Cuộc chiến giành ngôi Nữ hoàng Ai Cập

Cuốn sách cung cấp nhiều ví dụ về tài năng của Caesar như một chính trị gia sắc sảo, chiến lược gia dân tuý, thiên tài quân sự, người lính dũng cảm, nhà lãnh đạo bẩm sinh những cũng là một kẻ thù tàn nhẫn và một người phân biệt đối xử.

Bên trong cung điện, Caesar đang phải đối mặt với nhiều vấn đề ngoài quân sự. Cô em gái còn trẻ tuổi nhưng phát triển sớm của Cleopatra, Arsinoe, bỏ trốn khỏi cảnh giam cầm cùng vị gia sư tài giỏi của mình, một thái giám tên là Ganymedes, rồi chạy đến chỗ Achillas. Caesar có ý định biến Arsinoe thành vua bù nhìn của đảo Síp cùng với anh trai cô ta là vua Ptolemy XIV, đứa trẻ nhất trong số bốn anh chị em, nhưng giờ cô ta được người dân Alexandria hân hoan tung hô là nữ hoàng Ai Cập.

Achillas sớm tức tối trước sự can thiệp của Arsinoe, kẻ mà giống như bà chị gái, thông minh và tự tin hơn nhiều so với các em trai. Cô ta không ngừng đấu khẩu với Achillas quanh chuyện chỉ huy quân đội Ai Cập. Thế rồi sau khi mua lấy lòng trung thành của binh lính ông ta, cô ta đã sát hại Achillas. Sau khi ông ta chết, Ganymedes tiếp quản vị trí chỉ huy binh lính nhân danh Arsinoe.

Tranh khắc hoạ chân dung một Nữ hoàng Ai Cập cổ đại. Ảnh: The Wall Street Journal.

Chỉ huy mới của quân Ai Cập tấn công Caesar một cách rất thông minh. Alexandria có một hệ thống đường ống dẫn ngầm tinh vi để mang nước từ sông Nile xa xôi vào thẳng ngôi nhà của từng công dân. Con kênh chính dẫn nước từ sông chạy qua phía nam thành phố với các đường ống tỏa nhánh đi vào từng vùng. Ganymedes nhận ra rằng vì các lực lượng của mình đóng ở nhiều nơi trong thành phố gần con kênh chính, nên ông ta có thể kiểm soát nước dùng cho toàn thể đội quân của Caesar.

Tuy nhiên, cắt đứt hoàn toàn nguồn cấp nước như Caesar từng làm với Pompey tại Dyrrachium là điều không thể khi xét đến tính chất phức tạp của hệ thống ống dẫn, nên thay vào đó, Ganymedes bắt đầu bơm nước biển vào các đường ống chạy vào cung điện. Ban đầu, binh lính La Mã không tài nào hiểu được tại sao nước của họ tự dưng lại có vị mằn mặn. Sau đó, họ nhận ra mình là nạn nhân trong trò phá hoại của kẻ thù.

Quân sĩ của Caesar có thể chịu đựng được nhiều tuần chiến đấu liên tục mà chỉ ăn rất ít, nhưng cái viễn cảnh chết khát khiến họ hoảng hốt. Họ nhao lên van xin Caesar từ bỏ Ai Cập ngay lập tức. Caesar không tức giận đáp lại như ông từng làm khi bị đe dọa nổi loạn nhiều năm trước, mà ôn tồn giải thích cho quân sĩ rằng việc rút lui hiện vừa không thể vừa không cần thiết. Họ không thể rời khỏi các vị trí phòng thủ trong thành phố dù chỉ trong giây lát mà không bị người Alexandria nhận thấy chuyện gì đang diễn ra.

Đây không phải là xứ Gaul với những ngọn đồi và rừng rậm để có thể trú quân, mà là một thành phố nơi kẻ thù thực tế đang trên cơ bọn họ. Đúng vào khoảnh khắc rút lui thì quân Ai Cập sẽ phá tan các hàng rào chắn và khống chế họ khi họ cố gắng chạy ra đến thuyền. Trong bất cứ trường hợp nào, họ đều không phụ thuộc vào mỗi nguồn nước của Ganymedes.

Tất cả người dân Alexandria đều lắp đường ống lấy nước từ sông Nile bởi vì dân số trong thành quá lớn không thể trông cậy vào giếng - tuy nhiên luôn có nguồn nước ngọt dành cho những kẻ sẵn sàng chịu đào bớt một chút. Binh lính La Mã chịu nghe lời nói của Caesar và hăng hái đào giếng suốt đêm. Tới sáng, họ đã đụng phải một mạch nước ngọt dồi dào.

Tinh thần quân La Mã lại lên cao khi một sứ giả từ chỗ phó tư lệnh Domitius Calvinus của Caesar tới báo rằng ông ta vừa thả neo ngay chỗ bờ biển châu Phi với nguồn tiếp tế mới trên một hạm đội tàu buôn. Một cơn gió đông dữ dội là tất cả những gì đang cản trở họ đến Alexandria vì thuyền họ chỉ dùng buồm để di chuyển.

