Chàng trai 22 tuổi hủy hoại thận vì 'biến hình' thần tốc

Rất nhiều bạn trẻ đến khám với vẻ ngoài khỏe mạnh, cơ bắp nổi bật, nhưng bên trong gan - thận đều có vấn đề. Ảnh: Freepik.

Nguyễn Văn Mạnh (tên đã thay đổi, 22 tuổi, trú tại Hà Nội) từng theo đuổi hình mẫu cơ thể lý tưởng với cơ bắp cuồn cuộn, vai rộng, bụng 6 múi.

Không có huấn luyện viên, không qua tư vấn y tế, Mạnh tự xây dựng chế độ tập với quan niệm càng đẩy nặng càng hiệu quả. Anh tăng dần khối lượng tạ lên cao, dù cơ thể nhiều lần mỏi mệt, đau nhức.

Đẹp chưa thấy, họa đã gần

Không dừng lại ở việc tập luyện, Mạnh còn bổ sung hàng loạt sản phẩm hỗ trợ tăng cơ được quảng bá rộng rãi trên các diễn đàn thể hình như whey protein, BCAA, creatine... Thậm chí, anh còn suy nghĩ đến việc dùng một số loại hormone như steroid.

Ban đầu, Mạnh cảm nhận rõ thay đổi với cơ thể săn chắc hơn, ăn ngon, ngủ sâu. Nhưng chỉ sau vài tháng, cậu bắt đầu mất ngủ, cơ thể mỏi mệt. Lo lắng, anh tới Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 để khám.

Kết quả khiến cậu sốc khi bác sĩ kết luận chức năng thận đã bắt đầu suy giảm. Các chỉ số creatinine, ure tăng cao, cảnh báo tình trạng tổn thương thận cấp - một trong những biến chứng nguy hiểm có thể dẫn đến suy thận nếu không can thiệp kịp thời.

Trao đổi với Tri Thức - Znews, TS.BS Trương Quý Kiên, khoa Nội thận - Lọc máu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết Mạnh không phải trường hợp cá biệt. Rất nhiều bạn trẻ đến khám trong tình trạng tương tự với vẻ ngoài khỏe mạnh, cơ bắp nổi bật, nhưng bên trong gan - thận đều có vấn đề.

"Chúng tôi tiếp nhận khá nhiều bệnh nhân trẻ, đặc biệt là nam thanh niên mới tập gym. Họ nghĩ rằng càng tập nặng càng tốt. Họ thường tập quá sức, bất chấp giới hạn của cơ thể. Ví dụ, một người nặng 50 kg, tạ chỉ nên khoảng 12,5 kg (25% trọng lượng cơ thể), nhưng họ lại nâng gần 27-28 kg", bác sĩ Kiên dẫn chứng.

Một bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối đang điều trị tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Ảnh: Việt Linh.

Thực tế, việc tập quá tải khiến cơ bắp viêm, thậm chí hoại tử. Các chất độc từ việc hoại tử này đi vào máu, thận phải làm việc cật lực để lọc thải, rất dễ tổn thương.

Ông phân tích một sai lầm phổ biến khác là lạm dụng creatine - một chất bổ sung phổ biến trong giới gymer. Ít người biết rằng, creatine là tiền chất của creatinine - chất cơ thể cần chuyển khóa và đào thải qua thận.

Ngoài lượng ăn hàng ngày, nếu bổ sung thêm quá nhiều, lượng chất này sẽ vượt mức. Khi xét nghiệm máu, chỉ số creatinine chắc chắn sẽ tăng. "Nhiều bạn đi khám sức khỏe định kỳ, khi được bác sĩ tư vấn thì mới giật mình vì chức năng thận đã có dấu hiệu suy giảm", TS Kiên nói.

Một xu hướng đáng báo động khác là việc giới trẻ tự ý dùng steroid - dẫn xuất tổng hợp của testosterone - hormone sinh dục nam. Chúng có tác dụng kích thích sự phát triển cơ bắp và tăng cường hiệu suất thể thao. Những loại thuốc này được quảng cáo rầm rộ là "đẩy nhanh hiệu quả" nhưng lại tác động mạnh đến trục nội tiết, gan và thận.

"Nó trở thành phong trào mà nhiều người chưa hiểu hết hậu quả. Việc lạm dụng hormone là đi ngược lại quy trình sinh lý tự nhiên", bác sĩ Kiên cảnh báo.

