Bộ Tài chính đề xuất cách quản lý thuế mới với 3,6 triệu hộ kinh doanh

Bộ Tài chính đang dự thảo hồ sơ xây dựng dự án Luật Quản lý thuế (thay thế).

Tại tờ trình chính sách của dự án Luật Quản lý thuế (thay thế), Bộ Tài chính đề xuất nhóm chính sách đổi mới phương pháp quản lý đối với doanh nghiệp siêu nhỏ bao gồm cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Về các giải pháp thực hiện chính sách, Bộ Tài chính nêu rõ xóa quy định khoán thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và bổ sung quy định hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế theo phương pháp tính thuế trực tiếp (tỉ lệ % trên doanh thu) thống nhất với quy định của luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) và luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN).

Cơ quan soạn thảo đề xuất bổ sung quy định về chế độ kế toán và hóa đơn, giao Chính phủ quy định chi tiết theo hướng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên, áp dụng chế độ kế toán đơn giản như các doanh nghiệp vừa và nhỏ theo Thông tư 88/2021/TT-BTC.

Áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế (đối với hộ kinh doanh bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu đến cơ quan thuế từ ngày 1-6-2025 theo quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP hoặc hóa đơn điện tử không có mã của cơ quan thuế).

Đối với các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu thuộc đối tượng chịu thuế GTGT (từ 200 triệu đồng/năm đến dưới 1 tỉ đồng/năm), sẽ áp dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc không có mã của cơ quan thuế, hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền nếu hộ kinh doanh có điều kiện thực hiện, hoặc bill tính tiền đáp ứng điều kiện về hóa đơn điện tử, hoặc hóa đơn đơn giản cho phép hộ kinh doanh lập "biên nhận bán hàng điện tử" qua app, Zalo, SMS, hoặc mẫu có mã QR theo quy định của Chính phủ.

Quy định trên được đề xuất áp dụng trong giai đoạn từ 1-1-2026 đến 31-12-2026. Các hộ kinh doanh cũng phải thực hiện lộ trình áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.

Bộ Tài chính cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về nguyên tắc áp dụng hóa đơn điện tử. Theo đó, từ đầu năm 2027, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu hằng năm từ 800 triệu đồng trở lên khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.

Đến đầu năm 2028, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có ngưỡng doanh thu thuộc diện chịu thuế giá trị gia tăng đến mức doanh thu 800 triệu đồng khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.

Theo Bộ Tài chính, với phương pháp quản lý thuế nêu trên sẽ tác động tích cực về nguồn thu ngân sách. Đến hết tháng 12-2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đang được quản lý thuế, trong đó tổng số hộ kinh doanh ổn định là 2,2 triệu hộ.

Mức thuế khoán bình quân hiện khoảng 672.000 – 700.000 đồng/tháng/hộ, trong khi mức thuế bình quân theo phương pháp kê khai là khoảng 4,6 triệu đồng/tháng/hộ, tức cao gấp gần 7 lần.

Tổng đóng góp của hộ kinh doanh vào ngân sách nhà nước năm 2024 là khoảng 25.953 tỉ đồng. Như vậy, thuế khoán vẫn là phương thức phổ biến nhất đối với hộ kinh doanh cá thể, nhưng mức thuế thu được từ phương pháp kê khai cao gấp nhiều lần so với thuế khoán. Điều này cho thấy sự chênh lệch lớn trong việc phản ánh doanh thu thực tế và nghĩa vụ thuế giữa hai hình thức này.

Theo Bộ Tài chính, từ ngày 1-6-2025, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên sẽ phải chuyển sang kê khai thuế và sử dụng hóa đơn điện tử. Đồng thời, từ 1-1-2026, hình thức thuế khoán sẽ chính thức bị bãi bỏ để thay thế bằng phương pháp kê khai nhằm minh bạch hóa hoạt động kinh doanh và tăng hiệu quả quản lý thuế.

"Việc xóa bỏ hình thức thuế khoán và chuyển tất cả hộ kinh doanh sang chế độ tự khai, tự nộp thuế theo doanh thu thực tế là cần thiết nhằm đảm bảo thu đúng, thu đủ, hạn chế thất thu ngân sách, đặc biệt đối với các hộ có doanh thu lớn nhưng trước đây nộp thuế thấp do áp dụng mức khoán cố định"- Bộ Tài chính nêu rõ.

Hộ kinh doanh sẽ phải thực hiện nghĩa vụ kê khai thuế theo quy định hiện hành, sử dụng hóa đơn điện tử trong giao dịch bán hàng, dịch vụ và áp dụng hình thức sổ sách kế toán đơn giản để ghi chép doanh thu, chi phí phục vụ việc tính thuế.

Theo cơ quan soạn thảo, việc xóa bỏ thuế khoán không chỉ tăng minh bạch mà còn mở ra cơ hội nâng tầm hộ kinh doanh trở thành doanh nghiệp. Khi bắt buộc thực hiện theo phương pháp kê khai, hộ kinh doanh sẽ dần quen với quản trị tài chính bài bản - tiền đề quan trọng để phát triển thành doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, từ đó tiếp cận được các chính sách hỗ trợ kinh doanh theo Nghị quyết 198/2025/QH15.

Bằng cách xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán, Bộ Tài chính cho biết giải pháp này chấm dứt tình trạng bất công nghiêm trọng khi mức thuế của hộ kê khai cao hơn tới 7 lần so với hộ khoán, từ đó chống thất thu ngân sách hiệu quả từ các hộ kinh doanh lớn.