Bi kịch của 'thần đồng' ở Trung Quốc

Zhang Xinyang (7/1995) được biết đến như biểu tượng của trí tuệ vượt trội ở Trung Quốc. Ảnh: Jiupai News.

Zhang Xinyang, sinh năm 1995 tại thành phố Bàn Cẩm, tỉnh Liêu Ninh, trong một gia đình bình thường, cha là công chức, mẹ là giáo viên trung học. Anh từng được biết đến như biểu tượng của trí tuệ vượt trội ở Trung Quốc, nổi danh với hàng loạt danh xưng như “sinh viên đại học trẻ nhất” hay “nghiên cứu sinh tiến sĩ trẻ nhất” của đất nước tỉ dân.

Theo SCMP, từ khi còn nhỏ, Zhang đã thể hiện năng lực học tập vượt trội. Năm 10 tuổi, anh thi đỗ vào Đại học Công nghệ & Kỹ thuật Thiên Tân, trở thành sinh viên đại học trẻ nhất cả nước.

Sau đó, anh tiếp tục học cao học ở tuổi 13, đến năm 2011, khi mới 16 tuổi, Zhang trở thành nghiên cứu sinh tiến sĩ chuyên ngành Toán ứng dụng tại Đại học Hàng không & Du hành vũ trụ Bắc Kinh (Beihang) - một trong những trường hàng đầu của Trung Quốc.

Zhang Xinyang từng khiến được biết đến với danh xưng "thần đồng" từ khi 10 tuổi. Ảnh: Zhihu.

Cùng năm, Zhang khiến dư luận cả nước dậy sóng khi yêu cầu cha mẹ (sống tại một thành phố hạng tư ở Liêu Ninh) mua cho mình một căn hộ trị giá 2 triệu nhân dân tệ (khoảng 275.000 USD) ở Bắc Kinh, nếu không sẽ bỏ học. Không đủ khả năng tài chính, cha mẹ đành thuê một căn hộ rồi nói dối rằng đã mua.“Mua nhà, có việc làm tốt và hộ khẩu Bắc Kinh là thành công,” Zhang từng nói trong phóng sự của CCTV, nhấn mạnh rằng cha mẹ “nên cố gắng để con đạt được điều đó”. Sau 8 năm nghiên cứu, Zhang hoàn thành chương trình tiến sĩ vào năm 2019 và trở thành giảng viên tại Đại học Sư phạm Ninh Hạ. Tuy nhiên, chỉ hai năm sau, anh từ chức và rẽ sang hướng khác. Anh nói mình “không hợp với môi trường cố định” và chuyển sang làm tự do cùng vài người bạn, nhận các dự án nhỏ để trang trải cuộc sống. Cuộc sống của “thần đồng” ngày nào dần trở nên chật vật. Ở tuổi 28, anh sống trong căn hộ thuê tại Thượng Hải, làm việc tự do, có trong tài khoản chỉ vài nghìn nhân dân tệ và vẫn phụ thuộc tài chính vào cha mẹ. Zhang trả lời phỏng vấn truyền thông vào năm 28 tuổi rằng "không còn là thần đồng nữa". Ảnh: Jiupai News. Trong cuộc phỏng vấn với Jiupai News ngày 20/9/2023, Zhang nói rằng quan điểm về thành công của anh đã thay đổi: “Ngồi chơi và không làm gì cả chính là chìa khóa cho hạnh phúc trọn đời.” Anh cũng nhắc lại nỗi day dứt với quá khứ - căn hộ mà cha mẹ không thể mua năm xưa giờ có giá hơn 10 triệu nhân dân tệ (1,4 triệu USD). “Họ nợ tôi điều đó”, anh nói. Phát ngôn này ngay lập tức gây tranh luận sôi nổi trên mạng xã hội Weibo. Một số người chỉ trích Zhang vì chưa thể độc lập sau khi đạt được những thành tích học tập phi thường, trong khi nhiều người khác lại bày tỏ sự cảm thông. Zhang Xinyang từng thừa mất nhiều năm để học cách chấp nhận cuộc sống bình thường. “Tôi từng nghĩ mình sinh ra để giỏi hơn người khác, nhưng giờ chỉ muốn sống cho đúng với mình”, anh nói. Anh vẫn giữ thói quen đọc sách, đôi khi chia sẻ những dòng suy ngẫm trên mạng xã hội, song tránh xa mọi chương trình truyền hình hay phỏng vấn chính thống vì “không muốn bị gắn nhãn thần đồng thêm lần nào nữa”. Giáo sư Zhang Yuehui, người từng giảng dạy Zhang Xinyang tại Beihang, cho rằng “anh vẫn còn nhiều thời gian để làm những điều lớn lao, nếu thật sự muốn”. Mục Giáo dục giới thiệu đến bạn đọc những cuốn sách nuôi dạy trẻ trong thời đại 4.0.Cuốn sách Nuôi con 4.0 - Làm thế nào để trẻ không bị nghiện thiết bị công nghệ? của TS Shimi Kang (nhà khoa học, tâm lý học, chuyên gia giáo dục, tác giả của nhiều tựa sách bán chạy) được đánh giá là hữu ích cho các phụ huynh có con em nghiện sử dụng thiết bị điện tử.

TS Shimi Kang đưa ra hàng loạt dẫn chứng và phân tích khoa học về cách thức tác động của thiết bị công nghệ đến bộ não đang trong giai đoạn phát triển của trẻ. Sau đó, bà chỉ ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe, hành vi và tính cách của trẻ.