Để đại học khỏe, từng khoa phải khỏe, từng người phải được đầu tư tốt

Tự chủ đại học không chỉ là quyền, mà là năng lực kiến tạo, dám đổi mới và chịu trách nhiệm. Cần sự chung tay của Nhà nước, các trường, doanh nghiệp và xã hội, hướng đến một nền giáo dục đại học tự chủ, toàn diện và hội nhập quốc tế.

Ngày 31-10, tọa đàm "Giáo dục đại học - Kiến tạo tự chủ toàn diện và nguồn nhân lực chất lượng cao theo tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW" do Vụ Địa phương 3 phối hợp với Trường đại học Sư phạm TP.HCM tổ chức, quy tụ đại diện hơn 20 trường đại học phía Nam.

Từ từng "tế bào khỏe", tạo nên một đại học mạnh

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Hiệp - Trưởng khoa kỹ thuật y sinh Trường đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia TP.HCM), là trường công lập đầu tiên giảng dạy hoàn toàn bằng tiếng Anh, Trường đại học Quốc tế có nhiều thuận lợi trong hợp tác quốc tế.

Nhà trường cũng đã xây dựng cơ chế lương, thưởng nhằm khuyến khích nghiên cứu khoa học, nhờ đó tỉ lệ công bố quốc tế luôn ở mức cao. Tuy vậy, theo bà Hiệp, vẫn còn không ít rào cản khiến các trường đại học khó phát triển mạnh mẽ hơn.

"Hạn chế lớn nhất hiện nay là việc thu hút các nhà khoa học, chuyên gia giỏi về làm việc tại trường vẫn còn khó khăn do vướng quy định về chế độ lao động. 

Bên cạnh đó, hoạt động chuyển giao công nghệ từ nghiên cứu sang doanh nghiệp còn hạn chế; nguồn tài chính chủ yếu vẫn phụ thuộc vào ngân sách nhà nước, chưa thu hút được nhiều nguồn lực xã hội", bà Hiệp chia sẻ.

Bà Hiệp ví von: "Mỗi trường đại học như một bộ phận trong cơ thể của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Muốn cơ thể khỏe mạnh thì từng bộ phận phải khỏe. Mà để mỗi bộ phận khỏe, từng ‘tế bào’, tức là từng khoa, từng con người trong đó cũng phải được đầu tư tốt về nhân lực lẫn cơ sở vật chất".

Đồng thời bà đặt vấn đề: "Tại sao nhiều sinh viên giỏi vẫn phải ra nước ngoài học? Vì chúng ta chưa có chính sách học phí và học bổng đủ linh hoạt, đủ hấp dẫn". Theo bà, cần sớm có cơ chế học bổng và hỗ trợ tài chính phù hợp để thu hút và giữ chân học viên, nghiên cứu sinh quốc tế.

Ngoài các lĩnh vực đang được chú trọng như trí tuệ nhân tạo, khởi nghiệp, bà Hiệp cho rằng cần quan tâm hơn đến nông nghiệp - một ngành có tiềm năng lớn nếu được ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ. Bà nhấn mạnh việc tăng cường hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp không chỉ giúp thu hút nguồn tài chính, mà còn thúc đẩy hiệu quả chuyển giao công nghệ.

"Quan trọng nhất, để các trường có thể thật sự tự chủ tài chính phải biết tìm cách thu hút nguồn lực từ bên ngoài. Chúng ta không thể mãi trông chờ ngân sách nhà nước, mà phải chủ động hợp tác với doanh nghiệp, cùng họ đầu tư cho nghiên cứu và phát triển.

Tôi rất hy vọng Nhà nước sẽ có chính sách cụ thể giúp các ‘tế bào’ trong trường đại học được khỏe mạnh và phát triển, nhất là thông qua việc triển khai hiệu quả nghị quyết 71 và nghị quyết 57", bà Hiệp bày tỏ.

Tạo môi trường hấp dẫn để giữ chân nhà khoa học

Theo PGS.TS Trần Thiên Phúc - Phó hiệu trưởng Trường đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM), để nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam, trước hết cần tạo ra một môi trường làm việc thật sự hấp dẫn cho các nhà khoa học, đặc biệt là chuyên gia và giáo sư nước ngoài.

"Muốn thu hút và giữ chân họ, phải có cơ chế rõ ràng, đảm bảo điều kiện làm việc thuận lợi, cơ hội phát triển chuyên môn và mức thu nhập hợp lý. Cùng với đó là không gian làm việc hiện đại, chuyên nghiệp, đủ sức truyền cảm hứng nghiên cứu và sáng tạo", ông Phúc nhấn mạnh.

Ông Phúc cho rằng hợp tác quốc tế trong giảng dạy và nghiên cứu là yếu tố then chốt giúp đại học Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn. Theo ông, cần khuyến khích các nhà khoa học tích cực tham gia các đề tài, dự án nghiên cứu chung với đối tác nước ngoài, cũng như mở rộng hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu uy tín để trao đổi kinh nghiệm và tri thức.

Để nâng cao chất lượng đào tạo, ông Phúc đề xuất Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ giúp các trường đạt chuẩn quốc tế về chương trình, đội ngũ và cơ sở vật chất. Việc tăng cường kiểm định chất lượng theo các tiêu chuẩn quốc tế phải đi đôi với xây dựng hệ thống tự đánh giá nội bộ để liên tục cải thiện chất lượng đào tạo.

"Cần có chính sách đầu tư và hỗ trợ tài chính đủ mạnh để các trường phát triển bền vững. Đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức quốc tế tham gia đầu tư, tài trợ cho các hoạt động nghiên cứu và đào tạo trong trường đại học", ông Phúc đề xuất.