Bác sĩ cho biết thêm testosterone không chỉ gây rối loạn chuyển hóa mà còn làm giảm khả năng sản sinh tự nhiên của cơ thể. Nam giới dùng lâu dài dễ bị teo tinh hoàn, rối loạn sinh lý, nữ giới thì có thể bị rối loạn chu kỳ kinh, nổi mụn, mọc lông rậm bất thường.

Đồng quan điểm, huấn luyện viên thể hình Phạm Văn Dũng (chủ một phòng tập tại Hà Nội) cho biết anh ngày càng nhận được nhiều câu hỏi từ các bạn trẻ, thậm chí là thanh thiếu niên chỉ mới 14-15 tuổi, xoay quanh việc sử dụng thực phẩm bổ sung, hormone tăng cơ.

Huấn luyện viên thể hình Phạm Văn Dũng. Ảnh: NVCC.

"Có em nhắn hỏi tôi: 'Anh ơi, dùng steroid có lên cơ nhanh không?', hay 'bạn em bảo uống creatine tập khỏe hơn, đúng không?'. Tôi nghe mà giật mình", anh chia sẻ.

Theo huấn luyện viên này, việc lạm dụng các chất hỗ trợ tăng cơ đang trở thành một trào lưu nguy hiểm trong giới trẻ. Dù đã nhiều lần lên tiếng cảnh báo, thậm chí trực tiếp can ngăn, nhưng vẫn có những trường hợp bất chấp lời khuyên, tự ý mua và sử dụng.

"Mạng xã hội 'vẽ' ra những hình ảnh hào nhoáng, còn các bạn trẻ lại chưa đủ kiến thức để phân biệt thật - giả. Cơ thể không phải nơi để thử nghiệm. Một khi đã tổn thương, hậu quả là cả đời", HLV Dũng nhấn mạnh.

Tập luyện là hành trình, không phải cuộc đua

Bác sĩ Kiên đặc biệt lưu ý tới nhóm thanh thiếu niên, những người dưới 18 tuổi, vốn đang trong giai đoạn phát triển thể chất, khung xương và chiều cao. Nếu tập gym sai cách, quá sớm hoặc dùng tạ quá nặng, có thể ảnh hưởng đến cột sống, lệch vai, hạn chế tăng chiều cao.

"Lời khuyên là mọi quá trình tập luyện cần phải có thời gian, từng bước, không thể nóng vội. Giai đoạn này, các bạn trẻ nên tập trung vào phát triển chiều cao, sức bền chứ không nên chạy theo thân hình cơ bắp", TS.BS Kiên nhấn mạnh.

TS.BS Trương Quý Kiên, khoa Nội thận - Lọc máu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Ảnh: Việt Linh.

Không thể phủ nhận, giới trẻ ngày nay rất quan tâm đến ngoại hình. Nhiều người đầu tư không tiếc tay cho việc chăm sóc da, giữ dáng, ăn mặc thời thượng để tạo dấu ấn cá nhân trong công việc và cuộc sống. Tuy nhiên, chăm sóc bản thân đúng nghĩa không chỉ dừng lại ở vẻ ngoài bắt mắt.

Theo các bác sĩ, vẻ ngoài khỏe khoắn chưa chắc phản ánh đúng tình trạng sức khỏe bên trong. "Không ít người trông dáng chuẩn, da đẹp nhưng thận đã yếu, gan nhiễm mỡ, nội tiết tố rối loạn mà không hề hay biết. Rất nhiều bệnh lý tiến triển âm thầm, đến khi phát hiện thì đã ở giai đoạn muộn, điều trị vừa tốn kém vừa khó khăn", bác sĩ Kiên cảnh báo.

Vì vậy, chăm sóc cơ thể toàn diện cần đến sự cân bằng giữa ngoại hình, thể chất và tinh thần. Tập luyện điều độ, ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc và khám sức khỏe định kỳ là những yếu tố không thể thiếu nếu muốn giữ gìn vóc dáng bền vững và duy trì một cơ thể khỏe mạnh lâu dài.

TS.BS Trương Quý Kiên nhấn mạnh tập gym là tốt, sử dụng thực phẩm bổ sung không sai. Nhưng mọi thứ cần đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng phương pháp. Theo ông, một cơ thể khỏe đẹp không thể đến trong ngày một ngày hai, mà là kết quả của quá trình tích lũy bền bỉ và có hiểu biết.

Đáng tiếc, nhiều bạn trẻ lại chọn cách đốt cháy giai đoạn bằng các trào lưu tăng cơ cấp tốc, chạy theo hình mẫu ảo trên mạng mà không nhận thức được rủi ro phía sau.