CEO TEKCOM sau 20 năm khởi nghiệp: “Lãnh đạo phải dám ra quyết định khó, ngay cả khi chưa đủ thông tin”

Từ nền tảng ban đầu là một doanh nghiệp trẻ bước vào thị trường vật liệu xây dựng, TEKCOM từng bước mở rộng danh mục sản phẩm và thị trường, để rồi sau gần hai thập kỷ, cái tên này trở thành một trong những nhà sản xuất plywood đáng chú ý của Việt Nam trên bản đồ xuất khẩu, có mặt tại nhiều thị trường trên thế giới như Bắc Mỹ, Châu Âu, Ấn Độ, Đông Nam Á,... 

Nhưng đằng sau những con số tăng trưởng và kế hoạch chạm mốc 100 triệu USD doanh thu trong năm 2025 là một hành trình không hề bằng phẳng. Đó là hành trình của những quyết định khó khăn buộc doanh nghiệp phải thử thách chính mình, và của triết lý giữ chữ tín ngay cả khi phải đối mặt với thiệt hại trước mắt.

Chính từ những lát cắt đó, câu chuyện về TEKCOM và người sáng lập – CEO Vũ Quang Huy – mở ra nhiều góc nhìn thú vị về cách một doanh nghiệp Việt trưởng thành trong thị trường toàn cầu đầy biến động.

TEKCOM hiện xuất khẩu đi hơn 50 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó Thổ Nhĩ Kỳ từng là một trong những thị trường quan trọng. Ông có thể chia sẻ cơ duyên bước vào thị trường này và những bài học rút ra khi bán hàng xuyên biên giới?

TEKCOM bắt đầu xuất khẩu sang Thổ Nhĩ Kỳ từ những năm 2010. Đó là một thị trường giàu tiềm năng cho ván ép phủ phim dùng trong xây dựng, nên đơn hàng tăng rất nhanh. Giai đoạn 2012–2017, đây là một trong những thị trường chủ lực, giúp chúng tôi tự tin đầu tư mở rộng sản xuất, chuẩn hóa nhà máy theo tiêu chuẩn châu Âu. 

Nhưng chính lúc mọi thứ tưởng như đang "thuận buồm xuôi gió" thì khủng hoảng ập đến. Năm 2017, Thổ Nhĩ Kỳ rơi vào khủng hoảng kinh tế – chính trị, đồng lira lao dốc, lãi suất tăng cao, hoạt động xây dựng chững lại. Đúng thời điểm đó, TEKCOM có hơn 100 container plywood phủ phim đang trên đường tới cảng, toàn bộ phải chuyển vào kho ngoại quan, gây thiệt hại rất lớn cho công ty. 

Về nguyên tắc hợp đồng, chúng tôi có thể yêu cầu khách hàng thực hiện nghĩa vụ thanh toán. Nhưng chúng tôi chọn cách khác: chấp nhận nhận lại hàng, tự gánh chi phí vận chuyển, lưu kho, xử lý tồn và tìm cách bán sang thị trường khác. Đó là quyết định rất khó, ảnh hưởng nặng nề đến tài chính, nhưng với tôi, giữ được uy tín dài hạn quan trọng hơn rất nhiều so với một thương vụ, dù lớn đến đâu.

Từ câu chuyện Thổ Nhĩ Kỳ, chúng tôi học được hai điều. Thứ nhất, làm ăn xuyên biên giới phải luôn chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất – từ rủi ro tỷ giá, chính trị đến năng lực thanh toán của đối tác. Thứ hai, "win–win" đôi khi không phải là cả hai cùng thắng trong mọi thương vụ, mà là cùng giữ được sự tôn trọng và niềm tin để còn đồng hành được với nhau về sau.

Sau Thổ Nhĩ Kỳ, TEKCOM tiếp tục đối mặt một cú sốc khác tại thị trường Mỹ vào cuối năm 2022. Cụ thể chuyện gì đã xảy ra và ông đã xử lý ra sao? 

Cuối năm 2022, TEKCOM có một lô gần 6.000 m³ plywood bề mặt Birch chuẩn bị xuất sang Mỹ. Đây là phân khúc sản phẩm có yêu cầu kỹ thuật cao, giá trị lớn, chúng tôi đã đầu tư rất nhiều cho nguyên liệu, sản xuất, kiểm soát chất lượng. Tuy nhiên, trong quá trình hàng đang trên đường, chính sách thương mại tại thị trường này có biến động, cấu trúc thuế và điều kiện thương mại thay đổi khiến bài toán kinh tế của khách hàng không còn như ban đầu. 

Trong bối cảnh đó, công ty đứng trước hai lựa chọn: hoặc yêu cầu khách hàng giữ nguyên cam kết, hoặc chủ động nhận lại hàng, chấp nhận thiệt hại và tìm hướng xử lý khác. Chúng tôi chọn phương án thứ hai. Toàn bộ chi phí vận chuyển, lưu kho, đưa hàng về lại Việt Nam đều do TEKCOM gánh, sau đó phải tái cấu trúc đơn hàng, tìm thị trường và cấu hình sản phẩm phù hợp hơn. 

