Đại biểu Quốc hội cảnh báo trẻ "nghiện” mạng ảo, mê tổng tài

(Dân trí) - Đại biểu Châu Quỳnh Dao bày tỏ lo ngại về việc phụ huynh biến thiết bị điện tử thành "bảo mẫu giữ trẻ", thanh thiếu niên mê đắm "tổng tài bá đạo" và đối diện với "cái kết nghiệt ngã" trong đời thực.

5-7 tiếng dùng mạng xã hội: Đánh đổi sức khỏe, tinh thần

Trong phiên thảo luận về phát triển kinh tế - xã hội tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội diễn ra sáng nay (30/10), Đại biểu Châu Quỳnh Dao (Đoàn An Giang) đã nêu lên hồi chuông cảnh báo khẩn thiết về tác động tiêu cực của mạng xã hội lên thanh thiếu niên, những hệ lụy bi thảm khi trẻ em lạc lối trong thế giới ảo.

Đại biểu Châu Quỳnh Dao mở đầu bằng niềm vui khi Việt Nam đạt thành tích ấn tượng trong công cuộc chuyển đổi số, được xếp hạng thứ 6/40 quốc gia theo bảng chỉ số AI thế giới năm 2025 do Mạng lưới nghiên cứu thị trường độc lập công bố.

Đây là minh chứng cho sự nỗ lực lớn của Bộ Chính trị, Quốc hội và Chính phủ trong chuyển đổi số. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, bà bày tỏ lo lắng trước thực trạng sử dụng mạng xã hội của giới trẻ.

"Tôi rất lo lắng trước những tác động tiêu cực đối với lứa tuổi thanh thiếu niên. Bởi vì nếu các em thiếu kiến thức, thiếu kỹ năng sử dụng mạng xã hội một cách hiệu quả, thì rất dễ bị “nghiện” mạng xã hội", bà Dao bày tỏ.

Bà Dao dẫn số liệu khảo sát của UNICEF năm 2022 để minh họa cho sự nghiêm trọng của vấn đề: 82% trẻ 12-13 tuổi sử dụng Internet mỗi ngày.

Con số này tăng lên 93% ở lứa tuổi 14-15. Thời gian truy cập mạng xã hội của các em chiếm 5-7 tiếng/ngày.

Đại biểu cảnh báo rằng khi dành quá nhiều thời gian cho mạng xã hội, các em sẽ chịu hậu quả nặng nề ở cả sức khỏe thể chất và sức khỏe tâm thần.

"Các em sẽ bị suy giảm hệ miễn dịch do mất ngủ triền miên, thiếu vận động, hội chứng ống cổ tay, bệnh về mắt, về cột sống... Não bộ cũng kém tư duy sáng tạo", bà phân tích.

Đặc biệt, về sức khỏe tâm thần, hậu quả còn nghiêm trọng hơn như lo âu, căng thẳng, dễ bị trầm cảm và đáng sợ nhất là tự hủy hoại bản thân mình.

Mặc dù bà Dao cho rằng số liệu khảo sát từ năm 2022 song trong một báo cáo về tiếng nói của trẻ em, cũng cho thấy chưa tới 21% trẻ tự tin có đủ kiến thức, kỹ năng ứng phó với những rủi ro từ mạng xã hội. Đến nay, số liệu này đã có cải thiện nhưng chưa cao.

Theo Đại biểu, hệ thống chính sách của Việt Nam đã có sự quan tâm nhiều đến bảo vệ trẻ em an toàn trên môi trường mạng nhưng chưa đầy đủ.

Hằng năm, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có kế hoạch phối hợp với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh chỉ đạo các nhà trường tổ chức nhiều hoạt động đảm bảo các em được an toàn, truy cập mạng lành mạnh, phù hợp. Bà cũng dẫn Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng đều bảo vệ các em.

Dẫu vậy, bà băn khoăn khi Nghị định số 147/2024/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng, chỉ quy định trường hợp người sử dụng dịch vụ là trẻ em (dưới 16 tuổi) thì cha, mẹ hoặc người giám hộ theo pháp luật dân sự của trẻ em đăng ký tài khoản bằng thông tin của cha, mẹ hoặc người giám hộ theo pháp luật dân sự của trẻ em và có trách nhiệm giám sát, quản lý nội dung trẻ em truy cập, đăng tải và chia sẻ thông tin trên mạng xã hội.

