Cách mạng số tiến vào kỷ nguyên mới

Cách đây 80 năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát động phong trào "Bình dân học vụ" để xóa mù chữ và nâng cao dân trí, ngày nay Tổng Bí thư Tô Lâm phát động phong trào "Bình dân học vụ số" với mục tiêu phổ cập kỹ năng số, giúp toàn dân có thể ứng dụng và làm chủ công nghệ để cả nước bước vào kỷ nguyên mới.

Toàn dân được phổ cập kỹ năng số

Sáng 10.8, lớp học kỹ năng số cơ bản miễn phí đã diễn ra tại Thư viện số Nguyễn An Ninh (Q.1 cũ, TP.HCM), thu hút hàng chục học viên từ 55 - 80 tuổi. Lớp học do dự án Công Dân Số Bạc tổ chức, nhằm giúp thế hệ "Gen Bạc" vượt qua rào cản công nghệ, hòa nhập với xã hội số.

Lớp học bắt đầu bằng việc các học viên làm quen với chiếc điện thoại thông minh từ thao tác bật tắt, mở khóa, điều chỉnh âm lượng, cho đến kết nối wifi hay dữ liệu di động. Khi đã quen tay, họ được hướng dẫn cách lưu số liên lạc, gọi điện, nhắn tin, gọi video cho con cháu ở xa…

Trước đó, vào một ngày cuối tuần, tại văn phòng khu phố ở P.Tân Hưng (Q.7 cũ, TP.HCM), lớp học kỹ năng số miễn phí do Công Dân Số Bạc tổ chức cũng rộn ràng tiếng cười nói. Bà Phạm Quỳnh Anh (77 tuổi) chia sẻ việc được học cùng nhóm bạn già là một niềm vui không nhỏ: "Tôi và mấy chị em trong chung cư thấy đây là cơ hội quý. Giờ tôi muốn học thêm những thứ như chuyển tiền online, tìm livestream (xem trực tuyến) của những lớp học yêu thích. Có lớp như này để học hỏi thêm, tôi yên tâm hơn hẳn"…

"Không ai bị bỏ lại trong thế giới số" là slogan của dự án Công Dân Số Bạc - congdansobac.vn đang được triển khai tại TP.HCM.

Chị Phan Bảo Thy, người sáng lập dự án Công Dân Số Bạc, chia sẻ dự án mong muốn cung cấp các lớp học thực hành cho người cao tuổi giúp họ biết cách sử dụng điện thoại thông minh, các ứng dụng để kết nối với con cháu, phân định thông tin trên mạng xã hội, tránh lừa đảo mạng. Tính đến hết tháng 9, chỉ sau gần 5 tháng hoạt động, dự án đã triển khai được 30 lớp học kỹ năng số cho người cao tuổi với hơn 300 học viên. Trong đó có 80% học viên đã ít nhất sử dụng thành thục 1 ứng dụng quen thuộc và hơn 20% học viên mong muốn được học nâng cao như chỉnh ảnh đẹp, video, bảo mật số…

Dự án Công Dân Số Bạc ra đời trong bối cảnh chuyển đổi số đang trở thành xu thế tất yếu và hưởng ứng phong trào "Bình dân học vụ số" do Tổng Bí thư Tô Lâm phát động. Phong trào này ra đời với mục tiêu giúp người dân, đặc biệt là những đối tượng ít có điều kiện tiếp cận công nghệ, có thể nắm bắt và làm chủ công nghệ số, từ đó tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số, xã hội số mà không phân biệt tuổi tác, giới tính, địa vị xã hội, trình độ học vấn, thành phần dân tộc, tôn giáo và tín ngưỡng, tất cả đều là học trò.