Nếu chỉ nhìn ở góc độ tài chính, đó là một quyết định "đau". Nhưng ở góc độ chiến lược, tôi cho rằng đó là cách duy nhất để giữ trọn chữ tín với đối tác, đồng thời buộc mình phải nâng cấp năng lực quản trị rủi ro: đa dạng hóa thị trường, phát triển thêm cấu hình sản phẩm linh hoạt, và không phụ thuộc vào bất kỳ một kịch bản thuận lợi nào.

Nhìn lại hành trình 20 năm, TEKCOM đã đi từ một doanh nghiệp nhỏ làm thương mại đến nhà sản xuất plywood hàng đầu Việt Nam. Khởi đầu của hành trình đó cụ thể như thế nào? 

Xuất phát điểm của chúng tôi rất khiêm tốn. Hai người trẻ, mỗi người góp được khoảng 5.000 USD, bắt đầu bằng việc mua hai container ván ép để bán lại. Tưởng như chỉ cần tìm được khách hàng là mọi chuyện sẽ trôi chảy, nhưng ngay từ thương vụ đầu tiên, khách đã từ chối nhận hàng vì cho rằng chất lượng chưa đạt kỳ vọng.

Thay vì tranh cãi xem bên nào đúng – sai, chúng tôi quyết định tự mình mang hàng đi chào từng công trình, gặp trực tiếp nhà thầu, kỹ sư, đội thi công, giải thích về chất lượng và tính ứng dụng của sản phẩm. Đó là giai đoạn rất vất vả nhưng lại cho chúng tôi một "góc nhìn từ hiện trường" vô cùng quý giá.

Chính trong quá trình đó, chúng tôi nhận thấy xu hướng chuyển dịch từ cốp pha thép sang ván ép phủ phim trong xây dựng. Nhu cầu về loại vật liệu này đang tăng rất nhanh, nhưng chưa có nhiều nhà sản xuất trong nước đáp ứng được về độ bền, độ ổn định và vòng đời sử dụng. Đó là lúc chúng tôi hiểu rằng, nếu chỉ làm thương mại thì sẽ khó tạo ra giá trị khác biệt.

Vì vậy, TEKCOM quyết định đầu tư vào sản xuất, xây dựng nhà máy plywood, tập trung vào dòng ván ép phủ phim cho cốp pha, sau đó mở rộng sang các dòng plywood cho nội thất, tủ bếp, sàn và các ứng dụng khác. Từ một doanh nghiệp nhỏ làm thương mại, TEKCOM dần trở thành nhà sản xuất có hệ thống, xuất khẩu sang hơn 50 quốc gia và đặt mục tiêu chạm mốc doanh thu 250 triệu USD trong 5 năm tới.

Một trong những điểm khác biệt của TEKCOM là lựa chọn phát triển dựa trên nguồn nguyên liệu rừng trồng và mô hình sản xuất xanh. Vì sao ông chọn hướng đi này và TEKCOM đang triển khai cụ thể như thế nào? 

Ngay từ những ngày đầu, chúng tôi đã xác định TEKCOM phải đi cùng xu hướng phát triển bền vững của ngành gỗ. Điều đó bắt đầu từ nguồn nguyên liệu gỗ rừng trồng hợp pháp và có khả năng truy xuất nguồn gốc như cao su, keo, bạch đàn; kết hợp với hệ thống kiểm soát chất lượng và phát thải Formaldehyde theo các tiêu chuẩn quốc tế của Mỹ và châu Âu. 

Ở cấp độ nhà máy, chúng tôi đầu tư dây chuyền ép, chà nhám, sấy, hệ thống veneer và kiểm soát Formaldehyde để sản phẩm vừa có độ bền cơ lý cao, vừa đáp ứng các yêu cầu khắt khe về an toàn sức khỏe. Đồng thời, TEKCOM đẩy mạnh số hóa vận hành bằng ERP Microsoft D365 F&O và hệ thống báo cáo thời gian thực, giúp tối ưu chi phí, nâng cao năng suất và minh bạch dữ liệu từ nguyên liệu đầu vào đến thành phẩm.

Một trụ cột khác là việc tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị rừng trồng, đặc biệt tại Đồng bằng sông Cửu Long. Chúng tôi hợp tác với người nông dân để trồng các loại cây phù hợp điều kiện thổ nhưỡng, khuyến khích mô hình canh tác bền vững, hỗ trợ kỹ thuật và cam kết đầu ra ổn định. Cách làm này vừa giúp cải thiện thu nhập cho người dân, vừa tạo ra nguồn cung gỗ ổn định, giảm áp lực lên rừng tự nhiên và đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải dài hạn. 

Tôi tin rằng, nếu ngành gỗ Việt Nam muốn vươn ra toàn cầu, chúng ta không thể chỉ dừng lại ở việc xuất khẩu tấm ván, mà phải cùng nhau xây dựng những mô hình phát triển bền vững – từ cánh rừng đến nhà máy và không gian sống của người sử dụng.

