Cuộc đua giành ghế thủ tướng Thái Lan

Cuộc đua thành lập chính phủ mới ở Thái Lan ngày càng khốc liệt khi các đảng phái chính trị nhanh chóng tìm kiếm liên minh ngay sau khi bà Paetongtarn Shinawatra bị phế truất.

Ông Anutin Charnvirakul thuộc đảng Bhumjaithai đang là ứng viên thủ tướng hàng đầu. Ảnh: Bangkok Post.

Ông Anutin Charnvirakul - doanh nhân chuyển sang làm chính trị gia - đang nổi lên như một ứng viên hàng đầu sau khi đảng Bhumjaithai bảo thủ đạt thỏa thuận với đảng People's Party (PP) đối lập. PP hiện là đảng nắm nhiều ghế nhất trong số 500 thành viên Hạ viện. Ông Anutin tuyên bố sẵn sàng trở thành thủ tướng mới và đảng Bhumjaithai đã nhận được đủ sự ủng hộ để thành lập chính phủ.

Đảng Pheu Thai, được hậu thuẫn bởi gia tộc Shinawatra của cựu Thủ tướng vừa bị phế truất Paetongtarn Shinawatra, cũng khẳng định đã có đủ sự ủng hộ, mặc dù việc thiếu vắng đối tác gồm 25 thành viên đã phơi bày những rạn nứt trong nội bộ đảng. Pheu Thai mong muốn bắt tay với đảng PP và nhấn mạnh sẽ chấp nhận các điều kiện do họ đặt ra.

Đợt bỏ phiếu bầu thủ tướng tại Quốc hội Thái Lan dự kiến diễn ra từ ngày 3-5/9. Bloomberg nhận định dù liên minh nào lên nắm quyền, họ khó thống nhất hoàn toàn Quốc hội, có khả năng dẫn đến tình trạng tê liệt chính sách vào thời điểm triển vọng kinh tế Thái Lan đi xuống do tác động từ thuế quan Mỹ và mức nợ hộ gia đình cao nhất khu vực.

"Trả lại quyền lực cho nhân dân"

Đảng Bhumjaithai - rời liên minh với Pheu Thai hồi tháng 6 - cho biết sẽ giải tán Quốc hội trong vòng 4 tháng nếu nắm quyền thành công. Đảng của ông Anutin cũng cam kết tổ chức trưng cầu dân ý về sửa đổi Hiến pháp và thực hiện các bước giải quyết tranh chấp biên giới Thái Lan - Campuchia. Đây cũng chính là điều kiện do phía đảng PP đưa ra.

Trong tuyên bố, đảng Bhumjaithai sẽ tìm cách thành lập "chính phủ quản lý đất nước trong giai đoạn khủng hoảng an ninh, kinh tế, thiên tai và xã hội. Tất cả yếu tố này đều đang ảnh hưởng tới cuộc sống và chất lượng cuộc sống của người dân".

“Mục tiêu là đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng và sau đó trả lại quyền lực cho nhân dân thông qua bầu cử”, đảng nhấn mạnh.

Bà Paetongtarn Shinawatra mất chức thủ tướng chỉ sau khoảng một năm nắm quyền. Ảnh: Bloomberg.

Thái Lan lại một lần nữa rơi vào biến động chính trị sau khi Tòa án Hiến pháp bãi nhiệm bà Paetongtarn Shinawatra hôm 29/8 vì hành vi sai trái về mặt đạo đức. Theo các thẩm phán, những phát biểu của bà trong cuộc điện đàm với Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen về tranh chấp biên giới đã “làm suy yếu lợi ích quốc gia và phẩm giá của chức vụ thủ tướng”.

Bà Paetongtarn là thủ tướng thứ 2 bị phế truất chỉ trong hơn một năm. Giống người tiền nhiệm Srettha Thavisin, bà ngồi ghế thủ tướng được khoảng một năm. Thành lập vào năm 1997, Tòa án Hiến pháp đã phế truất 5 thủ tướng có liên hệ với cha bà, ông Thaksin Shinawatra.

Việc bà Paetongtarn bị phế truất khiến thỏa hiệp ông Thaksin đạt được với các đối thủ lung lay. Thỏa thuận này đã giúp ông trở về Thái Lan sau 15 năm sống lưu vong và mở đường cho Pheu Thai thành lập chính phủ với các nhóm bảo thủ, vốn trước đây phản đối ông Thaksin.

Chuyên gia cho rằng những diễn biến mới cho thấy giới cầm quyền bảo thủ của Thái Lan - gồm các quan chức, quân đội và giới tinh hoa doanh nghiệp - có khả năng ảnh hưởng tới chính phủ dân cử hay giải tán đảng phái chính trị.

"Không có người kế nhiệm rõ ràng, Thái Lan có nguy cơ rơi vào bế tắc và khoảng trống lãnh đạo giữa lúc nước này đang đối mặt với bất ổn kinh tế từ thỏa thuận thương mại với Mỹ và căng thẳng biên giới với Campuchia", ông Napon Jatusripitak - nghiên cứu viên Chương trình Nghiên cứu Thái Lan tại Viện Iseas-Yusof Ishak - cho biết.

Nền kinh tế chịu sức ép

Tập ​​đoàn kinh doanh hàng đầu Thái Lan cảnh báo thành lập chính phủ chậm trễ có khả năng làm gián đoạn chi tiêu ngân sách và cản trở đàm phán thương mại với Mỹ cũng như giải quyết vấn đề biên giới với Campuchia.

Liên đoàn Công nghiệp Thái Lan cho biết tình hình chính trị bất ổn có thể làm gia tăng rủi ro cho nền kinh tế trị giá 550 tỷ USD và làm tổn hại đến niềm tin nhà đầu tư trong lẫn ngoài nước. Chính trị biến động liên miên đang ảnh hưởng tới niềm tin của nhà đầu tư vào nền kinh tế Thái Lan. Ảnh: Reuters. Trong năm 2025, các nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng 2,5 tỷ USD cổ phiếu Thái Lan do tình hình chính trị bất ổn gần như liên miên, làm xấu đi triển vọng của nền kinh tế đạt mức tăng trưởng trung bình 2% hàng năm trong thập niên qua, thấp hơn các nước trong khu vực như Indonesia và Philippines.

Ông Napon cho biết Thái Lan sẽ bị tác động bởi sự thay đổi ưu tiên trong liên minh sắp tới. Do đó, chính phủ có khả năng quan tâm nhiều hơn đến tìm kiếm lợi ích trước bầu cử sớm hơn là đưa ra phản ứng kinh tế nhất quán.

“Ngoài những kết quả như tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội, điều này gây áp lực lên sức cạnh tranh kinh tế và vị thế của Thái Lan trong chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu”, ông nói.