Còn bao nhiêu Lotte trên thị trường?

Việc Công ty TNHH Lotte Properties HCMC thuộc Tập đoàn Lotte (Hàn Quốc) đề nghị trả lại dự án ở Thủ Thiêm do tiền sử dụng đất đội lên vài ngàn tỉ đồng vì chậm triển khai, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội Phan Văn Mãi là một sự lãng phí.

Đáng lo hơn, Lotte không phải là cá biệt. Có hàng trăm chủ đầu tư vẫn đang khốn khổ vì định giá đất chậm, vì tiền sử dụng đất đội lên trời nhưng họ thậm chí chẳng có cơ hội rút lui.

Tất nhiên không chỉ lãng phí, việc Lotte rút lui còn ảnh hưởng lớn đến môi trường đầu tư của TP.HCM nói riêng và của VN nói chung. Chúng ta đang quyết liệt cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian phê duyệt dự án nhưng các nút thắt rất cũ là pháp lý, định giá đất... nhìn từ sự việc của Lotte thì rõ ràng vẫn chưa được cải thiện. Khu đất vàng sau gần cả thập niên không được đưa vào sử dụng lại tiếp tục "quây tôn" trong bối cảnh chúng ta đang huy động mọi nguồn lực cho tăng trưởng kinh tế. Điều này đặt dấu hỏi rất lớn về trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền.

Lotte còn có thể rút lui bởi dự án chưa triển khai. Thực tế trên thị trường, có hàng loạt chủ đầu tư thậm chí còn chẳng có cơ hội để dừng cuộc chơi. Đó là những dự án đã triển khai, đã thành hình hài nhưng không thể bán vì phải chờ hoàn tất nghĩa vụ tài chính. Nhưng chờ đến bao giờ là câu hỏi không lời đáp. Lãnh đạo một doanh nghiệp bất động sản hàng đầu tại TP.HCM tiết lộ công ty ông có 13 dự án giao đất từ năm 2015-2016 đến nay vẫn chưa nhận được thông báo đóng tiền sử dụng đất của cơ quan thuế. Cả thập niên, doanh nghiệp khổ sở, thiệt hại không biết bao nhiêu vì việc này. Thế mà vừa rồi, Bộ Tài chính còn đòi thu bổ sung 5,4% vì nộp chậm trong khi doanh nghiệp mong mỏi, kiến nghị bao năm nay chỉ mong được đóng tiền sử dụng đất. Tính sơ sơ đầu dự án, cộng với thời gian tắc kéo dài cả chục năm thì số tiền bổ sung của doanh nghiệp lên đến hàng ngàn tỉ đồng. Đó chỉ là một vài trong hàng trăm dự án bị tắc định giá đất mà Hiệp hội bất động sản TP.HCM đã nhiều lần thống kê, gửi văn bản kiến nghị tháo gỡ, đề xuất phương án giải quyết... nhưng hầu như chưa có tiến triển. Trên cả nước, hàng ngàn dự án vì đủ các lý do vẫn đang trùm mền, dang dở năm này qua năm khác.

Đó chính là nguồn lực khổng lồ bị lãng phí và phần nào trả lời cho câu hỏi đầy sẻ chia nhưng cũng đầy bức xúc của Thủ tướng Chính phủ về "tại sao giá nhà liên tục tăng và cao mãi". Vì dự án tốn hàng chục năm từ khi được phê duyệt cho tới khi ra thị trường. Vì tiền sử dụng đất bị đẩy hết lên vai doanh nghiệp dù lỗi chậm định giá hầu hết thuộc về chính quyền. Trong thời gian chúng ta đùn đẩy thì giá nhân công, giá vật liệu xây dựng, giá đất, giá vốn... cũng đua nhau tăng. Cứ giá đất đuổi giá nhà, giá nhà "nhòm" giá đất… thì làm sao giá bất động sản giảm?

Quan trọng hơn là sự thiếu minh bạch, công bằng trong môi trường đầu tư vẫn đang tồn tại. Định giá đất chậm lỗi do doanh nghiệp thì doanh nghiệp chịu, nhưng nếu lỗi chính quyền thì không thể bắt doanh nghiệp gánh thêm phần thu bổ sung. Vấn đề này đã được nhiều chuyên gia, doanh nghiệp, hiệp hội lên tiếng nhưng không ăn thua. Và nếu tiếp tục duy trì tình trạng hiện nay, định giá đất chậm trễ, thu bổ sung... thì sẽ còn bao nhiêu Lotte trên thị trường nữa? Với các doanh nghiệp phải "cắn răng" đi tiếp thì có cách nào khác là "bổ" vào giá nhà, giá đất?

Hãy thử đặt bài toán ngược lại, nếu thủ tục pháp lý nhanh gọn, dự án Thủ Thiêm Eco Smart City của Lotte đi vào hoạt động từ vài năm trước thì số tiền thuế thu được chắc chắn lớn hơn nhiều so với vài ngàn tỉ đồng tiền sử dụng đất tăng thêm. Và hãy "kiểm kê" hàng loạt các khu đất vàng trùm mền lưu cữu bao nhiêu năm ngay giữa trung tâm TP.HCM nói riêng cũng như trên cả nước nói chung để thấy chúng ta đang lãng phí không chỉ tiền bạc mà còn cả cơ hội, niềm tin trong môi trường đầu tư.

Đã đành thiệt hại nhưng việc Lotte rút lui thiết nghĩ nên là hồi chuông để chúng ta cải thiện mạnh mẽ, quyết liệt, thực chất môi trường đầu tư trong kỷ nguyên mới của đất nước.