Qua những câu chuyện ông chia sẻ, có thể thấy TEKCOM đã đi qua nhiều bước ngoặt lớn, thậm chí là những "cú sốc". Ở những ngã rẽ đó, ông thường ra quyết định như thế nào để lèo lái doanh nghiệp? 

Tôi tin rằng CEO sẽ cần rất nhiều năng lực – từ chuyên môn, chiến lược đến khả năng tổ chức đội ngũ – nhưng cốt lõi vẫn là khả năng ra quyết định trong điều kiện không chắc chắn. Thực tế, rất hiếm khi chúng ta có đủ thông tin hoàn hảo rồi mới phải chọn một hướng đi.

Tôi vẫn nói với đội ngũ của mình: chưa biết nhiều đôi khi cũng là một dạng "may mắn", vì mình không bị trói buộc bởi những lối mòn suy nghĩ cũ. Quan trọng là dám đặt câu hỏi, lắng nghe đa chiều, phân tích rủi ro – cơ hội, rồi chọn một phương án và chịu trách nhiệm đến cùng với nó. Ý nghĩa không nằm ở chỗ quyết định đó có hoàn hảo ngay từ đầu hay không, mà ở việc mình học được gì và điều chỉnh nhanh như thế nào.

Vậy nhìn lại 20 năm đã qua, theo ông, thành tựu lớn nhất mà TEKCOM đạt được là gì? 

Nếu chỉ nhìn vào con số, chúng tôi có thể kể về tốc độ tăng trưởng, về việc hiện diện tại hơn 50 thị trường hay những dự án lớn đã tham gia. Nhưng với cá nhân tôi, thành tựu lớn nhất là sự trưởng thành của đội ngũ TEKCOM – hơn 1.500 con người đã cùng nhau xây dựng nên doanh nghiệp ngày hôm nay. 

Khi công ty còn nhỏ, chúng tôi quản trị theo kiểu "gia đình mở rộng", mọi thứ dựa rất nhiều vào sự hiện diện trực tiếp của người sáng lập. Càng về sau, TEKCOM càng phải chuyển sang mô hình chuyên nghiệp hơn, có hệ thống, có lớp kế thừa, có những nhà lãnh đạo mới trưởng thành từ bên trong. Tôi hạnh phúc nhất là khi thấy các bạn trẻ dám nhận việc khó, dám tranh luận, dám đề xuất cách làm mới – và cảm thấy tự hào vì mình là một phần của TEKCOM.

Với thế hệ lãnh đạo kế cận, ông kỳ vọng điều gì? Bởi rõ ràng, không ai có thể ngồi "ghế nóng" mãi được.

Tôi cho rằng phong cách lãnh đạo không thể bất biến. Ở mỗi giai đoạn phát triển, doanh nghiệp sẽ cần những kiểu lãnh đạo khác nhau. Bản thân tôi trong 20 năm qua cũng đã phải thay đổi rất nhiều – từ chỗ làm gì cũng nắm rất sát, đến chỗ biết lùi lại, trao quyền và tạo không gian cho đội ngũ thử nghiệm. 

Điều tôi mong ở thế hệ kế cận là sự cân bằng: vừa giữ được giá trị cốt lõi của TEKCOM – tính chính trực, tinh thần khách hàng là trung tâm, văn hóa cùng nhau chinh phục mục tiêu – vừa dám "push boundaries", dám thử những mô hình mới, công nghệ mới, thị trường mới. Họ có thể điều hành khác tôi, nhưng phải luôn đặt lợi ích dài hạn của doanh nghiệp và người lao động lên trên những bài toán ngắn hạn.

Ông hình dung bức tranh của TEKCOM trong 15-20 năm tới sẽ như thế nào? 

Tầm nhìn 15 năm tới của TEKCOM là trở thành thương hiệu toàn cầu tiên phong về đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững trong lĩnh vực ván ép và sản phẩm gỗ. Chúng tôi đặt mục tiêu duy trì tốc độ tăng trưởng bền vững, phát triển đồng thời hai trụ cột kinh doanh chính là Panel (ván ép), Cabinet (tủ bếp) và sản phẩm nội thất liên quan. 

Trong đó, trụ cột Panel tiếp tục phát huy thế mạnh về ván ép phủ phim cho xây dựng và các dòng plywood giá trị gia tăng cao; còn trụ cột Cabinet tập trung vào phân khúc tủ bếp chất lượng cao cho thị trường Mỹ và Việt Nam. Cả hai trụ cột đều được xây dựng trên nền tảng chung là đổi mới sản phẩm, chuỗi cung ứng xanh và năng lực sản xuất thông minh.

Chúng tôi tin rằng, nếu giữ vững triết lý "Together building the best" – cùng nhau tạo dựng giá trị vững bền – TEKCOM sẽ tiếp tục đồng hành được lâu dài với khách hàng, đối tác, người lao động và cộng đồng; và biết đâu, còn có thể truyền cảm hứng về một ngành gỗ Việt Nam hiện đại, bền vững và sáng tạo hơn nữa.

Tìm hiểu thêm về hành trình TEKCOM 20 năm tại đây.