Đa cấp lừa đảo ở TP.HCM: Cạm bẫy sinh viên mùa nhập học

Thời điểm TP.HCM chào đón hàng chục ngàn tân sinh viên từ khắp các tỉnh, thành đổ về để chuẩn bị cho năm học mới thì một nỗi lo vẫn âm ỉ, cạm bẫy của những đường dây đa cấp biến tướng đang rình rập.

Hồi tháng 5.2023, Báo Thanh Niên từng bóc trần một đường dây đa cấp biến tướng quy mô lớn, với số lượng đông đảo nạn nhân là sinh viên. Vì dùng hết tiền đóng học phí để đầu tư vào đa cấp, có nhiều sinh viên đã phải dang dở tương lai. Sau bài điều tra "Đa cấp giăng bẫy sinh viên", hàng loạt sinh viên được giải cứu, được trả lại tiền để tiếp tục ước mơ giảng đường đại học.

Hoạt động đa cấp biến tướng tại TP.HCM vắng bóng một thời gian thì đến nay, các nhóm này lại manh nha rầm rộ trở lại, chực chờ giăng bẫy sinh viên.

Văn phòng tuyển dụng tại quán cà phê

Khác với mô hình bán hàng đa cấp hợp pháp (doanh nghiệp có giấy phép), sản phẩm có chất lượng, được phân phối trực tiếp đến người tiêu dùng, thì đa cấp biến tướng lại dựa chủ yếu vào việc tuyển thành viên, thu tiền và bắt chính thành viên vào sau phải bỏ tiền ra mua sản phẩm.

Để bắt đầu cho một chiêu trò lừa đảo, các đường dây này đăng bài tuyển dụng trá hình "việc làm thêm part-time cho sinh viên, thu nhập từ 7 - 15 triệu đồng/tháng" trên các nền tảng mạng xã hội.

Giữa tháng 8, Quỳnh (một sinh viên trên địa bàn TP.HCM) liên hệ người đăng bài tuyển nhân viên bán hàng.

Ngày 11.8, theo lịch hẹn đến phỏng vấn việc làm tại văn phòng ở địa chỉ 70 Lê Lợi (phường Hạnh Thông, quận Gò Vấp cũ) thì Quỳnh bất ngờ vì đây chỉ là một quán cà phê tên YeYj.

Người hướng dẫn tên Tâm đón nữ sinh lên tầng 2 của quán cà phê, nơi có hàng chục người đang dạy làm giàu. Không gian hẹp, chật kín người, không khí ồn ào như đàn ong vỡ tổ.

Từ lúc đặt chân đến đây, Quỳnh bị Tâm "theo 1 kèm 1", không cho sử dụng điện thoại và cấm tiếp xúc với những người xung quanh. Kể cả giờ nghỉ trưa hay lúc ra về vẫn còn bị kìm kẹp.

Tâm hỏi về hoàn cảnh kinh tế gia đình, sau đó nói về cơ hội làm giàu của việc kinh doanh đội nhóm và chuyển hướng suy nghĩ của người xin việc (từ nhân viên bán hàng sang nhân viên tư vấn bán hàng).

Để đạt được mục đích, Tâm đưa nữ sinh đi gặp hàng loạt "nhân vật thành công" trong tổ chức, với điểm chung là luôn nói quá về cơ hội làm giàu. Khóa đào tạo làm giàu xoay quanh các chiêu trò thao túng tâm lý, khích tướng người xin việc.

Một cô gái trẻ (sếp của Tâm) nói với Quỳnh: "Đây là cơ hội không phải ai cũng có được, quan trọng em có chịu nắm bắt, giành lấy bằng mọi cách hay không. Anh Tình, một quản lý cấp cao bằng tuổi em nhưng họ đã thành công, có nhà, có xe, tự chủ về thời gian".

Cùng lúc đó, người này nói nữ sinh phải biết nắm bắt thời cơ rồi đưa qua gặp Ngân (quản lý cao nhất) để xin được làm nhân viên chính thức nhưng Ngân vờ từ chối.

Sau các buổi "học làm giàu", nhóm này luôn nhắc đi nhắc lại: "Không được lên mạng tìm hiểu bán hàng đội nhóm, không được kể cho bạn bè, người thân biết".

2 ngày sau, Quỳnh được Tâm đưa đến một quán cà phê khác ở địa chỉ 234 Vườn Lài, phường Phú Thọ Hòa (quận Tân Phú cũ) để gặp nhiều người, mỗi người đảm nhận một "vai diễn" khác nhau.

