Chánh án tòa tối cao nói về lập tòa chuyên biệt ở Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM, Đà Nẵng

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết đã chỉ đạo nghiên cứu, khẩn trương xây dựng đề án Trung tâm tài chính quốc tế tại TP. HCM và Đà Nẵng.

Sáng 19-5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân.

Phát biểu thảo luận, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) cho hay Bộ Chính trị đã kết luận giao Tòa án nhân dân tối cao nghiên cứu thành lập tòa chuyên biệt ở Trung tâm tài chính quốc tế.

Bộ Chính trị cho phép áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật Common law (hệ thống pháp luật dựa trên các án lệ, tức các phán quyết của tòa án trong các vụ án cụ thể) trong việc giải quyết các tranh chấp tại trung tâm này.

Tuy nhiên dự thảo luật chưa kịp thời thể chế hóa nội dung nêu trên, do phải gửi tài liệu đến các đại biểu trước ngày 29-4.

Theo bà Thủy, việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM và Đà Nẵng, một mục tiêu lâu dài của Việt Nam, nay đã được Bộ Chính trị thông qua. Các chuyên gia quốc tế khẳng định thành công của trung tâm này là yếu tố then chốt thu hút đầu tư, nhờ hệ thống pháp luật hoàn thiện bảo vệ hoạt động đầu tư và đảm bảo phán xử công bằng.

"Nếu thiếu một hệ thống pháp luật và thiếu một cơ chế giải quyết tranh chấp đáng tin cậy thì chắc chắn không có một nhà đầu tư nào dám để lại 1 USD cho dù có cam kết miễn thuế 100% hoặc cơ sở hạ tầng có hiện đại đến mấy đi nữa", bà Thủy nói.

Bà Thủy dẫn chứng đa số trung tâm tài chính quốc tế thành công, như Dubai và Kazakhstan, đều dựa trên hệ thống thông luật (common law) minh bạch, linh hoạt và ổn định.

Trong đó Dubai, với tòa án riêng và quy tắc giải quyết tranh chấp độc lập, thu hút hàng nghìn doanh nghiệp tài chính quốc tế. Kazakhstan cũng áp dụng thông luật, sử dụng tiếng Anh trong các văn bản tòa án, thậm chí mời thẩm phán Anh. Điều này cho thấy tầm quan trọng của hệ thống này.

Bà Thủy nhấn mạnh Trung tâm cần nguồn nhân lực chất lượng cao, được đào tạo bài bản theo chuẩn mực quốc tế để giải quyết tranh chấp nhanh chóng, chính xác giữa các nhà đầu tư quốc tế lẫn với cơ quan quản lý nhà nước.

Từ phân tích trên, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp kiến nghị bổ sung vào dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 4 nội dung.

Thứ nhất, bổ sung thêm tòa chuyên biệt thuộc Trung tâm tài chính quốc tế, bên cạnh tòa án tối cao, tòa án cấp tỉnh, tòa án khu vực.

Thứ hai, bổ sung Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có thêm nhiệm vụ hướng dẫn áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật làm cơ sở cho việc giải quyết các tranh chấp tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Thứ ba, bổ sung thêm một khoản quy định tiêu chuẩn có tính chất mở và mang tính chất đặc thù, làm cơ sở cho việc tuyển chọn thẩm phán xét xử tại Trung tâm tài chính quốc tế thời gian tới.

Thứ tư, trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân không nên quy định quá cụ thể về thẩm quyền của tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Bà Thủy kiến nghị Tòa án nhân dân tối cao sớm có đề án giải quyết toàn diện vấn đề tổ chức bộ máy, mối quan hệ tố tụng, tuyển chọn thẩm phán, và các nguyên tắc tố tụng của tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.