Điều ít kể về nữ tiến sĩ người Khmer của trường đại học ở Cần Thơ

Với tuổi thơ lội sình đến lớp, đi làm thêm ở xứ người để nuôi ước mơ học thuật, tiến sĩ Kim Thanh Tuyên trở thành niềm tự hào của cộng đồng người Khmer tại miền Tây.

Tiến sĩ Kim Thanh Tuyên (sinh năm 1980) là giảng viên bộ môn Tiếng Anh, Khoa Khoa học xã hội của Trường ĐH Kỹ thuật - Công nghệ Cần Thơ. Cô là nữ tiến sĩ người Khmer đầu tiên của tỉnh Sóc Trăng (cũ), nay là TP Cần Thơ. 

Từ cô bé lội bùn đến học trò giỏi toàn diện

Sinh ra và lớn lên ở vùng quê nghèo (ấp Tắc Bướm, xã Thạnh Thới An, huyện Trần Đề, tỉnh Sóc Trăng cũ), Kim Thanh Tuyên mồ côi cha từ nhỏ, một mình mẹ vất vả nuôi cô ăn học. Cái khó, cái nghèo thôi thúc cô vươn lên. 

“Mẹ luôn dạy con cái phải biết vươn lên. Mẹ là động lực lớn để tôi phấn đấu” - TS Tuyên chia sẻ và nhớ lại khi đó, mẹ luôn nhắc nhở cô học tập thật tốt để sau này có một công việc ổn định. 

Trong ký ức của Thanh Tuyên, những năm tiểu học là chuỗi ngày lội bộ qua những con đường gập ghềnh, ngập bùn vào mùa mưa. Dù gian nan, cô luôn là học sinh giỏi, đứng đầu lớp từ lớp 1-5, từng đoạt giải học sinh giỏi môn Toán cấp huyện.

Lên cấp 2, dù trường học cách nhà xa hơn, Tuyên vẫn giữ thành tích học tập nổi bật. Năm lớp 6, lần đầu tiên cô được tiếp cận với môn Tiếng Anh. Đây là một môn học là nỗi sợ đối với nhiều học sinh dân tộc thiểu số, vì vừa mới học tiếng Việt xong đã phải làm quen với ngôn ngữ mới. Nhưng cô bé hơn 10 tuổi khi ấy lại thấy ngôn ngữ này "rất kỳ diệu", và bị cuốn hút ngay từ những buổi học đầu. 

Từ lớp 6-9, Thanh Tuyên luôn đứng tốp đầu lớp, đạt học sinh giỏi các môn Toán, Tiếng Anh cấp trường. Cô đỗ thủ khoa kỳ thi tốt nghiệp THCS và là học sinh giỏi toàn cấp, được tuyển vào lớp chọn Trường THPT Mỹ Xuyên, giữ vai trò lớp trưởng năng nổ trong các phong trào đoàn thể.

Năm 1998, Thanh Tuyên thi đậu vào Trường ĐH Cần Thơ, ngành Sư phạm Tiếng Anh. Cô cũng là một trong số ít sinh viên nhận học bổng tài năng trẻ của tỉnh Sóc Trăng khi đó. 

Nói về quyết định chọn ngôn ngữ Tiếng Anh, cô Tuyên cho biết: “Tiếng Anh là ngôn ngữ quốc tế. Tôi vừa có năng khiếu, vừa yêu thích với môn học này. Đặc biệt là người Khmer khi phát âm có nhiều âm tương đồng với Tiếng Anh nên tôi cảm thấy học rất dễ. Ngoài ra, khi đi học, tôi thường được thầy cô gọi lên phát biểu, đọc bài mẫu. Từ đó, tôi ấp ủ giấc mơ trở thành giáo viên dạy Tiếng Anh”.

Tốt nghiệp đại học năm 2002, Thanh Tuyên về giảng dạy tại một trường chuyên ở Sóc Trăng. 

Gian nan những năm tháng học tiến sĩ nơi xứ người

Đến năm 2008, cô thi đậu cao học ngành Lý luận và phương pháp giảng dạy Tiếng Anh, học tại ĐH Cần Thơ. Dù nhà cách trường hơn 60km, Kim Thanh Tuyên vẫn bền bỉ đi học, cân bằng việc nhà và việc học. Năm 2010, cô tốt nghiệp loại giỏi, bảo vệ luận văn với điểm số 9,9.

