Bộ Công an kiến nghị quản lý số sê-ri vàng miếng

Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị định 24/2-12 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Theo đó, Bộ Công an đã kiến nghị một số nội dung, trong đó có yêu cầu quản lý số sê-ri trong kinh doanh, sản xuất vàng miếng.

Quản lý vàng miếng

Liên quan đến kinh doanh, sản xuất vàng miếng, Bộ Công an cho rằng dự thảo Nghị định chưa có quy định cụ thể về việc quản lý số sê-ri vàng miếng (số sê-ri sản xuất mới, số sê-ri vàng miếng móp méo được gia công lại, sô sê-ri trong các giao dịch mua/bán, số sê-ri vàng miếng chuyển thành nguyên liệu...). Việc ghi nhận bắt buộc thông tin về sô sê-ri vàng miếng tại chứng từ trong các giao dịch trên có thể giúp hạn chế các rủi ro trong hoạt động kinh doanh vàng, có thể giúp xác minh tính hợp pháp và nguồn gốc vàng giao dịch, giúp việc quản lý và kiểm soát hoạt động kinh doanh vàng chặt chẽ và an toàn hơn, đồng thời đảm bảo quyền lợi khách hàng trong giao dịch vàng miếng. Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cần xem xét, bổ sung các quy định quản lý chặt chẽ số sê-ri vàng miếng, bắt buộc ghi nhận thông tin số sê ri tại chứng từ trong các hoạt động, giao dịch trên nhằm hạn chế được các rủi ro trong hoạt động kinh doanh vàng... Tiếp thu ý kiến này, NHNN sẽ phối hợp với Bộ Tài chính hướng dẫn việc ghi nhận thông tin số sê-ri tại chứng từ giao dịch.

Về cơ chế quản lý, biện pháp quản lý giá mua, giá bán vàng miếng, Bộ Công an cho rằng dự thảo Nghị định có quy định việc NHNN thực hiện can thiệp bình ổn thị trường vàng thông qua các biện pháp theo quy định của pháp luật nhưng không đề cập cụ thể về cơ chế quản lý, biện pháp quản lý giá mua, giá bán vàng miếng (đặc biệt cần tính toán trường hợp có một thương hiệu mạnh chiếm thị phần lớn chủ chốt như SJC). Do đó cần nghiên cứu, xem xét bổ sung quy định về cơ chế quản lý, biện pháp quản lý giá mua bán vàng miếng để tạo hành lang pháp lý can thiệp, tránh tạo ra độc quyền và lợi ích nhóm cho các đơn vị kinh doanh vàng miếng tự niêm yết giá. Theo đó, các đơn vị phải có quy định và giải trình được cơ chế thiết lập giá, thay đổi giá trong ngày; lưu trữ các chứng từ, tài liệu liên quan đến việc tạo giá và thay đổi giá (bao gồm dữ liệu thông tin điện tử). Xây dựng cơ chế can thiệp của cơ quan quản lý vào thị trường vàng khi cần thiết (cơ chế can thiệp vào giá mua, bán; cơ chế can thiệp vào cung, cầu thị trường vàng miếng...). Bổ sung quy định về biên độ chênh lệch tối đa giữa giá mua và giá bán vàng miếng.

Giải trình về kiến nghị này, NHNN cho rằng theo Luật Giá 2012 (sửa đổi 2023), vàng không phải mặt hàng thiết yếu, không thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ thực hiện bình ổn giá, Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá. Giá mua, bán vàng do các doanh nghiệp, ngân hàng kinh doanh mua, bán vàng niêm yết trên cơ sở cung, cầu của thị trường và các quy định của pháp luật. Cơ chế can thiệp bình ổn thị trường vàng được thực hiện theo quy định tại Nghị định 50/2014 về quản lý dự trữ ngoại hối nhà nước. Theo đó, quy định cơ chế NHNN can thiệp vào thị trường vàng trong nước khi cần thiết.

Biện pháp tránh rủi ro giá vàng

Bộ Công an cũng cho rằng dự thảo Nghị định quy định cơ chế cho phép các đơn vị được cấp phép sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng để sản xuất vàng miếng nhưng không đề cập cụ thể các biện pháp để các đơn vị này có thể cân trạng thái vàng, cân/chốt giá vàng trong ngày để phòng ngừa rủi ro biến động giá vàng. Ngành vàng là ngành có rủi ro phụ thuộc vào giá vàng thế giới biến động và có tỷ suất sinh lợi thấp, nếu không có biện pháp "phòng thủ" chốt giá, thì từ lúc mua vàng trên sàn vàng thế giới đến khi nhập khẩu, sản xuất và bán ra thị trường thì các doanh nghiệp, ngân hàng sản xuất vàng có thể gánh chịu toàn bộ rủi ro này... Nguy cơ không khuyến khích các doanh nghiệp, ngân hàng nhập vàng về sản xuất, phân phối để giảm chênh lệch khi giá vàng thế giới cao hơn giá vàng trong nước theo định hướng của Nhà nước và nguy cơ các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng này sử dụng các biện pháp không phù hợp/trái quy định pháp luật để cân trạng thái vàng...

NHNN tiếp thu và giải trình NHNN sẽ rà soát, sửa đổi bổ sung các quy định có liên quan để tạo cơ sở cho NHTM có thể cung ứng sản phẩm phái sinh về vàng cho khách hàng. Các doanh nghiệp khi sử dụng công cụ phái sinh thực hiện theo quy định của Bộ Tài chính tại Thông tư 210/2009 hướng dẫn áp dụng Chuẩn mực kế toán quốc tế về trình bày báo cáo tài chính và thuyết minh thông tin đối với công cụ tài chính tại Việt Nam. Đồng thời, NHNN sẽ phối hợp với cơ quan liên quan để xem xét việc bổ sung mặt hàng vàng vào Danh mục hàng hóa được phép giao dịch tại Sở giao dịch hàng hóa theo quy định tại Nghị định 158/2006 của Chính phủ quy định chi tiết Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở Giao dịch hàng hóa (đã được sửa đổi, bổ sung).

Ngoài ra, Bộ Công an cũng đề cập đến việc thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia hoặc Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế. Dự thảo Nghị định và các văn bản kèm theo Công văn số 4611 không đề cập đến nguồn lực vàng trong dân và lộ trình thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia hoặc Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính Việt Nam, vì vậy NHNN xem xét, bổ sung nhằm tạo tiền đề pháp lý cho lộ trình thực hiện sau này, đồng thời quán triệt thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ (Thông báo số 211-TB/VPTW ngày 30/5/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng về "Thông báo kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng"; Thông báo số 300 ngày 17/6/2025 của Văn phòng Chính phủ về "Kết luận của thường trực Chính phủ về tình hình và công tác quản lý thị trường vàng").

Giải trình ý kiến này, NHNN cho hay theo Thông báo số 211-TB/VPTW, NHNN sẽ tập trung nghiên cứu một số giải pháp để sớm áp dụng theo lộ trình, trong đó nghiên cứu kỹ lưỡng, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đề xuất triển khai thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia; hoặc cho phép đưa vàng vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa; hoặc lập Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Đây là những nội dung phức tạp cần có thời gian nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng trên cơ sở phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành (Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp, Bộ Công an). Nội dung này sẽ được thực hiện theo lộ trình riêng và không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định này.