Không chỉ khuyến khích, động viên toàn dân tham gia "Bình dân học vụ số", ngay từ cuối tháng 3, Chính phủ đã cho ra mắt nền tảng "Bình dân học vụ số" tại địa chỉ binhdanhocvuso.gov.vn. Mọi người dân có thể truy cập địa chỉ này để được hướng dẫn học tập từ các thông tin, nghiệp vụ cơ bản như nhập thông tin email, chỉnh sửa thông tin cá nhân, học qua các video bài giảng…

Kế thừa tinh thần bình dân học vụ thời lập quốc

Với những thế hệ ông cha, phong trào bình dân học vụ là cái tên quen thuộc và ghi dấu ấn của một giai đoạn lịch sử không thể nào quên. Bình dân học vụ là phong trào xóa nạn mù chữ trong toàn dân được thực hiện ngay sau khi Việt Nam giành được độc lập.

Ngày 8.9.1945, thay mặt Chính phủ lâm thời, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp đã ký các sắc lệnh về giáo dục, cụ thể: Sắc lệnh thành lập Nha Bình dân học vụ trong Bộ Quốc gia Giáo dục, quy định mọi người phải ra sức diệt giặc dốt, đi liền với diệt giặc đói và giặc ngoại xâm; Sắc lệnh số hạn trong 6 tháng, làng nào và thị trấn nào cũng phải có ít ra là 1 lớp học bình dân dạy được ít nhất là 30 người…

Cùng với các sắc lệnh trên, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài "Chống nạn thất học", kêu gọi toàn dân tích cực tham gia công cuộc chống nạn mù chữ. Người nhấn mạnh sự quan trọng của công cuộc bình dân học vụ; khuyên những người chưa biết chữ phải thi đua đi học và những người biết chữ phải thi đua dạy học; kêu gọi mọi người, kẻ giúp của, người giúp công để tiêu diệt "giặc dốt". Kết quả chỉ trong vòng 1 năm, ước tính cả nước có hơn 2,5 triệu người được xóa mù chữ. Phong trào Bình dân học vụ, xóa nạn mù chữ không những giúp cho hàng ngàn người biết đọc, biết viết, nâng cao hiểu biết về cách mạng mà còn góp phần củng cố niềm tin của nhân dân đối với cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, hướng đến cuộc sống ấm no hạnh phúc.

Theo PGS-TS Phan An, nhà nghiên cứu văn hóa xã hội - nguyên Viện trưởng Viện Khoa học xã hội vùng Nam bộ, 80 năm trước, khi đất nước vừa giành được độc lập, hơn 95% dân số chưa biết đọc, biết viết, "giặc dốt" trở thành một trong 3 thứ giặc nguy hiểm cùng với "giặc đói" và "giặc ngoại xâm". Nạn đói, nạn ngoại xâm ai cũng thấy rõ nhưng nạn dốt cũng khiến dân tộc lâm vào nguy cơ. Số người biết chữ đếm trên đầu ngón tay. Thậm chí ở những vùng thôn xóm hẻo lánh, số người không biết chữ lên gần 100%. Để giải quyết nạn đói, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọi "nhường cơm sẻ áo", lập "hũ gạo cứu đói" và nhiều giải pháp khác như tăng gia sản xuất, giảm tô giảm thuế, chia lại ruộng đất công…

Song song, xóa nạn mù chữ cũng khẩn cấp và được xem là nhiệm vụ cấp bách không kém giải quyết nạn đói. Phong trào "Bình dân học vụ" ra đời với mục tiêu cấp bách là xóa nạn mù chữ, nâng cao trình độ văn hóa cho nhân dân. Sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động phong trào với lời kêu gọi người biết chữ dạy cho người chưa biết; người biết chữ nhiều dạy cho người biết chữ ít… thì đâu đâu cũng có lớp học. Từ làng xã, thôn xóm đến các khu phố, các lớp học được mở bất kỳ nơi đâu và dạy vào buổi trưa hoặc buổi tối. Những người biết chữ dạy người không biết chữ và họ tình nguyện tham gia các lớp bình dân học vụ.

