Đào tạo ngành y, thiếu công cụ giám sát, 'vợt' cho đủ chỉ tiêu?

Thí sinh tìm hiểu thông tin tuyển sinh ĐH năm 2025. Ảnh: Như Ý/Tiền Phong.

Năm 2016, ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội thông báo tuyển sinh ngành y khoa. Tuy nhiên việc xác định điểm sàn, điểm chuẩn lùng bùng khi điểm nhận hồ sơ là 20 nhưng điểm trúng tuyển là 18.

Ngay sau đó, nhà trường đã phải rút thông báo với lý do Bộ GD&ĐT chưa đồng ý. Đến tháng 10/2016, Bộ GD&ĐT chính thức cho phép trường đào tạo ngành y.

“Vợt” cho đủ chỉ tiêu

Sau trường hợp đầu tiên với những ồn ào, xôn xao, nhiều trường hợp tiếp theo đã lặng lẽ bước chân vào thị trường đào tạo nhân lực ngành y và bức tranh đào tạo của ngành đã có đầy đủ gam màu sáng tối.

Tổ hợp truyền thống của các ngành bác sĩ (Y khoa, Răng Hàm Mặt, Y học cổ truyền) là B00 (Toán, Hóa, Sinh), trong đó, môn quan trọng nhất là môn Sinh, môn Hóa. Nhưng mấy năm gần đây, tuyển sinh nhóm ngành này bắt đầu đưa môn Ngữ văn vào xét tuyển ở một số trường tư thục.

Việc đưa môn Ngữ văn vào tổ hợp xét tuyển các ngành bác sĩ gây ra nhiều tranh cãi, nhưng các trường lý giải xét tuyển y khoa bằng môn văn, nhân danh yêu cầu “tính nhân văn” của ngành y. Thực tế, bản chất của vấn đề là bằng mọi cách để tuyển sinh cho bằng được mà không quan tâm tới chất lượng nguồn tuyển của một ngành vốn đòi hỏi chất lượng đào tạo rất khắt khe.

Năm 2025, ban đầu, hàng loạt trường cũng đưa các tổ hợp không có môn Sinh liên quan đến đào tạo ngành y khoa vào xét tuyển. Với các ngành đào tạo bác sĩ, các chuyên gia khẳng định rất nguy hiểm nếu không sử dụng tổ hợp có Toán, Hoá, Sinh. Vì ngành học cần các kiến thức nền tảng của ba môn này.

Nếu không, sinh viên sẽ gặp khó khăn trong quá trình học tập cũng như hành nghề sau này. Thời gian gần đây, năm nào Bộ GD&ĐT cũng phải có văn bản yêu cầu các trường rà soát tổ hợp xét tuyển khi xuất hiện những tổ hợp “tréo ngoe” với ngành học, trong đó có nhóm ngành đào tạo bác sĩ.

Phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện

Ghi nhận của phóng viên cho thấy từ năm 2021 trở lại đây, số trường đại học tư thục mở ngành đào tạo sức khỏe tăng lên đáng kể. ĐH Hoa Sen mở 4 ngành mới liên quan đến lĩnh vực sức khỏe là Răng Hàm Mặt, Kỹ thuật y sinh, Quản lí bệnh viện, Dược.

ĐH Quốc tế Hồng Bàng mở 8 ngành mới liên quan đến lĩnh vực sức khỏe, gồm Y học cổ truyền, Kỹ thuật hình ảnh y học, Sức khỏe răng miệng, Hộ sinh, Dinh dưỡng, Chăm sóc bệnh trẻ em, Hoạt động trị liệu và Quản lý bệnh viện…

Một trong những điều kiện tiên quyết để mở ngành sức khỏe là có cơ sở thực hành lâm sàng. Bộ Y tế đã có những quy định khá ngặt nghèo về vấn đề này. Nhưng thực tế, có một bệnh viện từng phải đón sinh viên thực tập đến từ… 11 trường đại học.

Hoặc như chuyện hầu hết trường tư không có giảng viên cơ hữu tại bệnh viện thực hành, việc giảng dạy thực hành cho sinh viên phó thác hết cho bác sĩ của bệnh viện…

Số lượng trường tham gia vào thị trường đào tạo nhóm ngành sức khỏe tăng phi mã khi năm 2015 chỉ có 11 trường, năm 2020, cả nước có gần 40 trường và hiện là gần 70 trường. Trong khi đó, mãi mới xây được một bệnh viện, số lượng bệnh viện mới ra đời chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Chia sẻ về vấn đề này, Bộ GD&ĐT cho biết việc các trường đại học mở các ngành và tổ chức đào tạo ngành sức khỏe nhằm đáp ứng yêu cầu cung cấp nguồn nhân lực cấp thiết cho thị trường lao động.

Nếu đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật, các cơ sở giáo dục đại học được quyền bình đẳng trong mở ngành/chương trình đào tạo mới để cung cấp nguồn nhân lực.

Đối với nhóm ngành sức khỏe, cơ sở giáo dục muốn mở ngành phải đáp ứng yêu cầu của Bộ GD&ĐT và Bộ Y tế. Bộ GD&ĐT quy định tiêu chí cụ thể về giảng viên, cơ sở vật chất.

Bộ GD&ĐT xác định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào (điểm sàn) có sự tham gia của Bộ Y tế. Bộ Y tế xác nhận về các điều kiện theo quy định tại Nghị định số 111/2017/NĐ-CP về chương trình, kế hoạch, hợp đồng đào tạo thực hành; yêu cầu trong tổ chức đào tạo thực hành theo quy định.

Với tất cả các hồ sơ mở ngành đào tạo thuộc khối ngành sức khỏe, bên cạnh việc thẩm định các điều kiện cho phép mở ngành đào tạo của Bộ GD&ĐT và Bộ Y tế theo quy định, các cơ sở giáo dục đại học phải công khai hồ sơ chứng minh đủ điều kiện theo quy định lên trang thông tin điện tử của trường để các bên liên quan và toàn xã hội cùng giám sát.

Bộ GD&ĐT thường xuyên thanh kiểm tra đột xuất và định kì về đào tạo, tuyển sinh, đảm bảo chất lượng và điều kiện duy trì ngành đào tạo. Với những ngành không đảm bảo điều kiện đảm bảo chất lượng, duy trì ngành đã mở sẽ được thông báo để rà soát, bổ sung. Quá thời hạn, cơ sở đào tạo sẽ bị đình chỉ tuyển sinh.