Năm 2013, Kim Thanh Tuyên học tiến sĩ ở Malaysia, nhận học bổng của Chương trình Mekong 1000 - Đề án 150 của tỉnh. Đây là chặng đường đầy thử thách khi cô phải tự xoay xở mọi chi phí với mức hỗ trợ ít ỏi.

“Giai đoạn học tiến sĩ rất cực nhọc. Là phụ nữ nên tôi phải cân bằng giữa việc học và gia đình. Khi học ở Malaysia, tôi phải tuân theo văn hoá, nội quy của trường. Chi phí sinh hoạt của bên đề án cũng rất ít, chỉ có 360 USD mà sống ở nước ngoài, nên tôi phải đi làm thêm kiếm thu nhập trang trải cuộc sống và việc học.

Khi đó, tôi làm việc trong nhà hàng, giảng dạy cho trung tâm ngoại ngữ nước sở tại. Tôi cũng nhận sửa chữa, hiệu đính luận văn và tham gia viết bài cho các tạp chí quốc tế, hỗ trợ sinh viên quốc tế học tại Malaysia.

Ngoài ra, do mang theo con nhỏ nên tôi phải sắp xếp thời gian cho hợp lý nên khá cực nhọc, nhưng tôi vẫn cố gắng vượt qua. Đến năm cuối tiến sĩ, tôi lại có thêm bé nhỏ. 

Khi mang thai, tôi ở Việt Nam được 3 tháng đầu rồi sang Malaysia học tiếp. Tới ngày sinh, tôi trở về Việt Nam để sinh bé, sau 3 tháng thì lại sang Malaysia và hoàn thành chương trình” - TS Tuyên nhớ lại. 

Cuối cùng, Kim Thanh Tuyên đã tốt nghiệp tiến sĩ ngành Nghiên cứu và Phát triển chương trình giáo dục, trở thành tấm gương truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ học sinh Khmer.

Sau 23 năm làm “người lái đò”, cô giáo Thanh Tuyên đã đưa nhiều thế hệ học sinh tiến xa trên con đường học vấn. Nhiều học trò của cô hiện đã tốt nghiệp hoặc đang học tiến sĩ tại Pháp và Đài Loan (Trung Quốc). 

Bằng phương pháp sinh động, cô vừa giúp học sinh, sinh viên nắm vững kiến thức, vừa yêu thích bộ môn Tiếng Anh. Không chỉ đơn điệu là ngữ pháp và từ vựng trong giáo trình, cô còn lồng ghép vào tiết học những câu chuyện thực tế, hình ảnh để sân khấu hóa thành nhiều hoạt cảnh, tiểu phẩm. Cô giúp các em có thể tự tin nghe - nói Tiếng Anh và sử dụng trong công việc.

Cô Thanh Tuyên cũng có bài báo khoa học trên các tạp chí quốc tế, vinh dự được mời làm báo cáo viên tại các hội nghị quốc tế ở Singapore, Malaysia và Việt Nam cũng như tại một số tổ chức giáo dục của Indonesia, Malaysia và Philippines. Cùng với đó, cô còn được mời làm cố vấn hướng dẫn luận văn thạc sĩ ở Trường ĐH Cần Thơ. 

Hiện tại, ngoài giảng dạy ở trường, cô còn hỗ trợ chồng trong công việc tại trung tâm ngoại ngữ. Con gái lớn của cô cũng đang tiếp nối con đường học vấn, sắp hoàn thành chương trình đại học ngành Quản lý hàng không tại Trường ĐH Swinburne và tiếp tục nhận học bổng thạc sĩ tại Úc.

Yêu văn hóa nghệ thuật của dân tộc mình nên nữ tiến sĩ luôn dạy 2 con và các học trò phải hiếu thảo với cha mẹ, tôn trọng người lớn.

“Tôi vẫn giữ tục lệ dắt con đi chùa, nói tiếng Khmer trong gia đình” - cô Tuyên chia sẻ.