Chính phủ Mỹ lại đóng cửa

Đêm 30-9 Chính phủ Mỹ chính thức đóng cửa lần đầu tiên sau 6 năm khi Quốc hội lâm vào bế tắc, không thể thông qua biện pháp cấp ngân sách. Đây là lần thứ tư trong 13 năm qua và phơi bày sự phân hóa ý thức hệ sâu sắc chưa từng thấy giữa hai đảng.

Đài CNN bình luận "không ai trong Điện Capitol biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo". Phe Cộng hòa muốn gia hạn cấp ngân sách hiện tại thêm 7 tuần, nhưng phe Dân chủ từ chối nếu không có nhượng bộ lớn.

Chỉ một năm sau khi bước vào nhiệm kỳ thứ hai, chính quyền ông Trump đã phải đối mặt với khủng hoảng này - dấu hiệu cho thấy vấn đề không còn là mâu thuẫn ngân sách thường niên nữa.

Lịch sử đóng cửa

Đây là lần thứ tư Chính phủ Mỹ chính thức đóng cửa trong 13 năm qua, không kể lần đóng cửa ngắn ngủi 9 tiếng đồng hồ hồi tháng 2-2018.

Tháng 10-2013, chính phủ đã phải đóng cửa 16 ngày dưới thời Tổng thống Barack Obama do bất đồng về việc cấp ngân sách cho Đạo luật Chăm sóc sức khỏe giá cả phải chăng (còn gọi là Obamacare).

Trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Donald Trump, Chính phủ Mỹ đóng cửa hai lần: tháng 1-2018 kéo dài 3 ngày, và cuối năm 2018 đầu năm 2019 là đợt đóng cửa dài nhất lịch sử (tới 35 ngày) do tranh cãi về việc cấp kinh phí cho bức tường biên giới Mỹ - Mexico.

Những biến cố lớn liên tiếp thời gian qua trên chính trường Mỹ, bao gồm vụ ám sát nhân vật cực hữu Charlie Kirk, đã mở đường cho tình trạng phân hóa ý thức hệ sâu sắc có lẽ chưa từng thấy ở nước này, dưới thời một tổng thống gây tranh cãi cũng chưa từng thấy.

Không lâu sau nửa đêm 30-9 (giờ Mỹ), giới lãnh đạo hai phe nhanh chóng lên mạng xã hội đổ lỗi cho nhau.

Thượng nghị sĩ Dân chủ Chuck Schumer (tiểu bang New York), lãnh đạo phe thiểu số ở Thượng viện, viết: "Việc đóng cửa chính phủ do phe Cộng hòa vừa bắt đầu vì họ không chịu bảo vệ chăm sóc y tế cho người dân Mỹ", và "chúng tôi sẽ tiếp tục chiến đấu cho người dân Mỹ".

Trong khi đó, Chủ tịch Hạ viện phe Cộng hòa Mike Johnson (Louisiana) viết: "Những người Dân chủ đã chính thức bỏ phiếu ĐÓNG CỬA chính phủ", và đặt câu hỏi "ông Chuck Schumer còn để những đau khổ này kéo dài bao lâu nữa - vì những lý do ích kỷ của riêng ông ta?".

Hậu quả nghiêm trọng

Dù lỗi do ai, hậu quả của việc chính phủ đóng cửa là nghiêm trọng và dễ thấy. Hàng trăm nghìn nhân viên liên bang không được coi là "thiết yếu" sẽ phải nghỉ việc tạm thời mà không được trả lương. Những người thiết yếu - như nhân viên kiểm soát không lưu, an ninh sân bay, bảo vệ biên giới - vẫn phải đi làm nhưng sẽ không nhận lương đến khi chính phủ hoạt động trở lại.

Nhiều dịch vụ công và phúc lợi xã hội cũng có thể phải đóng cửa theo. Những địa điểm tham quan giải trí công cộng như công viên quốc gia, viện bảo tàng liên bang và đài tưởng niệm thường phải ngừng hoạt động, gây thiệt hại cho ngành du lịch và làm xói mòn tài sản công.

Các dịch vụ hành chính phổ biến như xử lý hộ chiếu, hồ sơ nhập cư, các loại giấy phép - bao gồm giấy phép của Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm (FDA) - đều chậm lại. Các cuộc kiểm tra an toàn thực phẩm định kỳ có thể bị đình chỉ, làm tăng rủi ro sức khỏe cộng đồng.

Các chương trình phúc lợi đã có trong năm tài khóa và bắt buộc phải chi tiêu như hệ thống an sinh xã hội và các loại bảo hiểm y tế Medicare/Medicaid vẫn tiếp tục, nhưng dịch vụ hỗ trợ khách hàng, đăng ký mới hoặc giải quyết thắc mắc có thể bị gián đoạn do thiếu nhân viên.

Về kinh tế, báo cáo Tác động của việc đóng cửa một phần chính phủ vào tháng 1-2019 của Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ cho thấy mỗi tuần chính phủ ngừng hoạt động có thể làm giảm 0,1 - 0,2 điểm phần trăm tăng trưởng GDP. Đợt đóng cửa kéo dài như năm 2018 - 2019 đã gây thiệt hại kinh tế vĩnh viễn ước tính hàng tỉ USD.

Quan trọng không kém là những tác động vô hình. Cử tri Mỹ không khỏi thất vọng và xói mòn niềm tin trước tình trạng bất lực của giới lãnh đạo chính trị trong việc thực hiện chức năng cơ bản nhất: thông qua ngân sách.

Hơn nữa, việc chính phủ phải đóng cửa thường được diễn giải là đỉnh điểm của tình trạng chia rẽ phe phái sâu sắc, không thể hàn gắn trong bối cảnh chính trị căng thẳng ở Washington.