Dịch vụ y tế - Chọn giá cả hay giá trị?

Dịch vụ y tế là một loại hình đặc biệt, liên quan trực tiếp đến sức khỏe, chất lượng sống, thậm chí là tính mạng của con người. Trong bối cảnh nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng được ưu tiên, một câu hỏi thường xuyên được đặt ra: nên chọn thuốc có giá rẻ hay giá cao, nên chọn cơ sở y tế có chi phí thấp hay nơi có giá viện phí cao hơn? Ẩn sau đó là sự phân vân giữa giá cả và giá trị mà người bệnh sẽ được nhận.

Muốn giá thấp, kỳ vọng giá trị cao

Giá cả trong dịch vụ y tế bao gồm: chi phí khám bệnh, xét nghiệm, chụp chiếu, thuốc men, giường bệnh và các dịch vụ hỗ trợ khác. Trong khi đó, giá trị là những gì người bệnh thực sự nhận được: hiệu quả điều trị, sự an toàn, trải nghiệm bệnh nhân, thời gian phục hồi, sự đồng hành và tư vấn chuyên nghiệp từ đội ngũ y tế, cũng như tính minh bạch trong toàn bộ quá trình điều trị.

Ở nhiều trường hợp bệnh nhẹ, điều trị đơn giản, việc lựa chọn dịch vụ, thuốc dựa trên chi phí là hợp lý. Tuy nhiên, với những bệnh lý phức tạp, mạn tính, nếu quá đặt nặng yếu tố "rẻ" thì hậu quả có thể là kéo dài thời gian chẩn đoán và điều trị, hiệu quả điều trị thấp hoặc phải điều trị nhiều lần, thời gian dài, giảm hiệu quả phục hồi, thậm chí để lại biến chứng. Khi ấy, rẻ chưa chắc là tiết kiệm mà đôi khi lại tốn kém hơn nhiều về lâu dài.

PGS-TS Phạm Khánh Phong Lan, một chuyên gia trong lĩnh vực dược, đã nhiều lần nhận định: Kỳ vọng giá thuốc rẻ nhưng lại đòi hỏi chất lượng cao trong các cuộc đấu thầu thuốc là điều gần như không thể. Bởi lẽ, không có sản phẩm nào trên thị trường vừa "ngon - bổ - rẻ".

Trên thực tế, những loại thuốc còn trong thời gian bảo hộ độc quyền thường có giá cao hơn đáng kể so với thuốc generic hoặc thuốc tương đương sinh học. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị của chúng cũng cao hơn. Nhiều bệnh nhân sẵn sàng từ chối thuốc bảo hiểm để tự mua thuốc gốc với mong muốn có kết quả điều trị tốt nhất.

Chính người viết cũng từng trải qua tình huống này. Khi bác sĩ phòng mạch kê đơn cho người thân là loại kháng sinh giá rẻ, bác sĩ giải thích rằng "ở khu vực này, thuốc đó và giá đó là phù hợp". Tuy nhiên, khi được đề nghị đổi sang loại kháng sinh chất lượng cao hơn, bác sĩ đồng ý ngay và kết quả là người bệnh đáp ứng điều trị tốt hơn, nhanh hồi phục hơn. Đây là một ví dụ cho thấy việc lựa chọn giá trị thay vì giá rẻ có thể mang lại lợi ích thiết thực như thế nào.

Ở lĩnh vực y tế dự phòng, hoạt động tiêm chủng vắc xin dịch vụ cũng thường được so sánh giá giữa các cơ sở. Tuy nhiên, thường chỉ so sánh được giá của vắc xin, còn toàn bộ quy trình bảo quản vắc xin, quy trình thực hành tiêm chủng sao cho an toàn, đạt hiệu quả và các dịch vụ, tiện ích phục vụ khách hàng thì ít được so sánh, trong khi toàn bộ các yếu tố đó chính là những yếu tố rất quan trọng, quyết định đến sự an toàn, sức khỏe của khách hàng. Bởi vậy, để ép giá rẻ hơn, nhiều đơn vị tiêm chủng đã liều mình cắt bỏ ngay cả những trang thiết bị, vật dụng thiết yếu như kho bảo quản vắc xin, thuốc và dụng cụ cấp cứu, cũng như các bước trong quy trình tiêm chủng an toàn. Rẻ, trong trường hợp này, đôi khi là sự nguy hiểm cho người sử dụng dịch vụ.