Quỳnh như "trái banh" bị nhóm người đá qua, đá lại, cuối cùng một cô gái tên Vi hỏi dồn dập về số tiền nữ sinh đang có, rồi nhấn mạnh: "Chị không quan trọng số tiền là bao nhiêu, nếu là chị, hôm nay có cơ hội được học hỏi và trở thành nhân viên tư vấn kinh doanh, chị sẽ nắm bắt nó bằng mọi cách, xoay sở nguồn tiền bằng mọi cách".

Nhóm người chốt để trở thành nhân viên chính thức, số tiền nữ sinh cần đầu tư vào tổ chức là 11 triệu đồng và chỉ cách xoay vốn, nói dối bạn bè, người thân để xin, mượn tiền.

Ngân vạch ra hàng loạt lợi ích khi người xin việc đầu tư 11 triệu đồng như: sẽ nhận được 1 bộ sản phẩm có giá trị tương đương nhưng với giá mua sỉ và bán ra giá lẻ, lợi nhuận cao; tích điểm, điểm càng nhiều vị trí càng cao. Theo Ngân chia sẻ, đó cũng là lý do Ngân được làm quản lý cấp cao vì đã dám bản lĩnh đầu tư.

Ngân cũng hứa vốn sẽ thu hồi sau 2 tháng, Quỳnh sẽ được ký hợp đồng, cấp "mã số thuế" theo căn cước công dân, có thể truyền lại "3 đời" cho con cháu. Quyền lợi lớn nhất được nhấn mạnh là "5% hoa hồng", nhưng khi hỏi nguồn lợi nhuận từ đâu, thì Ngân nói: "Đây là nội bộ, đầu tư rồi sẽ hiểu".

Lật tẩy nhiều sai phạm

Nhiều ngày sau đó, Tâm liên tục hối thúc nữ sinh nhanh chóng đóng tiền để hoàn thành điều kiện tham gia tổ chức. Quỳnh đã đấu tranh tư tưởng, cuối cùng chuẩn bị được 11 triệu đồng.

Tại tầng 2 quán cà phê YeYj, Tưởng Thanh Ngân (quản lý cao nhất) đưa cho nữ sinh một tờ giấy viết tay, có nội dung "Đơn tự nguyện mua hàng" với trị giá 11 triệu đồng, yêu cầu nữ sinh ký tên rồi tiếp nhận toàn bộ số tiền.

Đúng lúc này, PV Thanh Niên xuất hiện với vai trò là anh trai của nữ sinh. Thấy PV, nhóm "làm giàu" vội vàng cất giấu các giấy tờ, sổ sách trên bàn.

Anh trai bày tỏ "Ủng hộ em gái đi làm thêm, nhưng cần biết rõ thông tin về số tiền đầu tư, loại hình kinh doanh, công ty, cũng như vai trò của người tiếp nhận số tiền". Sau hàng loạt chất vấn, tổ chức này bị lật tẩy.

Theo đó, Ngân cho hay mình chỉ là nhà phân phối hàng hóa của một công ty đa cấp có trụ sở trên đường Cộng Hòa (phường Tân Bình, quận Tân Bình cũ), tên V.G. Với hàng chục người đang tư vấn kinh doanh, mời chào đầu tư tại đây, Ngân thừa nhận là hoạt động bán hàng đa cấp, gọi đây là đội nhóm và văn phòng của mình. Tuy nhiên, văn phòng này không có bất kỳ giấy phép nào liên quan hoạt động bán hàng đa cấp, chưa đăng ký, xin phép hoạt động từ cơ quan chức năng.

Ngân nói khoản tiền 11 triệu đồng mà nữ sinh đóng cho Ngân là điều kiện để làm việc, ký hợp đồng kinh doanh sản phẩm, trở thành nhà phân phối chính thức cho công ty, được hưởng hoa hồng.

PV cho rằng việc làm của Ngân đã vi phạm nghiêm trọng các quy định của Nghị định 40/2018 về bán hàng đa cấp. Bên cạnh đó, khi thu tiền của nữ sinh, Ngân cũng không cho biết đó là hàng hóa gì, nguồn gốc từ đâu.

Lúc này, Ngân thừa nhận sai, xin lỗi và nhét trả lại tiền cho nữ sinh.

Ở bài sau, Báo Thanh Niên sẽ phân tích pháp lý hành vi vi phạm về bán hàng đa cấp, câu chuyện Báo Thanh Niên cùng sinh viên đấu tranh đòi lại tiền đầu tư, cảnh báo sinh viên tránh xa đa cấp biến tướng và số điện thoại, đường dây nóng của báo để phản ánh đa cấp biến tướng...