Đắk Nông: Bài toán văn hóa du lịch

TP - Đắk Nông là tỉnh sở hữu hàng chục thác nước đẹp siêu thực giữa đại ngàn, cùng với nền tảng giá trị văn hóa truyền thống phong phú của người bản địa. Đây là tiềm năng rất lớn cho du lịch, nhưng nhiều con thác vẫn đang "ngủ quên" trong rừng. Câu chuyện biến du lịch văn hóa thành tiền vẫn là một bài toán nan giải.

Thác Lưu Ly, thuộc Khu du lịch văn hóa lịch sử Nâm Nung ở huyện Đắk Song, được ví như “mái tóc nàng tiên buông xoã giữa rừng già” bởi vẻ đẹp siêu thực. Nước đổ từ độ cao khoảng 30m tạo bọt trắng xóa, tia nắng xuyên qua tán cây tạo cầu vồng lung linh, tiếng thác hòa cùng tiếng chim tạo nên bản giao hưởng hùng vĩ. Dưới chân thác là đá rêu phong, nước trong veo, xung quanh cây cối xanh tươi tạo không gian mát lành.

Du khách thích thú xem tiệc buffet cho voi tại Hội voi Buôn Đôn năm 2025. Ảnh: Tuấn Nguyễn

Ông Bùi Đức Luân - Giám đốc Cty TNHH MTV Đắk N’Tao, đơn vị quản lý thác Lưu Ly từ 2019-2020, cho biết trước đó thác và 85ha rừng xung quanh từng được giao cho Cty TNHH thương mại, dịch vụ Lâu Đài làm dự án du lịch sinh thái nhưng không hiệu quả, để rừng bị phá, lấn chiếm nên tỉnh đã thu hồi. Thác Lưu Ly có nước quanh năm, đặc biệt từ tháng 6 dòng chảy mạnh mẽ hơn. Hạ tầng giao thông đã được nhà nước đầu tư, xe ô tô vào thẳng thác. Gần khu vực thác có Thiền viện Trúc lâm Đạo Nguyên và cộng đồng bà con M’nông với nhiều nét văn hóa đặc trưng - những yếu tố thuận lợi để phát triển du lịch.

Tuy nhiên, ông Luân thừa nhận tiềm năng thác Lưu Ly chưa được khai thác. Du khách đến thác khá nhiều vào dịp lễ, Tết (ước tính 3.000-4.000 lượt trong dịp Tết 2023 theo thống kê của đoàn làm phim) nhưng chưa có thống kê chính thức do chưa đưa vào khai thác. Cty Đắk N’Tao đã xây dựng đề án du lịch nghỉ dưỡng và sinh thái diện tích hơn 600ha bao gồm khu vực thác Lưu Ly, đang chờ các sở, ban, ngành góp ý và trình cấp thẩm quyền phê duyệt. Sau khi được duyệt, công ty sẽ kêu gọi nhà đầu tư, tận dụng khoảng trống để xây dựng công trình phục vụ du lịch.

Ông Vũ Duy Giang - Trưởng phòng Văn hoá, Khoa học và Thông tin huyện Đắk Song cho biết ngoài thác Lưu Ly, trên địa bàn còn nhiều thác đẹp khác chưa được đặt tên, ít người biết đến. Đắk Song có đủ tiềm năng phát triển du lịch tâm linh, quang cảnh, sức khỏe, văn hóa dân gian. Địa phương đã đầu tư cơ sở vật chất, tạo điều kiện phát triển du lịch không tác động đến môi trường, tích cực kêu gọi đầu tư nhưng chưa thành công.

Ông Giang trăn trở: "Du khách đến rồi đi chứ địa phương chưa thể giữ chân được họ. Trong khi đây là điều kiện cần và đủ để phát triển ngành du lịch". Theo ông, để khai thác tiềm năng du lịch văn hóa dân gian, cần nắm bắt tâm lý du khách. Họ có tiền nhưng để thu hút được họ thì phải có kiến thức, sự thu hút và sự đặc sắc. Khai thác kinh tế từ du lịch văn hóa không khó, thậm chí bền vững, bởi Đắk Song có nền tảng văn hóa đặc sắc của người M’nông.

Nhà nước đã quan tâm bảo tồn văn hóa, ví dụ như Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia. Đắk Song đã thành lập 2 đội văn nghệ dân gian hoạt động tốt, phục vụ sự kiện văn hóa du lịch. Ngành văn hóa hỗ trợ xây dựng chương trình phù hợp với du khách, bố trí kinh phí phục dựng lễ hội, nét văn hóa đặc trưng của người M’nông hàng năm. Tuy nhiên, ông Giang nhấn mạnh: “Nhà nước đầu tư chỉ 1 phần thôi, còn lại cần nguồn lực từ nhà đầu tư và trong chính bản thân mỗi người dân biết khai thác thế mạnh về văn hoá để phát triển du lịch, vừa gìn giữ bản sắc, vừa nâng cao đời sống thu nhập”.

Hiện tại, huyện Đắk Song đang triển khai Dự án bảo tồn văn hóa truyền thống Bon N’Jrang Lu. Đây là nơi bà con trình diễn văn hóa đặc sắc, trưng bày sản phẩm đặc trưng, nơi du khách trải nghiệm ẩm thực bản địa. Ông Giang kỳ vọng dự án này sẽ tạo điểm nhấn riêng biệt và khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch văn hóa địa phương. Hồ sơ đấu thầu dự án làng văn hóa này đang được thực hiện.

Từ góc độ tỉnh Đắk Nông, ông Lê Trọng Yên - Phó chủ tịch Thường trực UBND tỉnh cho biết tỉnh có 41 dân tộc anh em với nét văn hóa riêng, đặc sắc, là lợi thế phát triển văn hóa. Đối với du lịch văn hóa, ông Yên quan niệm văn hóa phải là kinh tế chứ không phải giá trị xã hội đơn thuần. Văn hóa du lịch phải là động lực phát triển kinh tế, được đánh giá giá trị, có đầu tư thì phải định lượng, tính hiệu quả. Ngoài ngân sách nhà nước, tỉnh tập trung thu hút đầu tư ngoài ngân sách, tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp, chia sẻ lợi ích giữa nhà nước, người dân, doanh nghiệp và cải thiện môi trường đầu tư. Đắk Nông được đánh giá có nhiều tiềm năng du lịch.