PGS-TS Phan An nhớ lại: Những lớp bình dân học vụ chủ yếu diễn ra vào buổi tối. Người dân đủ mọi lứa tuổi, mọi thành phần: từ cụ già cho tới em nhỏ, từ anh kéo xe đến chị hàng xén, từ nông dân, công nhân đến các thành phần lao động khác cứ ban ngày làm việc, ban đêm mỗi người lại đốt đèn dầu đến lớp học. Họ học say mê, chăm chỉ cho đến khi đọc thông viết thuộc, đọc được báo, viết được cái thư…

"Kết quả của phong trào Bình dân học vụ là có sự đồng lòng của toàn dân về chính sách của Đảng và Chính phủ. Người dân thấy được ích lợi từ việc đi học chữ nên sẵn sàng thực hiện. Đó cũng là thể hiện tinh thần đoàn kết, đồng lòng chung của cả dân tộc. Điều đó tạo nên sức mạnh to lớn trong bất kỳ hoạt động nào mà chúng ta có thể kế thừa, để phát huy, đặc biệt để thực hiện thành công phong trào "Bình dân học vụ số" đưa cả nước bước vào kỷ nguyên mới", PGS-TS Phan An nói.

Cuộc cách mạng toàn dân để đất nước tiến lên phía trước

Là người phát động phong trào "Bình dân học vụ số", Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo T.Ư về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, nhấn mạnh: Chúng ta không chỉ kế thừa di sản quý báu của lịch sử, mà còn phải biết ứng dụng nó vào thực tiễn hiện nay. Việc trang bị tri thức số sẽ giúp người dân tự tin hơn trong môi trường số, chủ động nắm bắt cơ hội và thích nghi với sự phát triển của công nghệ.

Với phương châm "Kiến thức là nền tảng, công nghệ là công cụ để tiến xa", phong trào này không chỉ dựa vào chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, mà còn chú trọng nâng cao nhận thức, khuyến khích từng cá nhân tự học, chủ động tham gia vào không gian số, từ đó góp phần thúc đẩy sự phát triển chung của đất nước.

Chủ tịch Hiệp hội Internet Vũ Hoàng Liên phân tích: Công nghệ thông tin nói chung, chuyển đổi số nói riêng là trụ cột của nền kinh tế thế giới lẫn Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Nếu người dân có sự hiểu biết về kỹ năng cơ bản để sử dụng công nghệ thì kinh tế số, công nghệ khoa học của đất nước sẽ phát triển mạnh. Tương tự như 80 năm trước, khi càng nhiều người dân biết chữ thì tri thức của dân tộc phát triển và kéo theo kinh tế, văn hóa xã hội cùng đi lên. Giờ đây khi người dân được "xóa mù số" sẽ gia tăng văn hóa, văn minh trên không gian số. Họ không còn tham gia không gian số hồn nhiên và trở thành nạn nhân bị lừa đảo hay vô tình thành những người không có hành xử phát ngôn không đúng, không phù hợp.

"Phong trào "Bình dân học vụ số" có ý nghĩa quan trọng, nhân văn sâu sắc đối với sự phát triển đất nước, thể hiện quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong công cuộc phát triển quốc gia số, Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số. Việc phổ cập công nghệ, xóa mù số sẽ là phương thức đóng góp cho cuộc cách mạng số mà Việt Nam đang thực hiện để đưa cả nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên số. Người dân đồng lòng thì các chính sách sẽ thành công, cuộc cách mạng số sẽ đạt mục tiêu góp phần đưa đất nước tiến đến dân giàu nước mạnh", ông Vũ Hoàng Liên nói.

Nhà nghiên cứu Phan An cũng nhận định: Bối cảnh hiện nay thì khoa học - công nghệ là công cụ quan trọng, là ưu tiên phát triển của tất cả quốc gia trên thế giới, và Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc. Đưa tin học công nghệ phổ cập cho toàn dân, ứng dụng vào thực tế cuộc sống, thúc đẩy đời sống người dân tốt hơn. Từ lịch sử dựng nước và giữ nước, những cuộc cách mạng toàn dân với sự đồng lòng, nhất trí cao đều mang lại kết quả nhanh, vượt qua mọi khó khăn gian khổ, diệt giặc đói, giặc dốt. Phong trào "Bình dân học vụ số" khi có sự đồng lòng của người dân, càng có nhiều người tham gia thì sẽ là một dấu mốc trong lịch sử vươn mình của dân tộc, đưa Việt Nam tự tin tiến vào kỷ nguyên mới.