Caesar đang rất cần đồ tiếp tế mà Calvinus mang tới, thế nên ông quyết định tiến hành chiến dịch giải cứu mạo hiểm. Ông lên đường từ các cầu tàu của khu cấm địa hoàng gia, nhưng vì không thể tận dụng bất kỳ binh lính nào từ các hàng rào chắn làm lính thủy, nên hạm đội nhỏ của ông chỉ gồm các tay chèo. Thuyền của Caesar đi về phía tây vài dặm cho đến khi trông thấy Calvinus, ông buộc chặt các con thuyền tiếp tế vào thuyền mình, rồi bắt đầu lái dắt chúng về thành phố.

Tuy nhiên, vài quân sĩ của Caesar đổ bộ lên bờ biển gần đó đã bị bắt và khai cho quân Ai Cập biết rằng quân La Mã không có người lính nào yểm hộ cho các thuyền. Khi tin tức này lan truyền đến tai người Alexandria, các thủy thủ giàu kinh nghiệm của thành phố liền lao đến bất ngờ tấn công Caesar khi ông quay về.

Caesar đã lường trường được cái bẫy như thế này nên cho các thuyền nép sát vào nhau khi người Alexandria kéo đến gần. Một trong các thuyền La Mã còn lại từ đảo Rhodes táo bạo chạy quá gần bờ biển liền bị quân Ai Cập tấn công dữ dội do thấy con mồi ngon ăn. Caesar đã định bỏ những binh lính đảo Rhodes tại đó hứng chịu số phận họ đáng phải chịu, nhưng nhận thấy họ đang chiến đấu quả cảm đến kinh ngạc, nên ông ra lệnh cho hạm đội của mình hành động.

Ngay cả khi không có binh lính nào trên thuyền, người La Mã vẫn sớm bắt được một chiếc thuyền Ai Câp, đánh đắm một chiếc khác, và giết chết rất nhiều kẻ thủ. Kéo những con thuyền tiếp tế sau lưng, tối hôm ấy, đội tàu nhỏ của Caesar quay về bến cảng Alexandria trong chiến thắng.

Người Alexandria tuyệt vọng sâu sắc trước trận thủy chiến thắng lợi của Caesar. Họ chỉ mất vài con thuyền trong trận chiến, nhưng mới sau có vài tuần, các lực lượng của Caesar đã chậm rãi phá hủy hầu hết hạm đội của họ. Từ lâu họ đã kiêu hãnh cho rằng mình là những thủy thủ với kỹ năng trứ danh, nên giờ bắt đầu có những nghi ngờ nghiêm túc về chiến tranh.

Họ tự hỏi, nếu chúng ta thậm chí còn không thể đánh bại được quân La Mã trên biển, thì làm sao chúng ta vượt qua được ông ta trên đất liền? Liệu ông ta có dùng các thuyền tấn công vào nhiều nơi trong thành phố mà chúng ta đã tưởng là an toàn không? Alexandria có phải sắp tận thế rồi không?

Ganymedes biết rằng sự hoang mang này còn nguy hiểm đối với quân Ai Cập hơn cả bất kỳ mối đe dọa quân sự nào của quân La Mã, nên ông tuyên bố với người dân rằng họ sẽ xây dựng lực lượng thủy quân còn to hơn và xuất sắc hơn trước kia. Chúng ta là người dân Alexandria, ông nhắc nhở họ, ngay từ bé chúng ta đã được tôi luyện chèo thuyền ra biển. Chúng ta có thể xây dựng một hạm đội mạnh mẽ đủ sức chia cắt Caesar với thế giới này một lần và mãi mãi.

Người Alexandria hét lên ủng hộ rồi quăng mình vào nhiệm vụ đóng thuyền. Vì quân La Mã kiểm soát bến cảng phía đông, nên họ làm việc ở phía tây thành phố phía bên kia con đường đắp cao tới đảo Pharos. Không có đủ gỗ, người Alexandria phải bóc hết các rui xà từ các tòa nhà công cộng để làm mái chèo. Họ còn yêu cầu trưng dụng cả các thuyền thu thuế đang tuần tra trên sông Nile và sửa chữa lại các tàu cổ đang mục ruỗng tại các xưởng đóng tàu.

Toàn bộ thành phố làm việc với tinh thần và năng lượng hăng say đến nỗi chỉ mất vài ngày thôi, họ đã trang bị xong hai mươi bảy chiến thuyền cũng như một số tàu nhỏ. Các con thuyền chưa đủ vững chắc để chịu được chuyến hải hành trên đại dương xa xôi, tuy nhiên ở gần bờ thì chúng là một lực lượng đáng gờm.