Chuyên gia Malaysia: Việt Nam đóng góp lớn cho ASEAN

Chuyên gia quan hệ đối ngoại, quốc phòng và chiến lược thuộc Trường ĐH Malaya, ông Collins Chong Yew Keat, chia sẻ với Tuổi Trẻ về đóng góp của Việt Nam sau 30 năm gia nhập ASEAN và vai trò trong tầm nhìn chung 20 năm tới.

Ông Collins Chong Yew Keat đánh giá cao vai trò tiên phong, then chốt của Việt Nam đối với những vấn đề chủ chốt như an ninh, kinh tế, kết nối khu vực.

* Năm 2025 đánh dấu tròn 30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN. Ông đánh giá thế nào về đóng góp của Việt Nam với khu vực trong ba thập niên qua?

- Trong 30 năm qua, Việt Nam nổi lên là động lực mạnh mẽ ở hầu hết các lĩnh vực then chốt. Việt Nam đóng góp to lớn vào chương trình nghị sự và các mục tiêu chung của ASEAN, nhằm đảm bảo khu vực này có thể phát triển với sự chung tay của tất cả các quốc gia thành viên.

Về kinh tế, Việt Nam đang nhanh chóng trở thành một trong những "xương sống" chính của ASEAN. Việt Nam đi đầu trong những lĩnh vực mới như an ninh lương thực, chuyển đổi năng lượng, kinh tế số, trí tuệ nhân tạo. Những nỗ lực này của Việt Nam đã góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển nội khối ASEAN.

Việt Nam cũng góp công lớn vào việc duy trì tinh thần hội nhập ASEAN, cung cấp nguồn nhân lực, tài năng cần thiết và đảm bảo hòa bình, ổn định khu vực. Ảnh hưởng của Việt Nam qua chính sách ngoại giao "cây tre" và chính sách "4 không" hoàn toàn phù hợp với triết lý lấy đối thoại và ngoại giao làm tuyến phòng thủ đầu tiên của ASEAN.

Nhìn về 2045, Việt Nam được kỳ vọng tiếp tục phát huy vai trò then chốt này đối với Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045. Cùng với các quốc gia thành viên khác, tôi tin tưởng ASEAN sẽ tiếp tục dựa vào nhau để tận dụng tối đa thế mạnh và năng lực của từng nước, góp phần giữ vững các giá trị và mục tiêu của ASEAN trong tương lai.

* Ông có thể phân tích những thế mạnh mà Việt Nam cần phát huy, cũng như những thách thức cần vượt qua để hướng đến tầm nhìn 2045?

- Việt Nam có cách tiếp cận đối ngoại rất chiến lược thông qua ngoại giao cây tre và đảm bảo hòa bình, ổn định thông qua đối thoại. ASEAN rất cần cách tiếp cận ấy. Việt Nam cũng đóng góp giải quyết các thách thức phi truyền thống như biến đổi khí hậu, tội phạm xuyên quốc gia, tiên phong trong các lĩnh vực kinh tế số, kinh tế biển, chuyển đổi năng lượng.

Việc xây dựng hệ thống lưới điện kết nối Việt Nam với Malaysia, Singapore là một ví dụ điển hình. Đây chính là một trong những lĩnh vực chính mà chúng ta có thể cùng nhau hưởng lợi.

Đặc biệt, quá trình hiện đại hóa và phát triển hạ tầng giao thông mạnh mẽ đã giúp Việt Nam không chỉ nâng cao kết nối nội địa mà còn gắn kết với các nước ASEAN. Vai trò của Việt Nam trong việc kết nối Đông Nam Á lục địa với Đông Nam Á hải đảo rất rộng và toàn diện.

Chúng ta cũng cần ghi nhớ Việt Nam có tiềm năng lớn về lực lượng lao động, đặc biệt sở hữu dân số trẻ. Đây sẽ tiếp tục là động lực lớn cho tăng trưởng của cả Việt Nam và ASEAN. ASEAN sẽ ngày càng dựa vào nguồn lực trẻ, được đào tạo tốt của Việt Nam. Lực lượng này sẽ trở thành "xương sống" chính cho tiến trình phát triển ASEAN trong nhiều lĩnh vực trụ cột.

Đặc biệt, Việt Nam đã đi đầu trong việc chuyển mình mạnh mẽ về kinh tế trong 20-30 năm. Đây có thể là hình mẫu để ASEAN học hỏi, đặc biệt trong các lĩnh vực như chuyển đổi số và chiến lược dân số để mang lại lợi ích chung cho khu vực.

* Không chỉ Việt Nam mà nhiều nước ASEAN khác như Indonesia đều đặt mục tiêu trở thành các quốc gia phát triển trong 20 năm nữa. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam và các nước ASEAN nên ưu tiên những lĩnh vực hợp tác nào?

- Điều đầu tiên là làm sâu sắc thêm hợp tác trong thương mại, nâng cao năng lực kinh tế và tập trung vào các lĩnh vực tương lai như trí tuệ nhân tạo, kinh tế số, kinh tế biển, đặc biệt khi phần lớn các nước ASEAN có vùng biển rộng lớn.

Đồng thời chúng ta cần xây dựng sức chống chịu và tiến bộ bền vững ở những lĩnh vực không chỉ liên quan tới ASEAN mà còn mang tính toàn cầu như biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, chuyển đổi năng lượng.

Đặc biệt ASEAN cần thoát khỏi sự phụ thuộc vào các ngành công nghiệp sử dụng lao động giá rẻ, trình độ thấp để chuyển sang kinh tế kỹ năng cao, công nghệ cao. Ngoài ra việc chủ động xây dựng nền tảng kinh tế tự lực, thúc đẩy nhu cầu nội khối, giảm khả năng chịu tác động trước những biến động toàn cầu là cần thiết.

Bên cạnh đó, các nước ASEAN cần tăng cường hợp tác quốc phòng, có tiếng nói mạnh mẽ hơn để duy trì hòa bình, ổn định khu vực, bảo vệ trật tự dựa trên luật lệ, đặc biệt là luật pháp quốc tế và luật biển.