Đĩa than - 'kiêu hãnh và định kiến'

Hành trình âm thanh độc bản được giới hạn ở ấn bản vật lý cũng đồng nghĩa với việc từ chối xuất hiện trên các nền tảng trực tuyến. "Kiêu" như đĩa than là có thật!

Trừ dự án đĩa than Bống là ai (2023) của Hồng Nhung là phát hành thêm phiên bản nhạc số sau đó 1 năm nhân kỷ niệm 85 năm ngày sinh của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn thì phần lớn các nghệ sĩ như Cẩm Vân, Tùng Dương… đều cho biết họ từ chối môi trường nhạc số cho "niềm hoài cổ bướng bỉnh" này của mình để bảo toàn tính độc bản, "hiếm mới quý" của nó.

"Đĩa than như một thứ hương xưa"

"Đĩa than với tôi là cả một bầu trời hoài niệm, là ba, là má, là ngôi nhà xưa, nơi ba má ngồi góc nhà uống trà đọc sách trong khi máy đĩa đang phát nhạc... Và giờ đây là cảm xúc khó tả khi lần đầu được cầm trên tay đĩa than của chính mình, nơi tôi có dịp thể hiện được hết chất "mộc" chân thật nhất của mình bằng những âm thanh analog thu live cùng ban nhạc. Những nốt trầm khàn hay cao thét của Cẩm Vân đều không qua xử lý, vẫn giữ nguyên vẹn như bản phối trong phòng thu. Tuy không len lỏi được vào mọi ngóc ngách của đời sống như nhạc số, nhưng bằng sự tinh tế và chân thật nhất của mình, những âm thanh analog lại có thể len lỏi vào mọi ngóc ngách của tâm hồn và lưu lại rất lâu ở đó. Đó là nơi công nghệ không thể chạm tới hay thống trị", chủ nhân album Vết lăn trầm - ca sĩ Cẩm Vân, xúc động nói.

Một "fan ruột" của giọng ca Bài ca không quên, MC Phùng Dương chia sẻ về những trải nghiệm thính giác đặc biệt của anh khi nghe LP Vết lăn trầm: "Cảm giác của tôi khi nghe hết album là sự ngỡ ngàng, sững sờ. Lối hòa âm cùng cách hát "tĩnh" của Cẩm Vân làm nổi bật sự mộc mạc nhưng thấm đẫm suy tưởng của nhạc Trịnh". Nhạc sĩ Nguyễn Công Phương Nam (Vincent Nguyễn) - CHLB Đức, người hòa âm phối khí cho Vết lăn trầm, góp chuyện: "Đĩa than, nó như một thứ "hương xưa" trong âm nhạc. Rõ ràng, âm thanh analog dày và đẹp hơn digital nhiều, nó giúp chưng cất và bảo toàn được sự trong trẻo và thuần khiết của nhạc cảm. Với một nhà sản xuất âm nhạc như tôi, thì việc được chứng kiến trào lưu chơi đĩa than quay trở lại quả là hạnh phúc. Cảm giác biết ơn khi gặp được những "tri kỷ" trong âm nhạc, biết trân trọng và nâng niu những sản phẩm mình đang làm, những giá trị mình hướng tới".

"Đó là một món quà, một nhu cầu tất yếu với dân chơi hi-end. Các nghệ sĩ ra đĩa than cho thấy sự chuyên nghiệp trong cách thức, sự duy mỹ và cầu toàn trong âm nhạc thay vì ra ồ ạt". Giọng ca Tái sinh cho biết, rất có thể, The Voice sẽ là một dự án dài hơi được đánh số 1, 2, 3... của Tùng Dương vì anh muốn lưu lại giọng hát đang độ sung sức của mình trong một định dạng chuẩn nhất.

"Dù với đĩa than, lao động của người nghệ sĩ cùng ban nhạc trong phòng thu rõ ràng vất vả hơn nhiều, chỉ cần một sai sót nhỏ là phải làm lại từ đầu, không thể vá lỗi được. Chi phí sản xuất cũng rất đắt đỏ vì phải in ở nước ngoài, ê kíp thu âm cũng ở nước ngoài, khi đội ngũ sản xuất đĩa than ở VN chưa hoàn toàn chuyên biệt cũng như chưa có những phòng thu riêng dành cho đĩa than. Hòa là may, không mong có lãi. Hay đúng hơn, "lãi" ở đây là sự mãn nguyện, thăng hoa về cảm xúc; là xác lập nên một giá trị cần lưu giữ và trao gửi tới những ai biết trân trọng và nâng niu nó", ca sĩ Tùng Dương chia sẻ.

Bão hòa nhạc số ?

"Một thị trường lớn đúng nghĩa thì tốt nhất nên có nhiều định dạng cho khán giả cũng như nghệ sĩ được mặc sức lựa chọn tùy vào gu thưởng thức, tệp cảm xúc và cả túi tiền của họ", ca sĩ Tùng Dương nêu quan điểm. Nhưng ít ra, nó cũng cho thấy phần nào sự bão hòa của nhạc số, khi đĩa than nhất định "không tiếp" những giọng ca nghèo thực lực. "Bão hòa nhạc số là có thật, rồi thì cũng tới lúc người nghe, người làm nghề đòi hỏi chất lượng cao hơn, thay vì phải chứng kiến những người hát đi lên không bằng thực lực", nhạc sĩ Trần Hải Đăng - Phó viện trưởng Viện Âm nhạc - Học viện Âm nhạc quốc gia VN, nhận định.

Ông Đăng cũng đồng thời là chủ nhân Hà Nội đĩa than - một tụ điểm quen thuộc với giới chơi đĩa than Hà thành. Ông cho biết: Cách đây không lâu, cửa hàng đĩa nổi tiếng của ông từng tiếp một vị khách nước ngoài hỏi mua những đĩa than "vang bóng một thời" của VN với giá rất đắt để bổ sung vào thư viện gia đình họ. "Đĩa than, nó là cả một "hệ sinh thái" của ký ức với nhiều dân chơi audiophile. Không chỉ mang tới chất lượng hoàn hảo nhất trong các định dạng, đĩa than còn quyến rũ người chơi trong cái "nghi lễ làm khó" này của nó: mọi thao tác đều phải hết sức chậm rãi và cẩn trọng... Đĩa than không bán trên mạng, đó còn là một "quyền riêng tư" đầy kiêu hãnh, riêng có ở đĩa than. Do quá trình sản xuất rất kỳ công và đắt đỏ, nên những nhạc phẩm và bản phối được tuyển chọn hiển nhiên cũng phải là những sáng tạo được nghệ sĩ nâng niu và tâm đắc nhất, gắn kết với tên tuổi của họ nhất, là những giá trị "vàng ròng" của thời gian", chủ nhân Hà Nội đĩa than chia sẻ.

Trào lưu thu đĩa than quay trở lại liệu có mở ra một tín hiệu lạc quan nào cho thị trường nhạc Việt? Chủ nhân album Vết lăn trầm nhận định: "Sự trở lại của đĩa than là cả một quá trình cố gắng "giữ lửa" của những nghệ sĩ Việt trong mong muốn hồi sinh đĩa than, là thái độ khẳng định những giá trị căn cốt của âm nhạc. Cũng phải cảm ơn một bộ phận khán giả đã âm thầm ủng hộ những nghệ sĩ như chúng tôi vì chắc có lẽ, đĩa than với họ không chỉ là âm nhạc, mà đó là nơi trải nghiệm nghệ thuật chân thật, chạm đến xúc cảm và gợi lại những giá trị xưa cũ...".