Đang lái xe tự dưng mất phanh, xử lý sao cho an toàn?

Đang di chuyển trên đường, bỗng nhiên hệ thống phanh ô tô trở nên cứng đờ hoặc mất tác dụng hoàn toàn. Tình huống nguy hiểm này dễ khiến người lái rơi vào hoảng loạn, từ đó có thể dẫn đến những tai nạn đáng tiếc.

Phanh ô tô (hay còn gọi là thắng) là bộ phận then chốt bảo đảm kiểm soát tốc độ và an toàn cho người lái. Khi hệ thống phanh mất tác dụng, chiếc xe không thể dừng lại ngay mà tiếp tục lao đi theo quán tính, ẩn chứa rủi ro khôn lường.

Vụ việc mới đây khi một chiếc xe tải lao vào chợ chuối ở Quảng Trị là minh chứng rõ nét về sự nguy hiểm của việc xe bị mất phanh trên đường.

(Nguồn video: Báo Quảng Trị)

Theo đó, sáng 17/9, ô tô tải mang BKS 37C-587.63 bất ngờ lao thẳng vào khu chợ Tân Long (ngã ba Quốc lộ 9 giao đường tỉnh lộ 586), thuộc thôn Long Hợp, xã Lao Bảo (Quảng Trị) khiến 12 người thương vong, trong đó có 3 nạn nhân tử vong.

Theo lời khai của tài xế, khi đến khu vực trên, xe tải bất ngờ mất phanh, không thể kiểm soát tốc độ nên người này đã đánh lái sang đường tỉnh lộ 586 để tránh các phương tiện ngược chiều. Tuy nhiên, do xe chạy với tốc độ cao, mất lái, đã đâm vào nhiều người dân và phương tiện đang buôn bán chuối bên đường.

Trên thực tế, không hiếm trường hợp ô tô đang di chuyển bỗng gặp sự cố cứng phanh hoặc phanh mất tác dụng hoàn toàn. Xe đang chạy bất ngờ mất phanh là tình huống đặc biệt nguy hiểm bởi chỉ cần tài xế mất bình tĩnh, chiếc xe có thể lao đi mất kiểm soát và gây hậu quả nghiêm trọng.

Theo kỹ sư ô tô Dương Trung Kiên, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc xe ô tô bị mất phanh, có thể do việc hệ thống phanh quá nhiệt, cháy bố phanh, mất áp suất dầu, hỏng bơm trợ lực, lỗi ABS,... Trong đó, nhiều trường hợp do chính thói quen rà phanh liên tục khi xuống dốc của tài xế.

Vị chuyên gia này cho rằng, mất phanh thường đến rất bất ngờ, ít có dấu hiệu báo trước. Tuy nhiên tài xế hoàn toàn có thể có cách phòng ngừa nhằm giảm thiểu nguy cơ gặp nguy hiểm trên đường. 

Theo đó, để hạn chế việc bị mất phanh đột ngột trên đường, tài xế cần "nằm lòng" một số nguyên tắc.

Điều cơ bản nhất là khi xuống dốc, chúng ta nên lợi dụng tối đa lực hãm từ động cơ (hộp số), không nên liên tục rà phanh sẽ khiến hệ thống phanh bị quá nhiệt, làm cháy phanh dẫn đến mất phanh rất nguy hiểm.

Trường hợp đi đường dốc dài, nên chia thành chặng để hệ thống phanh có thời gian "hồi". Nếu thấy mùi khét từ việc má phanh bị cháy, nên dừng xe lại ngay và đợi khoảng 10-15 phút cho hệ thống phanh nguội bớt rồi mới di chuyển tiếp để đảm bảo an toàn.

"Một điều quan trọng là nên thường xuyên bảo dưỡng, bảo trì hệ thống phanh để đảm bảo phanh hoạt động trơn tru, an toàn, nhất là trước những chuyến đi dài. Trong đó, cần thay má phanh thường xuyên, trung bình là khoảng 30.000-40.000 km hoặc 2-3 năm sử dụng", kỹ sư Kiên chia sẻ.

Làm gì khi không may bị mất phanh trên đường?

Các chuyên gia giàu kinh nghiệm cũng cho rằng, trong tình huống xấu khi đang điều khiển xe trên đường mà đột nhiên phát hiện xe bị mất phanh, cần hết sức giữ bình tình, đồng thời lưu ý một số cách xử lý như sau:

- Bỏ chân ga, về số thấp: Khi xe mất phanh, phản xạ đầu tiên cần làm là nhả ngay chân ga để tránh xe lao nhanh hơn, đồng thời chuyển dần về các cấp số thấp nhằm tận dụng lực hãm của động cơ giúp giảm tốc độ.

