Chuyển ngữ nhạc Trịnh không dễ, 'như húc đầu vào đá'

Đó là chia sẻ của các thành viên chuyển ngữ nhạc Trịnh Công Sơn trong dự án 'Hãy yêu jazz đi' do Hanoi Blues Note khởi xướng.

Kéo dài từ tháng 10-2025 tới hết năm 2028, Hãy yêu jazz đi là dự án làm mới và lan tỏa nhạc Trịnh thông qua phối khí theo phong cách jazz, fusion và acoustic, kết hợp chuyển ngữ sang tiếng Anh, Nhật và Hàn.

Chuyển ngữ nhạc Trịnh không dễ

MC Nguyễn Hữu Chiến Thắng chia sẻ ca từ trong nhạc Trịnh không chỉ dừng lại là ca từ mà có khi còn là thơ. Khi hát, có những lúc không hiểu ông viết gì. "Dịch như thế nào đây? Có cảm giác như húc đầu vào đá", MC nói vui.

Anh Nguyễn Nhật Tuấn (Trường đại học Hà Nội), cố vấn ngôn ngữ của dự án, chia sẻ để chuyển ngữ nhạc Trịnh, không chỉ dịch lời ca khúc mà gần như phải viết lại một bài hát mới.

"Tiếng Việt là ngôn ngữ đơn âm, giàu thanh điệu, một dấu nhỏ cũng làm đổi sắc thái cảm xúc; trong khi đó tiếng Anh lại có nhịp điệu trọng âm, có nhấn, có buông hoàn toàn khác", anh cho biết xử lý một ca khúc nhạc Trịnh là hành trình song song giữa nghĩa và nhạc, giữ nghĩa dễ làm gãy nhạc, còn giữ nhạc dễ làm mất hồn nhạc Trịnh.

Vì thế khi chuyển ngữ nhạc Trịnh, phải nghĩ đến chuyện dịch ra sao để khi phát âm "nghe nó quốc tế, phương Tây". Phải xác định đâu là âm đóng, đâu là âm mở để ca sĩ có thể hát hay hơn. Đó là điều không hề dễ.

Quỳnh Phạm, đại diện Hanoi Blues Note, bày tỏ ca khúc tiếng Việt thường có hơi thở ngắn, gần như thì thầm; còn bản tiếng Anh phải mở rộng hoặc bớt âm tiết để giai điệu tự nhiên hơn. Khi hát tiếng Việt, ca sĩ có thể ngân dài theo thanh điệu; còn hát tiếng Anh thì phải theo trọng âm, khẩu hình.

"Cùng một giai điệu, bản tiếng Việt là nỗi nhớ khói sương nhưng bản tiếng Anh, có khi đó là một tự sự rõ ràng, có nhịp thở Tây phương", chị nói thêm.

Song dù bằng ngôn ngữ nào, theo ê kíp, giai điệu ấy vẫn kể cùng một câu chuyện. Nhạc Trịnh có thể "sống" trong nhiều ngôn ngữ. Mỗi bản dịch, mỗi giọng hát là một đối thoại với cái đẹp và cái buồn không có điểm kết.

Hãy yêu jazz đi hứa hẹn sẽ vui hơn

Ca sĩ Trịnh Vĩnh Trinh, em gái nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, đánh giá "đây là một dự án dài hơi, công phu, nghiêm túc của những bạn trẻ".

"Nhạc Trịnh được các bạn trẻ khám phá theo nhiều cung bậc khác nhau. Nay tiếp tục được phát triển với jazz - thể loại khó nhất từ trước tới nay, lại được chuyển ngữ sang những ngôn ngữ khác, đó thật sự là một điều hạnh phúc với gia đình", bà nói.

Tại họp báo ra mắt dự án vào chiều 24-10, ê kíp có diễn live một số ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn như Nhìn những mùa thu đi, Tuổi đá buồn, Tôi ru em ngủ...

Có thể thấy ở dự án này, từ ca sĩ cho tới nhạc công, đa phần là các bạn trẻ gen Z, và đều yêu jazz, yêu nhạc Trịnh.

Jazz là thể loại ngẫu hứng, phóng khoáng và tự do nhất, trong đó có những "quãng nghịch" biểu đạt cá tính sáng tạo của nghệ sĩ. Tuy nhiên khi nghe các tiết mục trên, cảm giác chưa đã và vẫn êm đềm quá.