Bà kiến nghị cần bổ sung thêm quy định giới hạn độ tuổi truy cập và giới hạn thời gian truy cập. Đại biểu dẫn chứng quy định của một số nước như Úc cấm trẻ dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội, Chính phủ Hà Lan đưa ra khuyến nghị rằng trẻ em dưới 15 tuổi không nên sử dụng một số nền tảng mạng xã hội.

Đối với trẻ em trên 12 tuổi, Chính phủ Hà Lan khuyến cáo giới hạn tổng thời gian sử dụng màn hình (bao gồm điện thoại, máy tính và các thiết bị điện tử khác, không chỉ riêng mạng xã hội) là không quá 3 giờ/ngày.

Mặt khác, nữ Đại biểu cũng nêu thuật ngữ “nghiện mạng xã hội" cũng chưa được đưa vào tài liệu chuyên môn của ngành y tế để hướng dẫn cách chẩn đoán, điều trị một số bệnh rối loạn tâm thần bởi vấn đề này cũng còn phức tạp, đang thảo luận trên thế giới.

Các công trình nghiên cứu về tác động tiêu cực theo chiều sâu đã có nhưng còn hạn chế so với mức độ cảnh báo của Tổ chức Y tế thế giới.

Phân tích nguyên nhân từ mối quan tâm của gia đình, bà Châu Quỳnh Dao nêu bất cập: "Thậm chí, gia đình cũng xem mạng xã hội, thiết bị điện tử giống như bảo mẫu giữ trẻ để mình có thời gian chăm sóc việc nhà, mưu sinh".

Các nhà trường cũng do áp lực thành tích nên chú trọng giáo dục văn hoá mà chưa quan tâm tổ chức chất lượng các hoạt động ngoại khoá khác để tạo sân chơi bổ ích cho các em.

Phân tích về nguyên nhân từ phía giới trẻ, Đại biểu Quỳnh Dao chỉ ra việc các em thiếu bản lĩnh, thiếu ý chí và thiếu lý tưởng sống. Đây chính là căn nguyên khiến trẻ em bị cám dỗ và đắm chìm vào thế giới ảo đầy màu sắc nhưng nguy hiểm.

"Các em cứ đắm chìm trong thế giới ảo, mơ mộng với tổng tài bá đạo, nhưng khi va vào thực tế thì nhận cái kết rất nghiệt ngã", bà Quỳnh Dao nêu.

"Bảo mẫu điện tử" và lỗ hổng chính sách cần siết chặt

Từ thực trạng trên, Đại biểu Châu Quỳnh Dao kiến nghị Quốc hội và Chính phủ quan tâm giải quyết thông qua một số nhóm giải pháp chính.

Trong đó, bà nhấn mạnh việc rà soát hệ thống chính sách pháp luật và cần thiết quy định rõ độ tuổi tối thiểu của trẻ em được sử dụng mạng xã hội và giới hạn thời gian truy cập tối đa là bao lâu. Nghiên cứu kinh nghiệm của quốc tế để áp dụng phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

Các đơn vị cần khuyến khích nghiên cứu chuyên sâu về tác động tiêu cực của mạng xã hội, đặc biệt là giải quyết các bất cập hiện có.

Về phía nhà trường, cần quan tâm tổ chức thực hiện tốt việc dạy học 2 buổi/ngày, chất lượng các hoạt động ngoại khóa, lồng ghép tuyên truyền để giúp các em “cai nghiện", tăng miễn dịch.

Gia đình cần tạo môi trường giáo dưỡng phù hợp, nghiêm khắc với con cái, quy định thời gian sử dụng và dứt khoát "Nói không với thiết bị điện tử" trong bữa ăn, trước giờ ngủ.

Đại biểu cũng nhấn mạnh bản thân các em cần có đầy đủ ý chí quyết tâm để thực hiện vượt qua cám dỗ thế giới ảo rất mê đắm do mạng xã hội mang lại.