Đầu tháng ăn sang, cuối tháng hoang mang: Lời khuyên “vàng” cho sinh viên

(Dân trí) - “Đầu tháng ăn sang, cuối tháng hoang mang" là thực trạng tài chính phổ biến của nhiều sinh viên, đặc biệt khi các bạn mới bước vào giảng đường đại học.

Bẫy chi tiêu: Áp lực vô hình và cú sốc cuối tháng

Nhận định về thực tế trên, ông Nguyễn Việt Thắng, Phó giám đốc khối Ngân hàng Bán lẻ, Ngân hàng Ngoại thương Công nghệ số (VCBNeo), cho biết khi vừa rời ghế phổ thông, lần đầu sống xa nhà và được tự chủ trong chi tiêu, nhiều tân sinh viên dễ bị cuốn vào tâm lý hứng khởi: sắm sửa, tụ tập bạn bè, trải nghiệm điều mới...

Tuy nhiên, khi chưa biết cân đối, tiền bạc nhanh chóng cạn kiệt, các bạn dễ rơi vào hoàn cảnh cuối tháng phải sống tằn tiện, lo lắng hay vay mượn. Tình trạng này không chỉ gây áp lực trong ngắn hạn mà còn tiềm ẩn nguy cơ hình thành thói quen chi tiêu thiếu kỷ luật, ảnh hưởng đến tương lai.

Đồng quan điểm, bà Trịnh Thu Thủy, Giám đốc một công ty tư vấn giáo dục tại TPHCM, cho rằng đây là một thực tế đáng chú ý và mang tính chu kỳ trong đời sống sinh viên. Điều này phản ánh rõ sự thiếu kinh nghiệm và tâm lý xã hội của lứa tuổi này.

Theo bà Thuỷ, đối với tân sinh viên, giai đoạn đầu nhập học có nhiều khoản chi phát sinh không lường trước được.

Một số khoản điển hình cho nhu cầu thiết yếu ban đầu như: Sắm sửa đồ dùng cá nhân, đóng tiền thuê nhà, mua giáo trình hoặc mua sắm các thiết bị công nghệ (máy tính cá nhân, điện thoại). Các khoản này thường gây những “cú sốc” chi tiêu đầu tiên.

Mặt khác, tâm lý "thoát ly" và tự do khi lần đầu được giao toàn quyền quản lý tiền bạc, nhiều bạn dễ chi tiêu theo sở thích, cảm tính thay vì theo kế hoạch.

Chi tiêu theo cảm xúc cũng thể hiện ở việc mua sắm để giải tỏa căng thẳng, hoặc chạy theo áp lực bằng bạn bằng bè. Cùng với đó, phần lớn sinh viên không thống kê tiền của mình đã chi tiêu gì, chỉ ước lượng mà không ghi chép chi tiết.

“Nguyên nhân cốt lõi do bạn trẻ thiếu kiến thức nền tảng. Nhiều sinh viên không có khái niệm về ngân sách, quỹ khẩn cấp hay nguyên tắc phân bổ thu nhập. Các em chỉ đơn thuần tiêu tiền khi có và ngừng khi hết”, bà Thuỷ bày tỏ.

Chọn công nghệ và rèn kỷ luật

Để tránh hoang mang cuối tháng, các chuyên gia cho rằng sinh viên cần tập thói quen quản lý tài chính ngay từ đầu.

Đề xuất giải pháp cụ thể, ông Nguyễn Việt Thắng gợi ý một số phương pháp, công cụ hỗ trợ như ứng dụng quản lý chi tiêu, phương pháp phong bì hoặc đơn giản là ghi sổ tay.

Theo ông Thắng, đối với sinh viên thường xuyên sử dụng điện thoại, có thể dùng các ứng dụng quản lý chi tiêu với biểu đồ trực quan giúp theo dõi và nhắc nhở hạn mức.

Cách khác có thể áp dụng phương pháp phong bì kết hợp quy tắc 50/30/20 gồm: 50% cho nhu cầu thiết yếu (ăn uống, nhà trọ, đi lại…), 30% cho mong muốn (giải trí, cà phê, mua sắm…) và 20% cho tiết kiệm/dự phòng.

Phương pháp này yêu cầu chia tiền theo tuần hoặc theo nhóm nhu cầu thành phong bì riêng, khi hết tiền trong mục nào thì dừng chi mục đó. Kết hợp với đó, sinh viên nên ghi chép lại cơ bản các khoản chi tiêu ra một cuốn sổ để tiện theo dõi.

Sinh viên cần lưu ý thêm nguyên tắc trích trước - tiêu sau. Ngay khi nhận tiền từ gia đình hoặc lương làm thêm, hãy trích ra trước khoản tiền chi cố định, tiền tiết kiệm/dự phòng. Phần còn lại mới đem ra chi tiêu. Điều này cũng hình thành thói quen tiết kiệm bền vững.

Một phương pháp khác là thực hiện nguyên tắc "1 ngày suy nghĩ". Với bất kỳ món đồ nào có giá trị trên 100.000 đồng, hãy trì hoãn quyết định mua sang hôm sau, nhằm hạn chế chi tiêu theo cảm xúc bộc phát.

Vị Phó giám đốc nhấn mạnh rằng kỷ luật tài chính quan trọng hơn công cụ, bởi ứng dụng quản lý chi tiêu dù hữu ích nhưng không phải là "vạn năng" và không phù hợp với tất cả mọi người. Các công cụ chỉ mang tính hỗ trợ, sự chi tiêu hợp lý phụ thuộc vào thói quen và ý thức tự kỷ luật của mỗi sinh viên.

“Quan trọng hơn cả là ý thức. Hãy học cách nói “không” với những cuộc vui vượt khả năng và hiểu rằng sự tự lập không chỉ ở học tập mà còn ở tài chính. Rèn kỷ luật chi tiêu hôm nay, sinh viên sẽ có hành trang vững vàng hơn cho tương lai”, ông Nguyễn Việt Thắng khuyên.

Bổ sung thêm, bà Trịnh Thu Thuỷ nhấn mạnh việc kiểm soát các khoản phát sinh. Bà cho rằng, khi đã đặt ra một khoản tiền cố định hàng tháng cho những mong muốn cá nhân thì sinh viên phải chấp nhận dừng những cuộc tụ tập khi hết tiền hoặc tìm kiếm hình thức giải trí miễn phí như đi bộ, đọc sách ở công viên, học nhóm ở thư viện.

Ngoài ra, sinh viên có thể học cách mua sắm thông minh. Hãy chờ đợi các đợt giảm giá hay chương trình khuyến mại để mua vật dụng cho bản thân.

Mặt khác, theo bà Thuỷ, sinh viên cần chú trọng đầu tư vào trải nghiệm thay vì vật chất. Hạn chế chi tiền quá nhiều vào quần áo, trà sữa mỗi ngày, hãy ưu tiên chi cho các khóa học kỹ năng ngắn hạn, chứng chỉ ngoại ngữ hoặc các chuyến đi tình nguyện giúp mở rộng kiến thức và mạng lưới quan hệ. Đây là những khoản đầu tư mang lại lợi ích lâu dài cho sự nghiệp.

Hai chuyên gia bày tỏ việc quản lý tài chính ở đại học ngoài việc không bị hoang mang cuối tháng vì cạn tiền còn là cơ hội để sinh viên rèn luyện tư duy trách nhiệm và khả năng lập kế hoạch, những kỹ năng tối quan trọng cho cuộc sống sau này.