Cơn ác mộng và nỗi kinh hoàng của người thoát khỏi địa ngục Khmer đỏ

"Thoát khỏi địa ngục Khmer đỏ - Hồi ký của một người còn sống" và "Pol Pot - Mổ xẻ một cơn ác mộng" là hai lời nhắc nhở về các giá trị của độc lập, tự do và hòa bình.

Thoát khỏi địa ngục Khmer đỏ - Hồi ký của một người còn sống của Denise Affonço và Pol Pot - Mổ xẻ một cơn ác mộng của Philip Short. Ảnh: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

Thoát khỏi địa ngục Khmer đỏ - Hồi ký của một người còn sống của Denise Affonço và Pol Pot - Mổ xẻ một cơn ác mộng của Philip Short không chỉ phơi bày tội ác của chế độ diệt chủng Khmer đỏ trong giai đoạn 1975 - 1979, hai cuốn sách còn khẳng định giá trị của sự thật, của tình đoàn kết quốc tế và vai trò của quân tình nguyện Việt Nam.

Với những ai từng quan tâm đến lịch sử khu vực, cái tên Khmer đỏ luôn gắn liền với nỗi kinh hoàng: hơn 1,7 triệu trong số 7 triệu người dân Campuchia đã thiệt mạng chỉ trong chưa đầy 4 năm dưới chính quyền Pol Pot. Nỗi kinh hoàng đó còn nhân lên gấp bội với những ai từng trực tiếp chứng kiến hoặc là nạn nhân của chế độ diệt chủng tàn bạo.

Có lẽ nhiều người may mắn sống sót sau cuộc diệt chủng chỉ muốn quên đi quá khứ đau thương đó, nhưng cũng có những người, như Denise Affonço, tác giả cuốn Thoát khỏi địa ngục Khmer đỏ - Hồi ký của một người còn sống, đã chọn cách không im lặng.

Là một phụ nữ mang trong mình hai dòng máu, dòng máu Việt của người mẹ và dòng máu Pháp của người cha, bà làm việc tại Đại sứ quán Pháp ở Campuchia trước khi quân Khmer đỏ chiếm Phnôm Pênh và đã trải qua địa ngục thực sự trong những năm tháng Campuchia nằm dưới sự kiểm soát của chính quyền Khmer đỏ: bị đưa vào các trại lao động tập trung, bản thân và gia đình phải lao động khổ sai, “bị đày ải và đối xử như súc vật” dù có quốc tịch Pháp; phải chứng kiến rất nhiều người chết vì đói, bị hành hình, bị chôn sống, hay bị “mất tích” chỉ vì thuộc thành phần trí thức hay đơn giản chỉ là “dân thành thị”, trong đó có cả chồng và con của bà.

“Tôi lê tấm thân 30 kg đến ngôi làng gần nhất và được bộ đội Việt Nam đưa về Xiêm Riệp, một tỉnh ở miền tây bắc Campuchia. Tại đây, một bệnh viện dã chiến được dựng lên để chăm sóc cho những thường dân lưu vong trong vùng” - Denise Affonço kể lại.

Cuốn hồi ký không chỉ là những lời đầy cảm xúc của một nhân chứng sống, mà còn là tư liệu đã được sử dụng tại phiên tòa xét xử Pol Pot năm 1979.

Những hố chôn người hàng loạt được khai quật ở Campuchia. Hơn 3 triệu người Campuchia đã bị giết hại dưới chế độ Pol Pot. Ảnh: TTXVN.

Cuốn Pol Pot - Mổ xẻ một cơn ác mộng của nhà báo kỳ cựu người Anh Philip Short là một công trình được xây dựng từ bốn năm tác giả sống tại Campuchia, đã gặp gỡ và phỏng vấn trực tiếp các nhân chứng, các thủ lĩnh Khmer đỏ còn sống và tiếp cận hàng loạt tư liệu quốc tế. Cuốn sách dựng nên bức tranh toàn cảnh về sự hình thành và suy vong của chế độ Khmer đỏ.

Việc đọc và suy ngẫm từ những ấn phẩm như Thoát khỏi địa ngục Khmer đỏ và Pol Pot - Mổ xẻ một cơn ác mộng không chỉ là tìm hiểu về quá khứ, mà là hành động cần thiết trước hiện tại. Cả hai tác phẩm đều gợi nhắc chúng ta về giá trị của hòa bình, của sự sống, của chủ nghĩa nhân đạo; đồng thời giúp chúng ta hiểu rằng lịch sử cần được tôn trọng và bảo vệ bằng ký ức, bằng sự thật và bằng trách nhiệm.