Với xe số sàn, thao tác này khá thuận lợi; còn với xe số tự động, người lái có thể chọn chế độ bán tự động, đưa cần số về dải số thấp (L) hoặc dùng lẫy chuyển số trên vô-lăng.

Lưu ý không nên ‘nhảy cóc’ từ số cao về thẳng số quá thấp (như từ 5 xuống 2 hoặc 1), vì sự chênh lệch vòng tua đột ngột có thể gây hư hại hộp số.

- Bật đèn báo khẩn cấp: Để tránh gây va chạm với các phương tiện xung quanh, ngay khi phát hiện xe bị mất phanh, nên bật đèn báo khẩn cấp (đèn hazard). Đồng thời, có thể nháy đèn pha và dùng còi báo liên tục để được nhường đường.

- Nhồi phanh liên tục: Xe mất phanh có thể đến từ nhiều nguyên nhân, trong đó có những nguyên nhân khiến xe bị mất phanh tạm thời. Nếu đạp phanh thấy cứng, nặng thì có thể xe bị mất áp suất dầu phanh tạm thời. Còn khi nhấn bàn đạp phanh cho cảm giác mềm, thiếu lực thì rất có thể xe bị mất phanh do sự cố đường ống dẫn dầu. Lúc này, bạn nên đạp phanh nhiều lần, việc đạp nhồi phanh liên tục có thể giúp lấy lại được áp suất này.

- Sử dụng phanh tay hợp lý: Trong tình huống khẩn cấp buộc phải dừng xe thật nhanh, tài xế có thể nghĩ đến phương án kéo phanh tay. Dù vốn dĩ phanh tay được thiết kế để giữ xe khi đã dừng hẳn, nhưng trong trường hợp mất phanh, lực hãm từ hệ thống này vẫn có thể giúp xe giảm tốc đáng kể.

Tuy nhiên, chỉ nên áp dụng khi xe đang chạy ở tốc độ thấp. Nếu kéo phanh tay khi xe còn lao nhanh, bánh xe dễ bị khóa cứng, khiến xe trượt dài, mất lái và thậm chí lật ngang – một kịch bản còn nguy hiểm hơn chính sự cố mất phanh.

- Không tắt máy xe: Một lưu ý quan trọng khi xe ô tô mất phanh là tuyệt đối không tắt máy xe, bởi nếu tắt máy, chiếc xe sẽ hoàn toàn trôi theo quán tính và hệ thống trợ lực lái mất tác dụng, đặc biệt nguy hiểm khi xe đang xuống đèo dốc.

- Lợi dụng địa hình, địa vật để giảm thiểu rủi ro: Mất phanh khi đang xuống đèo dễ biến chiếc xe thành ‘quả tên lửa’ lao dốc. Trong trường hợp không thể hãm lại, tài xế cần nhanh chóng tìm cách tận dụng địa hình để giảm tốc, như đưa xe vào đoạn đường vắng, gồ ghề, nhiều sỏi đá hoặc đánh lái zigzag tạo ma sát.

Một số cung đèo còn được bố trí hốc cứu nạn - những lối thoát khẩn cấp cùng chiều xuống dốc, rải sỏi dày để chiếc xe mất phanh có thể lao vào và dừng lại an toàn. Khi di chuyển, người lái nên quan sát, ghi nhớ vị trí các hốc cứu nạn để phòng bất trắc.

(Tình huống thót tim và pha xử lý của tài xế xe tải khi bị mất phanh bất ngờ - Nguồn video: HLX)

Nếu rơi vào tình huống bất khả kháng buộc phải dừng xe khẩn cấp, tài xế cần ưu tiên chọn phương án gây thiệt hại ít nhất. Cách tốt nhất là đánh lái chéo xe vào các vật cản an toàn hơn trên đường như ta-luy dương, đống cát, bụi cây hay ruộng lúa…

Việc cố gắng tiếp tục xuống dốc dài trong trạng thái mất phanh chẳng khác nào lao vào hiểm họa, bởi nguy cơ lật xe hay tai nạn nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng của tất cả những người ngồi trong xe

Bạn có góc nhìn nào về nội dung trên? Hãy để lại ý kiến dưới phần bình luận. Mời bạn đọc cộng tác, gửi tin bài về Ban Ô tô xe máy - Báo VietNamNet theo email: otoxemay@vietnamnet.vn. Các nội dung phù hợp sẽ được đăng tải. Xin cảm ơn!