Bữa trưa trước màn hình: Thói quen nhỏ, hệ lụy lớn cho sức khỏe dân công sở

Ở nhiều văn phòng trên thế giới và cả Việt Nam thói quen ăn trưa vội vàng trước màn hình máy tính đang dần trở thành "chuẩn mực mới" của người bận rộn.

Đằng sau bữa ăn tưởng chừng vô hại ấy là dấu hiệu đáng lo ngại về sức khỏe thể chất và tinh thần của người lao động hiện đại.

"Bữa trưa buồn": Khi nhịp sống nuốt mất khoảng nghỉ

Một khảo sát mới của Yahoo/YouGov (Mỹ) cho thấy gần 50% người lao động ăn trưa ngay tại bàn làm việc, và chỉ 12% còn duy trì thói quen ăn cùng đồng nghiệp.

Từ hình ảnh "giờ nghỉ trưa" thân mật, trò chuyện, người ta giờ đây chọn… gõ nốt email, họp online, hoặc đơn giản là vừa ăn vừa lướt điện thoại.

Tại Việt Nam, tình trạng này cũng không hề xa lạ. Nhiều nhân viên văn phòng ở Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng cho biết họ ăn cơm hộp trước máy tính để "tranh thủ làm việc" hoặc "tránh ra ngoài nắng nóng, kẹt xe". Cảnh tượng phổ biến là những hộp cơm đặt bên laptop, trong khi ánh mắt vẫn dán vào màn hình.

Tiến sĩ Megan Elias, chuyên gia nghiên cứu lịch sử ẩm thực tại Đại học Boston (Mỹ), cho rằng thói quen này là hệ quả của văn hóa "làm việc liên tục" được hình thành từ thời kỳ công nghiệp hóa, khi giờ nghỉ bị quy định, giám sát và dần biến mất. 

"Nỗi sợ bị đánh giá là thiếu nghiêm túc khiến nhiều người coi việc không rời bàn ăn trưa như một biểu hiện của năng suất", bà nói.

Ăn trưa trước màn hình: tác hại nhiều hơn tưởng

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, việc ăn trong trạng thái căng thẳng và không tập trung làm rối loạn cơ chế tiêu hóa tự nhiên của cơ thể. Khi tâm trí vẫn đang "làm việc", hệ thần kinh không gửi đủ tín hiệu no, khiến chúng ta ăn nhanh, ăn nhiều hơn và hấp thu kém.

Một nghiên cứu của Đại học Sussex (Anh) năm 2024 chỉ ra: người ăn trưa trong khi làm việc có mức độ căng thẳng cao hơn 30% và khả năng tập trung giảm đáng kể trong buổi chiều. Ngoài ra việc ăn nhanh trong không gian kín, thiếu vận động còn tăng nguy cơ đầy bụng, đau dạ dày và rối loạn chuyển hóa.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, trong nhiều năm gần đây không ít bệnh nhân là nhân viên văn phòng đến khám với triệu chứng mệt mỏi, ăn không ngon hoặc tăng cân không kiểm soát. Khi hỏi kỹ, phần lớn đều có điểm chung là… không rời khỏi bàn làm việc trong giờ trưa.

Không chỉ ảnh hưởng sức khỏe thể chất, việc mất đi những "bữa trưa xã hội" cũng làm suy yếu mối liên kết giữa con người với nhau.

Từng là thời gian chia sẻ, kết nối, thậm chí là sáng tạo ý tưởng, bữa trưa giờ đây bị thay thế bởi những phút lướt điện thoại.

Theo các nhà tâm lý học, ăn cùng người khác giúp tăng mức dopamine, hormone hạnh phúc và giảm stress hiệu quả hơn bất kỳ viên vitamin nào.

Nhưng đại dịch COVID-19 đã khiến mọi thứ thay đổi: nhiều người quen với việc ăn một mình tại nhà, sau đó tiếp tục duy trì thói quen cô lập này ngay cả khi quay lại văn phòng. Một số người chia sẻ rằng "ăn một mình an toàn hơn" hoặc "không biết nói chuyện gì với đồng nghiệp nữa".

Như vậy con người đang dần "mất kỹ năng xã hội", một hệ quả thầm lặng của sự cô đơn hiện đại.

Các chuyên gia khuyến nghị, dù bận rộn đến đâu, người lao động nên rời khỏi bàn ít nhất 20-30 phút vào buổi trưa.

Một bữa ăn chậm rãi, một đoạn đi bộ ngắn hoặc trò chuyện cùng đồng nghiệp đều có tác dụng giúp giảm căng thẳng, tăng hiệu suất làm việc và cải thiện tiêu hóa.

Tại nhiều công ty ở Nhật Bản, Singapore hay châu Âu, việc nghỉ trưa "đúng nghĩa" đang được khuyến khích trở lại. Một số doanh nghiệp thậm chí bố trí "phòng nghỉ tĩnh" hoặc khu ăn uống riêng để nhân viên có thể rời màn hình, thưởng thức bữa trưa như một nghi thức tái tạo năng lượng.

Tại Việt Nam, nhiều start-up trẻ cũng bắt đầu thử nghiệm mô hình này, với quan niệm: "Năng suất không đến từ việc làm nhiều, mà từ việc làm đúng nhịp sinh học của con người".

Giữa nhịp sống gấp gáp của kỷ nguyên số, có lẽ điều giản dị nhất để bảo vệ sức khỏe chính là… một bữa trưa thật sự.

Không màn hình, không email, không công việc. Chỉ có món ăn, hơi thở và chút lặng yên. Bởi ăn uống không chỉ là để sống, mà còn là cách chúng ta sống.