Cần "gặp thầy, gặp thuốc"

Trong điều trị bệnh không thể chỉ trông chờ vào may mắn kiểu "phước chủ, may thầy". Người bệnh cần được chẩn đoán chính xác, kê đơn phù hợp, được tư vấn cụ thể về quá trình điều trị và phục hồi. Thuốc tốt là một chuyện, nhưng thầy thuốc tốt, chẩn đoán chính xác, chỉ định phác đồ điều trị phù hợp với bệnh lý và hoàn cảnh cá nhân hay còn gọi là "hiểu bệnh, hiểu người", và có "tâm trong điều trị" mới là yếu tố quyết định kết quả cuối cùng.

Một cơ sở y tế chất lượng không chỉ có thiết bị hiện đại, bác sĩ giỏi, mà còn biết cách đồng hành cùng người bệnh, tạo sự an tâm, minh bạch, tôn trọng. Khi bệnh nhân cảm thấy được chăm sóc, được lắng nghe, được tư vấn rõ ràng, đó chính là lúc họ được nhận giá trị thật sự của dịch vụ y tế.

Trong hệ thống chăm sóc sức khỏe hiện đại, người bệnh ngày càng có nhiều quyền lựa chọn. Điều quan trọng là họ cần trở thành người tiêu dùng thông minh, biết đánh giá và lựa chọn dựa trên chất lượng chứ không chỉ dựa vào giá cả.

Về phía cơ sở y tế, không chỉ cần minh bạch hóa thông tin, từ bảng giá, quy trình khám chữa bệnh, chính sách thanh toán cho đến thông tin về đội ngũ y tế, mà còn cần đầu tư đồng bộ cả về chất lượng chuyên môn và dịch vụ. Sự minh bạch, toàn diện này không chỉ giúp người bệnh an tâm, mà còn xây dựng lòng tin dài hạn, là giá trị không thể đo đếm bằng tiền.

Nếu một người bệnh uống thuốc mà không an tâm, uống thuốc mà không khỏi, bước ra khỏi cơ sở y tế mà vẫn còn hoài nghi, lo lắng, thì dù chi phí có thấp đến đâu, đó vẫn chưa phải là một dịch vụ y tế mang lại giá trị thực sự.

Đầu tư cho sức khỏe là đầu tư cho tương lai

Chọn giá cả hay chọn giá trị là quyền của người bệnh. Tuy nhiên, mỗi người khi tiếp cận dịch vụ y tế nên có tư duy đầu tư cho sức khỏe, càng ít tiền thì càng phải đầu tư khôn ngoan. Đầu tư ở đây không đồng nghĩa với tốn kém, mà là chọn đúng, chọn chuẩn, tiết kiệm thời gian và chi phí về lâu dài. Nên nhớ, giá cả chỉ là con số; giá trị là sự sống.

Trong quá trình đưa ra quyết định về dịch vụ y tế, nếu còn phân vân, người bệnh nên tham khảo ý kiến người thân có kinh nghiệm; tìm hiểu thông tin từ các nguồn uy tín, chính thống. Và ưu tiên chọn lựa những cơ sở y tế có đội ngũ chuyên môn cao, cơ sở vật chất đảm bảo, có chính sách điều trị minh bạch và toàn diện.

Trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, "rẻ" không phải lúc nào cũng "tốt", và "đắt" không có nghĩa là "lãng phí". Điều quan trọng là người bệnh cần nhận thức rõ đâu là giá trị thực mà mình sẽ nhận được. Khi hiểu được điều đó, mỗi quyết định y tế sẽ không còn là sự đánh đổi, mà là sự đầu tư xứng đáng cho chính sức khỏe và cuộc sống của mình.