốc tế đang tiếp tục làm việc với Bộ Y tế Việt Nam để đưa các phát hiện này vào thực tế điều trị, thông qua các chiến lược can thiệp cộng đồng, đào tạo nhân lực y tế và xây dựng cơ chế hỗ trợ tài chính cho người bệnh.